Lesbók Morgunblaðsins - 26.03.1944, Blaðsíða 4

124
IÆSBÓK AfOROlINBLAÐSINS
„Þeir, sem á hafinu strita“ eftir Albert P. Ryder
öld. Homer hafði litla listamentun
hlotið, en öðlaðist talsverða raun-
hæfa þekkingu sem frjettaritarl
og listagagnrýnandi fyrir ,.IIai-i)er.s
Weekly“ á meðan á þrælastríðinu
stóð. Ilann bar ávalt niikla virð-
ingu fyrir eðli hlutarins, sem hann
málaði, og hjelt því fastlega fram,
að eini tilgangur hans væri að
stæla fyrirmyndina eins nákvæm-
lega og unt væri. Þrátt fyrir það
sýna jafnvel eldri málverk hans,
eins og t. d. „Á skautum í Central
Park“, smekk fyrir niðurröðun
efnisins, eins og sjest hest á því,
hversu vandlega hann hefir skipu-
lagt dreifingu mannfjöldans i mik-
illi fjarvídd.
Á efri árum bjó ITomer í grend
við hafið og hafði af því náin
kynni, hæði við strendur Maine-
ríkis og á ferðalögum til Bahama-
eyja, og nú gerðist hann einhver
hinn snjallasti síðari alda manna
í tjáningu á hinum marvíslegu
hamskiftum hafsins. Málverk hans,
„Golfstraumurinn“ í Metropolitan
myndasafninu í New York, er
magnþrungið verk, sem hrífur á-
horfandann til meðvitunclar um
víðáttu og ógnarmátt hafsins, og
smæð og vanmátt mannsins í har-
áttu við náttúruölfin, Þó að flest-
ar merkustu myndir Homers sjeu
gerðar með olíulitum, notaði hann
aðallega vatnsliti við myndagerð
sína síðustu árin, einkum til þess
að túlka skæra birtu, geislaflóðið,
sem heillaði hann svo mjög í vetr-
arferðum hans til Bahama-eyja.
Vatnslitamyndir Homers, sem hjer
eru sýndar, hera þess 'glæsilegan
vott, hversu miklu valdi hann náði
á meðferð vatnslita,, og hvernig
hann notaði þá, til þess að ná
skyndi tjáningu hverfandi fyrir-
brigða. I þessum vatnslitamyndum,
og einmitt vegna þess hversu hrað-
ir drættirnir eru, sjáum við glegst
hina næmu tilfinningu hans fyr-
ir niðurröðun efnisins, sem liggur
til grundvallar jafrivel í stærstu
olíumálverkum Ilomers, þar sem
hann leggur hvað mesta rækt við
smáatriði og nákvæma eftirlíkingu
]>ess, sem hann málar.
Thonias Eakins svipar til Ilomers
að því leyti, að hann heldur trygð
við þá stcfnu, að líkja með ná-
kvæmni eftir fyrirmyndum sínum.
Samt hefir Eakins fengið miklu
víðtækari mentun í málaralist en
Ilomer, hæði í Englandi og Ame-
ríku. Eakins bjó í Philadelphíu
mestan hluta æfi sinnar og kendi
þar málaralist. og flest verkefni
hans eru valin úr umhverfi hans,
náttúru þess og athafnalífi. Ilann
lagði mikla stund á að kynna sjer
hyggingu mannslíkamans, og þekk-
ing hans á þessu sviði kemur
greinilega í ljós í myndum hans af
íþróttamönnum.
Málverk lians, „Sigling“, í lista-
safninu í Philadelphíu, telst engan
veginn til bestu mynda hans, en
það sýnir hvernig hann raðar at-
riðum myndarinnar eftir stærð-
fræðilegum reglum. Hann raðar
skipunum þannig, að myndin fær
af því annarlegan blæ. Á þessu
einkenni ber í vaxandi mæli hjá
amerískum raunsæismönnum, sem
á eftir honum koma.
Þó að raunsæi markaði aðalstefn-
una í amerískri málaralist á síðari
hluta 19. aldar, þá skapast smám-
saman, samhliða því, rómantísk-
ara viðhorf til verkanna. Þessi nýja
rómantík virðist hafa orðið til í
Bandaríkjunum, án þess að eiga
nokkur tengsl við rómantísku
hreyfinguna í Frakklandi. Aðal-
fuíltrúi þessarar nýju, amerísku
hreyfingar er Albert Pinkham
Ryder, einfari og dulsæismaður.
Málverk eins og það, sem nefn-
ist „Þeir, sem á hafinu stríða“, —
en það er geymt í Addison lista-
safninu í Andover Massachusetts,
sýna þau áhrif, sem vald og duld
náttúruaflanna hefir á sál og til-
finningar málarans. Þessi mynd er
í eðli sínu sjerstæð í sögu lands-
lagsmálaralistarinnar; hið eina,