Lesbók Morgunblaðsins - 26.03.1944, Page 11

LE9BÓK MORGUfrBLAÐSINS
131
forð, að ei hafi þeir með sér vind-
þurr síl og selspik. Þetta er þeirra
íæða. Eg }>ekki þann' Grænlands
mann, sem hefur góða krafta og
hefur þé lítið að eta á stundum.
Það hefi eg séð með mínum aug-
um.
Nvi, þegar við erum nú heim,
komnir, gjörum við oss -til góða
fyrir langa og slæma burtuveru. 9o
þegar brennivínið fer að verka í
höfðinu, vill hver vera mestur. Þar
af kemur ósamlyndi, eiðar og allar
skammir. Stundum verður straffið
að gjöra frið. I minni tíð var slæmt
að vera í Grænlandi, fyrir þá skuld,
að þeir sögðu so illa af landinu,
livar fyrir þeir höfðu ei gott að fá
fólk þangað, sem var gjört í þeirri
veru, að kaupmaður og prestur
skyldu hafa fiútt uppheldi sína
lífstíð, þegai* þeir hefðu verið þar
ákvarðaða tíð, prestur í sex ár.
Skyldi hann fá það bezta brauð, og
á meðan það ei til félli, þá kóngs-
ins pension, sem eru 300 ríkisdal-
ir. Þeir gjöra so aumkunarlegar
reisubtjkur, hverja kvöl þeir hafi
þar vittekið, sem einn biskup í Is-
landi hefur ei so góða daga senr
þessir menn. Þeir eru komnir þar
til að uppfræða þessa heiðingja,
kenna þeim veg sáluhiálnarinnar
eftir því, sem þeirra kallsbréf útvís-
ar. Þeir ganga í skóla ellegar
gengu hjá sál. Tlerr (Síra) Egede.
sem var þar í 14 ár með sínum sál.
föður, hans Eeede, er var prestur í
Norge og fékk vitran í draumi, að
skyldi kristna þá grænlenzku. Eg
vil segja eftir fáfræði mínu og
óska, að það aldrei hefði skeð, því
þeir, sem eðu við þeirra unnfræð-
ingu eður hvað eg skal knlla það,
þeir gjörn sér þá skönrm, að heið-
ingjarnrr kunna yfirbevfsa þeim
þeirrar óguðlegt athæfi eftir nátt-
úrunni.
Fyrst segi eg, þegar þeir eru
komnir undir þeirrn uppfræðingu,
læra þeir með það sama að drekka
brennivínr, hórast, stela, ljúga, peða
aðra. Þetta allt forðast heiðingjar.
Presturinn kærir sig lítið um þá.
Meðhjálparinn hefur það þyngsta
erfiði í því að kefma þeim að lesa,
og þegar þeir eru so komnir, þá
koma þeir inn í prestsins stofu og
lesa fyrir hönum einu sinni í viku
um veturinn.
Um sumarið fer hver til sinnar
atvinnu. Þeir, sem eru norður frá
landinu, þeir fara suður, þeir, sem
eru sunnan, fara norður, báðir upp
á hreindýraveiði, hafa með sér
konur og börn og allt, sem þeir
eiga, hunda og hlandkoilui'. Þeg-
ar þeir eru burt frá húsum sínum,
hafa þeir vel þeirra vetrarbjörg
heirna, sem eru síl, spik og selkjiit,
sem liggur í gröfunum. Ei þurfa
þeir óttast, að nokkur steli frá
þeim, því sú synd er í forakti hjá
öllum heiðingjum, að einn steli frá'
öðrum. En kunni þeir koma til að
stela frá kaupmanninum eður fram-
andi fólki, er ei haldið fyrir synd,
því þeir eru ríkir og stela frá þeim
í kaupum og sölum. ,
Nú eru þessir grænlenzkir á
þessari hreindvraveiði, so vel þeir
kristnu sem heiðing.jar, til Mikels-
messu. En fyrr en heiman fóru, afla
so mörg síl, og það á einum degi, að
þeir með konum og börnum hafa
meir en nóg ]>að ár, jafnvel þó
þar séu þeir heiðnu grænlenzkir,
sem hafa tvær eður þrjár konur að
forsorga, og það sem er enn nú
mest, að þær og maður þeirra
hefur allar eins kærar, og þær
forlíkast vel innbyrðis.
Þegar hreindvrajaktin hefur
enda eður slær feil, er tíðin þeim
ei ónýt, heldur iðka þeir sína sel-
veiði og koma heirn með mikið
selket, hreindýrs og hara, já, þeir
koma með bátinn fullnn heim,
Þessi bátur er með innviðum sem
annað skip og yfirdreginn með
skinni. Eru gjarnan þrjár árar á
borð. TTann er Tangur og mjór, lang-
ur ei- hann sem útlenzk jakt. Þeg-
ar sjór gengur, eru tveir kajaker á
hverri síðix, að ei skuli um veltast
af öldunum. Þegar hann er í sjó tvo
daga, verða skinnin vot, og má
þxxrrkast þann þriðja dag. Þessxim
báti rær kvenfólk, en eirtn karl-
maðxir stýrir hönum. Þeir brúka
tvö segl úr skinni. Það eina mastur
er í miðju skipinu, það aunað á
framstefni. Þar eru og tvö horn
af tré, að ei skuli skaðast af ísn-
um.
Nú finnaslt þesi,ir landsmenn.
Þeir að sunnan mæta hinunx, sem
korna að norðan, hver með sína
vetrarbjörg. Verður þar fagnaðai’-
fundur á báðar síðxxr, Þeir setja
iandljöld sín þétt hvert hjá öðru,
taka trumbxx sína, sem er ein gjörð
af tunnu; þar yfir er þanið skinn
hárlaxxst. Nú brúka þeir spýtxi að
slá með á skinnið, so það heyrist
aðeins. Allt kvenfólk er úti, þegar
þessi leikur hefst. Spilamaðurinn
syngur sjálfur og allt kvenfólkið
með. Þegar það kemur að atriðis-
orðunum í þessum söng, verðxxr
spilamaðxxrinn fi*á sér og sem vildi
falla í öngvit. Allt so má þá kven-
fólkið halda þiónustunni fram. að
ei verði messufall. Nú kemxxr spila-
maðurinn til síns forstands, verður
öruggur í slættinum. grettur í and-
liti og afskræmdur í öllum líkamans
linmm af þessu. Ei skildi eg inntak
í þessu leikfangi. Eg dæmdi með
mér, nð þetta væri heiðingleg
skemnxtxxn.
Að því búnxx fór hver að sýna
öðrum sinn aðdrátt og ríkdóm. Að
síðxxstu héldu hver öðrum veizlu,
kunnn vera saman í 3—4 daga. Þess-
ir eru nú véttimir: 1° xúndþurr
hafsíl. 2°. rotið selket. 3°. vindþurrt
selket. 4°. kogt selket. 5°. selkets
blóðsxrpa, 6°. hreinðýragor í skál-
um framborið með spikbitum í,
7°. krækjnber með selspik, 8°.
marhmxtasíípa með lýsi í, 9°. sjó-
Framh. á bls.135.