Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1945, Blaðsíða 8

LESBÚK MORGUNBLAÐSINS
ísbjörninn
ISBJÖRNINN viröist aiveg giU-
ur, þegár haiin labbar í hœgðum
sínum, ljettur á loðnum fótum,
Vfir snæþakinn rekísinn. Bolur
þessa stóra dýrs er stuttur, háls-
ínn hlutfallslega mjög langur og
hann minnir ekki svo lítið á út-
dautt fornsögudýr.
Skelfingar æfi er það, seiu hann
á annars, þessi vesalingur, að rát'a
um fsbreiðurnar aleinn mánuðum.
saman. En til slíks lífs er ísbjörn-
inn skapaður. Hann er loðiim vel
og ystu hárin .mjög löng, svo þau
verja innri og sneggri hárin algjör-
Icga fyrir vætu, svo að þau vökna
aldrei, jafnvcL þótt dýrið syndi
langar leiðir í ísköldum sjónum.
Þar að auki hefir björninn, eins
og selurinn, spiklag undir skinninu,
og það einangrar vcl gcgn kuld-
anum, og.gott er það líka til að|
fá næringu.úr, þegar lítið er um
veiði lun miðsvetrarskeið eða á öðr-
um tíma ársins, eða ef dýrið af
cinhverjum orsökum kemst á slóðir,
þar sem lítið er um vciði.
ísbjörninn er ákaflega stcrkt dýt,
ljettur á fæti og snar í snúningum.
Hann getur, að minnsta kosti um
htund, ef hann verður hræddur,
hlaupið ákaflega hart. Venjulega
gengur hann samt, en tekur bara
svo löng skref, að hann cr minnsta
kosti helmingi fljótari en maður,
sem stikar eins hratt og hann gétur.
Hann getur s\mt langar leiðir með
hiiklum hraða, en þó ekki hraðar
en svo áð hægt er að ná honum
a bát, sem róið er nieð fjórum ár-
um. Hann getur einnig synt nokk-
uð í káfi.
Björninn er ekki s,jerlega skot-
harður, en tiltölulega auðvelt að
Vmna á honum. Venjulega drepur
blýydd Krag-kúla hann, ef hún
kemur í hausinn, framhluta líkam-
ans eða hálsinn.
og lifnaðarhættir hans
Eftir Thor Iversen
Isbjörninn cr útbreiddur á öllu
Norðurheimskautssvæðinu, og á
ströndum, þar sem rekísinn ber að
jafnaði að 'landi, en ekki er eins
mikið at' honum allstaðar á þessum,
svæðum. Mcðfram ströndum Síbiríu
og við norðurstreiidur Vesturheims
er lítið um hann, einnig við Alaska
og með fram vesturströnd Græn-
lands. Mikið er um hann á Berings-
sundi, og sjest hann stundum allt
suður við strendur Japans. Einnig,
cr allniikið um hann á Baffinsflóa
og svæðunum þar umhvcrfis, cinn-
ig á Austurströnd Grænlands. A
Svalbarðasvæðinu er mjög mikið
um birni, einnig við Franz Josefs
Land og á þcim hluta rekíssins,
sem er á norðurhluta Bcringshafs-
ins og Karahafinu.
Aðalfæða ísbjarnanna eru sclir,
aðallega hringanórar og svo út-
selir. Þessíir tvær selategundir haf-
ast við á grynmngunnm inni við
strendurllal• og inni í fjörðum. Auð-
vitað drepur björninn einnig Græn-
landssel og blöðrusel. En þær sela-
tegundir eru vanalega mikið á
i'lakki, og ekki auðgert fyrir birn-
ina að fylgja þeim eftir. S.jerstak-
lega cr það þó erfitt á vorin, þegar
þessir selir leita langar leiðir suður
á bóginn til þess að komast á
rekís, seni er hentugur til að kæpa á
REKÍSINN undan Austurströnd
Grænlands er kallaður Vesturísinn
og rekísinn fyrir austan hið opna
haf, milli Grænlands og Svalbarða,
er nefndur Austúrísinn. Hjerumbil
allt það, sem er véitt af bjamdýr-
nm á þessum svæðum, er Véitt af
Norðmönnum og farið með það
heim til Noregs. Meðalveiði á ári
á síðari timum hefir verið 355 dýr.
Laudbjöminn liggur í hýði á
veturna, en það gerir ísbjörninn
auðsýnilega ekki, sem að vísu á
það til að grafa gryt'ju í snjóinn,
jivort sem cr á landi eða úti á
rekísnum, og liggur í henni tímun-
um saman, eu allan veturinn sefur
hann ckki. Vciðimennirnir verða
varir bæði karldýra og kvendýra
allan veturinn. Þegar birnan geng-
ur með unga, er hún í híði um
,skeið, cn það er til þcss að gjóta.
jlún greí'ur sjer snægryfju ein-
þverntíma um miðjan vetur, í des-
cmber-febrúar, og hún fæðir að;
jafnaði tvo nnga, sem eru ákaflega
litlir nýfæddir, varla stærri erv
rott8. Þeir eru blindir heilan mán-
uð. Birnan fer úr híðinu þegaij
ungarnir eru orðnir eins stórir
og fullprðnir kettir. Ungarnir fvlgja
móður sinni í eitt eða tvö ár, eg
fyrir kemur að bæði eins og tveggja
ára ungar fylgja móður sinni. Karl-
dýrin, birnurnar með ungana og
geldbirnur eru venjulega einar sam-
an.. Það cr aðeins um fengitímann;
á vorin, (í apríl eða maí), sem
birnan leyfir að önnur dýr sláist)
í fjelagsskap með sjer, og fylgja
þenni þá stundum nokkrir biðlar
um tíma.
Oftast fæða bírnurnar unga sína
þ slóðum þar sem menn ferðast
sjaldan, t. d. Austurhluta Spitzbér-
gen, Norðausturlandinu og eyjunum
sem eru umhverfis Spitzbergen,
þeim sem kállaðar ern einu nafni
Svalharði. Einnig gjóta birnurnar
alloft á Franz Josefslándi.
Svíjaeý, sem er syðát ᣠþeim
gmáeyjum, sem kallaðar eru Land,
Iiarls konungs, var heimsótt af loð-