Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1945, Blaðsíða 10

LESP.ÖK MORnUNr.LAÐSTNS
94
í rnnn rjottri or snmarvoiði ís-
l)jarna í rokísnnm mestmegnis rekin
af selveiðiskipum. En sje lítið nm
seli, snúa selveiðamennirnir sjor
vonjulega að ísbjörnum. Þoir reyna
of að voiða oins mikið af lifandi
ungrnn og jjerlept er, því að unpana
or hægt að solja í dýrag:örðum fvrir
gott verð. Þeir, som stnnda vetrar-
Voiði á landi, senda ekki lifandi
birni hoim svo nokkru nemi Það
oru skúturnar, sem best oru hæfar
til slíkrar veiði og flytja flosta ung-
ana heim. Þeir eru fluttir á áfanga-
Staðinn í ramingerðum búrum, som
lögð oru innan moð pjátri. Fyrstu
' dagana í búrinu öskra ungarnir
viðstöðulaust, som óðir væru. En
síðan verða þeir rórri, og geta þá
oft þagað tínnun saman. — Þótt
ungamir sjeu okki stærri en meðal-
stórir Grænlandshundar, eru þeir
bi.jög «terkir. — Þeir verða aldroi
fyllilega rólegir í búrinu — en það
getur víst enginn ætlast til þess.
ÞEGAR birnur eru veiddar með
unea sína. lýkur veiðinni með því,
að birnan er drepin. Eirnan er mjög
hugrökk, meðan verið er að elta
hana og gætir vol að ungum sín-
Um, hloypur okki frá þeim á ísnum,
heldur bíður eftir þoim. Þogar tok-
ist hefir að reka þá í sjóinn, gætir
hún þoss ætíð, að vera milli skips-
ins og þeirra. Eftir að móðirin hef-
ir verið skotin, er bátur settur á
flot í flýti, til þess að ná ungunum!
lifandi. Það er auðvelt, ef þeir fá
ekki svigrúm til þess að fara aftur
upp á ísinn. Snöru er þá kastað um
háls þeirra, og þeir dregnir upp í
bátinn.
En komist þeir upp á ísinn aftur,
Vandast málið. Skipið, báturinn og
nokkrir menn. sem settir hafa ver-
ið upp á ísinn, verða þá að vinjia
saman. En endirinn er oftast sá, að
það tekst að reka ungana aftur í
sjóinn og ná þeim þar.
Rekísinn gotur oft verið sam-
Rottur af margskonar ís. Stundum
bru vakirnar lagðar nýfrosnum,
spegilsljottum og næfurþunnum ís,
Þogai- verið or að elta birnu moð
unga, gefst tækifæri til að sjá
hvernig dýrin hegða sjer á ótraust-
Um ís. — Þau taka þegar eftir því,
ef ísinn er ótraustur og leggja þá
allan framhluta líkamans flatan á
ísinn og toygja framfæturna fram
fyiir sig, og ýta sjor áfram moð
afturfótumun. Fngarnir fara eins
að, bæði ])egar þoir oru með móð-
irinni og einir sjor.
VEIÐIMENN, or hafa vetrarsetu
á landi. hafist við í kofum, sem á
Svalbarðasvæðinu eru droifðir um
strendurnar. Flestir veiðikofarnir
eru á vestur- og norðurhlið Spitz-
borgen. Þar or mestmegnis veiddur
hvít- og blárefur, on ísbjrnarins
getur verið von, hvenær sem or,
sjor í lagi þegar i-ekís liggur lengl
með ströndum fram. Þess vegna búa
vetrarveiðimenn sig allsstaðar und-
ir að fá heimsókn af birninum og
hremma hann. En það er á norð-
austur- og austurhlið og suður-
odda Spitzbergon, sem birnir eru
flestir, sem og á norðvesturhlið
Norð-austui-landsins og eyjunum
fvrir utan Spitzbergon. Veiðimenn,
á þessuin slóðum búa sig ætíð undir
að birnir geti orðið mikill hluti
veiðarinnar — ef til vill megin
hlutinn.
Mikilvæg veiðiaðferð við bjarn-
dýravoiðar er „sjálfskotið“. Það
má gera á marga vegu. Oft er,
pegldur saman kassi, sem látinn
er hvíla á hæfilega háum stalli.
Jnni í kassanum er komið fyrir
byssu, og hlaupið látið standa fit
Jim dálítið op á kassaveggnum. BitL
af selspiki er hengdur í snúru, rjett
þjá byssuhlaupinu. Ilinn endi snúr-
pnnar er festur við gikkinn á byss-
Unni, svo að björninn skýtur sjálf-
an sig, í brjóstið eða höfuðið, þegar
hann fer að narta í selspikið.
Vetrarveiðimenn eru oftast tveir
saman nú orðið, en voru hjer áður
fyr fleiri í lióp. Þeir hafa einn stór-
an kofa, og röð af smákofum, sem
þeir nota aðeins til þoss að hvíla
sig í, þogar það kemur í þeirra
hltit að gæta að refagildrum og
,,sjálfskotum“, sem dreifð eru
piilli kofanna.
Við stærsta kofann er komið
fyrir „bjarnarmerki,“. Er það sel-
skinn, hengt á snúru. llinn endi
snúrunnar er fostur í blikkkor, fyllt
járnrusli, inni í kofanum. Komi
björninn við selskinnið, dettur ker-
5ð niður, veiftimennirnir vakna,
þrífa til byssunnar og skjóta gegn-
nm dálítið op á veggnum. Selskinn-
ið má ekki nema nókkra metra frá
opinu, til þess að hægt sje að grilla
dýrið í myrkrinu. Frá því fyrst í
jióvember og þar til um miðjan,
febrúar or mvrkrið svo niikið, að
ekki er gerlogt að miða moð riffli,
svo að nokkur mynd sje á — jafn-
vel ekki um hádaginn.
A SÖRKAPP á Spitzbergen veið-
ist oft mikið af björnum, þegar
rokís liggur þar úti fyrir á votrum.
Rekísinn þar kemur ætíð langar
loiðir að austan og rokur síðan
áfram, í vestur, framhjá Spitzberg-
gn, on birnirnir gæta þoss að kom-
ast í land, ])egar liann fer framhjá
Sörkapp, til þess að komast aftur
á land á austurhlið Spitzbergcn. —
Einn vetur veiddi maður nokkur
96 birni á Sörkapp. Þó hefir feng-
jst ennþá betri veiði á Edgeeynni,
rjott fyrir austan Spitzbergen.
— Ef þú rekst einhvern tíma á
ísbjörn í dýragarði, verður þú að
gefa honum eitthvert lostæti í
svanginn, eins og Norðmenn gera.
jflann er áreiðanlega sendur í fang-
ielsið frá Noregi. Og hafir þú ein-
þverntíma stundað selveiði, ert þú
ef til vill bein o rsök þess, að
vesalings ísbjörninn er þarna kom-
inn. Vertu því örlátur við hann!