Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1945, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
33
dýraveið.urum vcturinn 1909—’IO.
Yoru það Norðmenn frá Tromsö.
l»eir drápu 90 fullorðin bjarndýr,
pg tóku 22 lifandi unga. Allir þess-
5r húnar voru teknir frá mæðrum
pínum, sem voru skotnar um leið
'og þær komu úr híðinu. Allir hún-
arnir vo.ru mataðir og farið vel'
með þá og þeir urðu „húsbirnir",
fullkomlega frjálsir.
l’að er sjaldgæft að íinna slík hýði
á þeim hl. Svalbarða, sem menn hafa
Vetrarsetu árlega, (norður og vest-
urströndinni), en það kemur fyrir
af og til. Oftar kemur það fyrir að>
yeiðimenn finna birnur með litlæ
unga, sem áuðvelt er að ná, eftir
að móðirin er að velli lögð. Einu
feinni kom fyrir einn veiðimann, að
Unginn settist á feldinn af móður
sinni og dró veiðimaðurinn hann til
|kofa síns á féldinum. Allt sumarið
var húnn þessi þægilegasti hús-
þjörn af því að hann var svo lítill,
fer hann Var tekinh. Það hefir komið:
í ljós að slíkir húnar og hundar
lifá saman í sáti og sámlyndi.
Venjulega verður áð hafa þá unga,
í bandi, sem veiddir eru í maí, og
þeir sem veiðast enn síðar, verður
að setja í búr.
Aður bar það oft við að veiði-
þienn komu með tamda húna til
iTromsö og fylgdu þeir húsbænd-
>un sínum, án þess að haft væri’
band á þeim.
ÞAÐ IIEFIR oft verið horft á
það, hvernig birnan lætur að ung-
Um sínum, bæði í leik og alvöru.
jÞeir eru ekki orðnir stórir, þegar
þeir verða að hlýða og læra að
ýeiða. Leikur, sem bæði móður og
Jungum þykir mjög gaman að, er að
klifra upp brekku, sem brattar snjó-
hengjur eru í, og renna sjer svo
piður. Orðið hefir vart við að birna
og húnar hennar væru lengi að
þessum leik í sömu brekkunni.
Birnirnir reyna altaf að læðast
að bráð sinni. Það er um að gera,
að komast það nærri, að björninn'
Igeti steýpt sjer yfir selinn Í einu
pða tveim stökkum, áðnr en hannj
fær velt sjer í sjóinp. Á slíkum veið
um læra húnarnir að fará varléga,
eins og móðirin gerir, og vei þeim
sem gera skyssu, af ,því að þeir
jéru of ákaíir. Móðirin gefuh þeim
þá slíkt högg að þeir velta eftir
ísnum, þeir muna áreiðanlega eftir
áð gæta sín betur næst. Ef sjer-
staklega stendur á, er ráðist á seli,
sem liggja tæpt á skörinni, og kem,
ur þá björninn syndandi að utan.
Það er ekkert upp úr sjónum nema
blákúpan og augun, en þegar hanní
kemur nær selnum, stingur hann
sjer og kemur svo upp rjett við
skörina, vindur sjer upp á liana
éins og örskot og drepur selinn.
Þcgar björninn er á góðum veiði-
slóðum, jetur hann aðeins spikið
og lætur hitt liggja. En ef lítið er
úm veiði, og birninum ómögulegt
að klófesta kjöt, hvorki lifandi nje
dautt, jetur hann stundum talsvert
af rekaviði. Á sumrin leggur hann
sjer gras og ber til munns.
Venjulegir selir geta litlum vörn-
um við komið gegn ísbirninum, en
stóru rostungarnir með sína þykku
húð, og sterku hauskúpu og miklu
vígtennur, virðast standa sig vel
í viðureignum við bjarndýrin og
óttast þau tæplega.
KARLDÝRIÐ er að jaínaði 2,13
metrar á lengd frá trýni og aftur
á rófubrodd, og 1,58 metrar að:
ummáli aftanvið framlappirnar
Birnan er að meðaltali 1,92 metrar
á lengd og 1,27 m. að ummáli.
Þykkt spiksins er milli- 5,0 cm. og
l, 5 cm. Stórt karldýr, sem var 2,37
m. að lengd og 1,93 að ummáli
vóg 463,5 kg. Af þessari þyngd
Var skinnið ásamt framhluta höf-
Uðkúpunnar 13%, spikið 27, skrokk
urinn með inýflum 35, báðir
framhrammarnir 13 og báðir aftur-
hrammarnir 12%. Þetta dýr var í
injög góðum holdum. Stærstu karl-
dýrin geta orðið 2,50 m. á lengd.
Norðmenn veiða lielmingi fleiri
birni í Austurísnum en Vesturísn-
um. Vetrarveiðin er 51/2 sinnum
meiri á Svalbarða en norska vetr-
árveiðin í Austur Grænlandi. Vetr-
arskinn Isbjarnanna eru miklu verð-
mætafi en sumarskinn þeirra, sem
stundum eru svo ljeleg, að ekkert
verð fæst fyrir þau.