Lesbók Morgunblaðsins - 28.01.1945, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
.43
læta þá vcgu, sem Drottiim leiðir
memiina eftir. Það lýsir viðureign-
inni milli frelsarans og Satans með
stórkostlegum, dramatiskum krafti.
Imyndunaraflið er á borð við stór-
skáld endurreisnartímabilsins, eins
og Dante. Þarnn eru þeir frelsar-
inn og Satan sýndir sem hershöfð-
ingjar og himininn sem kastali
með víggprðum og hliðum. Fram-
setningin cr stundum full yndis og
unaðai’, eins og þegar lmnn lýsir
ástúðarsambandinu milli Adams og
Evu, sem svo órjúfanlegt, að Adam
gcrist heldur meðsekur í broti Evu
cn að hrinda henni frá sjcr. Stór-
fenglegasta persóna kvæðisins er
Satan. Yfir honum hvílir ógna-
þrunginn mikilúðleiki, og in skugg-
um hlaðin örvænting umlýkur hann.
In ægilega býlting gegn Drottni
allsherjar get'ur honurn skelfilcgan
stórfengleik. Hann er uppreisnar-
andjnn,’ ejns og Milton var á sínu
jarðnesk sviði, sem að vísu er sleg-
inn niður af andstæðingum sínum,
en‘beygir sig þó aldrei. *
Milton er mesti andinn á tíma-
bjlinu niilli Elísabetar drottningar
og epdurreisnar Stuarta-valdsins.
)Paradísaruiissir, er rnesta trúarljóð
allra tíuia.En eins og að líkiuu lætur
er slíkt skáldvcrk ekki allra með-
færi, aðeins fáa einna að skilja og
njóta þess út í ystu .æsar. Það er
Jíka viðurkennt, að utan Engiands
vcitist flestum torvelt að„ ráða vjð
það, og jafnvel í föðurlandi Mil-
tons er það meira virt cn lesið.
Milton — inn mikli uppreisnar-
maður gegn konuuginum — tekur
til meðferðar uppreisn uppreisu-
auna. Sr. Jón Þorlákssou varð
þaulsætimi við þtssi stói’fengiegu
söguljóð, og það stafaði af því, að
hann var glæsilegur gáfumaður og
gæddur auðugu jmyndimarafli. og
líká bjo i bonurn eitthvað si þeim,
mjc?g Jpctía merkilags
Paradísarqpsij $*Íir
stundum verið nefndur inn guð-
dómlegi leikur Puritanismans. Ilann
er aimarsvegar svanasöngur cndur-
reisnarstefnunnar í Evrópu. Or
nægtabúri fornmenntanna reiðir
skáldið í garð ið stórfenglega í
valdaþrá ins fallna engils, yndi og
unað fegurðarinnar og náttúrufögn-
uðinn í Edens-garði, skilning á
mannlcgu eðli og ástarunun Adams
og Evu. Hinsvegar er skáldið einn-
ig — og sjer í lagi — á vegum
vandlætingasteímmnar, fráhverfúr
Jífsfögnuði þessa heiras, sem ein-
kennir endurreisnartímabilið. Þar
hverfur hann fyrir biblíutrú og
kirkju. Puritaniun, sem gerir allt í
guðs nafni, cr baráttuífís í frelsis-
þrá sinni. Trú hans geíur honum
þrek og djörfimg til þess að ráð-
ast á allt, sem fylgir ekki hans
vegum, af því að hann cr sjálfur
útyalinn af gnði.
Þetta mikla verk kom fyrsí út
i Englandi árið 1067, ári síðar en
Passíusnlmarnir voru prentaðir jhjer
fyrsta sinni, en á dönsku kom það
út t'yrst 1790,,svo að Ilalldór kon-
rektor hefir feugið það í hendur
alveg nýútgefið ú’á Daumörku, er
hann lánaði vihi sínum það til
lestrar.
Annad stórvirki i þýðingu sr.
rlóns er Messíasarkviða Klopstoeks,
eða eins og þýðandiun kallar jþað:
„Eilln hetjudiktur um endurlausn-
ina". Hitið er í 20 köflum eða bók-
um. Klopstock ,var þýskur, f. 1724,
d. 1803. Hann var brautryðjandi
um skáldskap á þýska tungu á 18.
öld. Parudísamissir baíði orkað'
fast á Klopstoek. Hami hafði ásett
sjer að skapa sígilt listaverk í
Jjóóum, og nú tók hann sjer fyrir
hendur að velja sjer Messias að yiði
fangsefni. Hóf hann verkið vjð
uám í Leipág og hafði lokið þrem-
or-fyTidu bókimum 24 ara gamall
P’etisruiiht eða hejttróaritefnau
þi rtfyagii ; kifkjif og fcófc-
tpsftum, r' skyíd puritatfi^asmfi
cnska, þó að húu væri honuui sið-
spekilega ólík. Messíasarkviða er
skáldverk nýtt um anda, stefnu
og ytra form, þrungið af ríkum
tilfinningum og trúrækni að hætti
Pietista. Klopstock lætur sig sjer-
staklega miklu skifta ið guðdóm-
lega í Mcssías. Allt bifast og ólgar.
Állt er hátignarlegt, því að ekkert
rná raska inum himneska friði. Má
óhætt kalla Klopstoek í vissunr
skilniugi lærisvein Miltons.
i Fyrst ákallar skáldið guðs anda
sjer til stýrktar. Sagnabálkurinn
hefst á því, að Messías gengur upp
a Olíufjallið, lofar guði í bænum
sínum, að hann vilji takast á hend-
ur endurlausn mannkynsins, og
sendir því næst engilinn Gabríel
til himins, að hann túlki bæn sína
guði föður. Áhrifa Miltons verður
mjög vart í annarri bókiuni, þar
sem lýst er samsaérinu * í helvítt
gegn Jesú. Fallhm engill einn er á
móti samsærinu og hörfar undau til.
jarðarinnar. A dómsdegi cr þesst
iðrandi syiidari náðaður.
Klopstoek gat sjer frægan orð-
stír fyrir Messíasarkviðu, og fræg-
asta verk síns tíma var hún áu efa
Brautryðjandinn Klopstock átti sjer
marga lærisvcina, Lessing, Wieland
og Herder lærðu allir a£ honum.
l»ar á eftir konm fram á leiksvið-
ið skáldjöírarnir Goethe og Sehilicr.
Svo nákvæm er þýðing sr. Jóns
talin á Messíasarkviðu, að v'art cr
þar fellt úr eitt einasta orð. Um
Messíasarkviðu og Paradísarmissi
er það uð segja, að vurla les þau
pú nokkur maður lengur.
Þýðiug sr. Jóns á Paradisarmissi
kom út 1828 og á Messíasarkviðu
1834 og 1838. Ljóðmæli hans önn-
ur voru gefin út í heild t'yrst 1842
til 1843. Var þá ný skáldskpar-
stafna risin til vegs og virðingai'
með þjóð vovri. og emwjtt þess-
vegna, að þæði býðingar&ir og
margf 0 ijóðmæl’w;- 8£ Jórm taf.
gvó gemt út, autu bau jm. ekk;