Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1945, Page 4

308
LERBÓK MORGirNBLAÐSINS
trúin á íslenskt land og })á mun
hefjast gnllöld íslensks landbnnað-
ar.
llin miklu gi aslendi landsins, seni
enn liggja ónotuð að mestu, kunna
í framtíðinni að verða oss jafn mik-
ils yirði og hin auðugu fiskimið í
kringum strendur þess.
Á nokkrum stöðum hagar svo
til, að mikill jarðhiti er í eða ná-
lægt einhverjum frjósömustu sveit-
um landsins. Þar eru grasi vafðar
mýrar og flóar svo langt sem augað
eygir, sem mega heita ósnortnar af
mannahöndum. Þessi landflæmi
minna mig oft á hveralækinn í Bisk-
upstungunum, sem rann út í bláinn,
engum að gagni.
í þessum sveitum eiga að rísa
fagrar og heilnæmar, nýtísku sveita
borgir með 5—10. þúsund íbúum
hver, sem ekki stæðu að baki fyr-
irmyndar sveitaborgum annara
þjóða.
Slíkar borgir hafa einstakir iðju-
höldar reist í öðrum löndum og ætti
það þá ekki að vera ofjarl íslenska
ríkinu.
Þessar íslensku sveitaborgir, þar
sem hvert einasta hús yrði hitað
með jarðhita, ættu jafnvel að geta
orðið einhverjir heilnæmustu dval-
arstaðir hjer í álfu, því ótakmark-
að heitt vatn til hitunar og hrein-
lætis er stórkostlegt heilbrigðismál
og á eftir að bæta heilsu þjóðar-
innar að draga úr sjúkdómahættu
til mikilla muna.
Yrði það eitt glæsilegasta verk
efni sem húsameistarar vorir hafa
fengið í hendur að byggja slíkar
borgir frá grunni. Velja hið feg-
ursta og hentugasta bæjarstæði,
skipuleggja götur og gerð húsa með
fögrum og þjóðlegum hætti.
Þáttur ríkisins vrði að veita jarð-
hitanum inn ,í bæjarstæðin^ gera
skipulag bæjanna. og hafa umsjón
með framkvæmd þess. -Tafnframt
legði ríkið fyrstu vegakerfi bæj-
anna, en lit frá þeim hrísluðust
flutningavegir út um allar nær-
liggjandi sveitir. Öllu nærlendi jafn
vel heilum sveitum yrði breytt í
samfeld ræktarlönd’
Þessum hjeruðum yrði skift nið-
ur í 10—15 hektara stórar jarðir,
sem bændum yrði gefinn kestur á
að eignast fyrir sanngjarnt verð
með góðum greiðslukjörum.
Skógrækt ríkisins segði fyrir
um gróðursetningu trjáa og runna
við hús og götur, því slík sveita-
borg á öll að vera vafin fögrum
trjágróðri. Jafnframt sæi hún um
gróðursetningu skjólbelta um þver-
ar og endilengar sveitirnar, eftir
því sem hentugast þætti vegna
landslags og veðráttu.
Bændur þeir sem þessar jarðir
sætu, væru því sjálfseignarbændur,
sem ættu heimili sín í fegurstu og
heilnæmustu kaupstöðum landsins.
Þó að landbúnaður yrði að sjálf-
sögðu aðalatvinnuvegurinn í þess-
um bæjuni rísi þar brátt nokkur
verslun og iðnaður.
Ilvergi væri nýtísku gistihúsum,
fyrir erlenda ferðamenn, betur í
sveit komið en í slíkum sveitakaup
stöðum. Erlendir ferðamenn vilja
njóta hins heilsunæma sveitalofts
og náttúrufegurðar, en mjög marg-
ir vilja engu síður kvnnast í sjón
og raun þeim þjóðum sem þeir
gista. llvergi á landinu væri betra
tækifæri til þess en í þessum bæj-
um, þar sem þeir gætu í senn kynst
bæjarbúum, búnaðarháttum og nátt
úrufegurð landsins.
Viðskifti við erlenda ferðamenn
vrði þá einn þáttur í atvinnuveg
um bæjarbúa. En þau gætu einnig
er tíma liðu komið fótum undir
þjóðlegan heimilisiðnað, sem hent-
ugt gæti orðið fyrir bæjarbúa að
stunda að vetri til. Nokkur ræktun
í gróðurhúsum, áföstum við íbúð-
arhúsin í kaupstaðnum gætu einn-
ig orðið til gagns og ánægju.
En aðalatvinnuvegur íbúa þessara
bæja yrði að sjálfsögðu landbúnað-
ur. Landbúnaður, sem grundvall-
aðist fvrst og frernst á fullræktuðu
landi.
★
JEG HEFI þá trú á gæðum lands
ins, að með aukinni þekkingu á
ræktun þess, fjölgun nytjajurta og
meiri fjöllbbreytni í búnaðarhátt-
um geti landbúnaður orðið jafn arð
vænlegur hjer á landi og í nágranna
löndunum.
Bændur vorir eru viðbragðssein-
ir og tregir til að reyna nýjar leiðir.
Kenningar Klemens Kristjánsson-
ar á Sámsstöðum um skilyrði til
kornræktar hjer á landi, sem hann
byggir á margra ára tilraunum og
eigin reynslu eru svo merkar að
furðanlegt má heita að bændur
landsins skuli algerlega hafa dai;f-
heyrst við þeim enn.
Ræktun korns til fóðurbætis, sem
er Htið vandasamara en grasrækt
og krefst ekki sjerstakra vjela,
eins og Klemens hefir margsinnis
bent bændum á, ætti að vera sjálf-
sögð byrjun. Á þann hátt feng.ju
bændur ágætan kjarnmikinn inn-
lendan fóðurbætir. En slík korn-
rækt gæti. er stundir liðu, orðið
hinn besti reynsluskóli fyrir bænd-
ur til að býggja á endurreisn hinn-
ar fornu akuryrkju landsmanna.
Það er rótgróin trú íslenskra
bænda, að sauðfjárrækt byggist
fyrst og fremst á góðu beitarlandi
og afrjettum. Þessi trú stafar af
þeirri feiknarvinnu sem öflun heyja
og fóðurs kostaði bændur fram á
síðustu ár og kostar flesta bændur
landsins enn þann dag í dag.
Víða í heiminum er stórfeld kvik
fjárrækt rekin eingöngu á ræktar-
landi og gefst vel. Svo mun einnig