Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1945, Page 13
LESP.ÓK MORGUNBLAÐSINS
117
\
Rithönd sjera Björns
Halldórssonar. Vit-
undarvottar á skjal-
inu Eggert. ólafsson
og Davíð Skefing.
Jiana<
oTDccbí^---------------
.ertvt.ri.tt c
J>oa9^
matjurtagarðana er þeir þurftu
vökvunar við, svo og á túnið, er
þurfa þótti. Einnig vöru settar
stíflur í lækinn, með þar til gerðum.
þróm, og voru sumar þrærnar fyrir
neysluvatn, aðrar til þvotta, en.
sumar til að geyma í lifandi sil-
ung, bæði til gamdns og gagns, ef
skjótt þurfti á að halda til mat-
argerðar. En þar sem lækurinn rann
næst fjárhúsunum, var hygt brunn-
hús, til að brynna í fjenaðinum.
ITöfðu slíkar vatnsveitur ekki þekst
síðan í fornöld.
Til að vernda túnið fvrir átroðn-
ingi og hrossatraðki, ljet sjera
Björn byggja tröð ofan túnið niður
að vatninu, var það mikið mann-
virki, þar sem t.röðin var 100 faðma
löng og 5 faðmar á breidd en 4
álnir á dýpt, og var hún hlaðin
að innan úr grashnausum, en garð-
lag hlaðið ofaná til beggja hliða.
Þessari nýbreytni var ekki tekið vel
af sóknarmönnum, sem hafa hugsað
líkt og maðurinn, sem taldi gólfið
fullgott til að hrækja á. Ein var
sú nýbreytni sjera Björns, að hann
fór að láta nota færi-kvíar og hafði
þær á túninu þar sem iippræta
þurfti mosa. Hænsnarækt var einnig
í Sauðlauksdal, sem mun þá hafa
verið fremur fátíð hjer á landi.
Sjera Björn hvatti bændur til að
bera miklu betur á tvinin, en gert
var, enda ætlaðist hann til þess að
eyrisvöllur (dagslátta) gæfi af sjer
kýrfóður af töðu. Þorv. Thor. segir
að á 18. öld, hafi túnrækt verið í
mestu niðurníðslu, og litlar líkur
sjen fyrir því að aðrir en sjera
Björn hafi haft tún sín í svo góðri
rækt. - ‘
Á þessum tíma, og reyndar bæði
fyrr og síðar, var sú arga siðvenja,
mjög tíðkuð, að setja bvvfjenað, að
meira eða minna leydi, á „Guð og
gaddinn^ eins og það var kallað,
urðu því oft vanhöld mikil en arð-
ur lítill. Skoðun sjera Björns var
mjög á öndverðum meið, við ríkj-
andi hugsunarhátt, því hann vildi
láta fóðra gripi vel, þá væri arðs
vonin vissust. Er fróðlegt að gera
samanburð á kýrfóðursáætlunum,
þriggja manna sem fulltrúum 3ja
alda. Sjera Björn (d. 1704) telur
hæfilegt kýrfóður af góðri töðu,
3120 kg. Stefán amtmaður Þórar-
insson (d. 1823) áætlar 2800 kg.
En hinn hagsýni og landskunni
sómamaður Eiríkur próf. Briem á-
ætlar kýrfóður 3000 kg. — Gefur
þetta einnig nokkurra hugmynd um
sjera Björn.
Ýmsum kynni nú, er hjer er kom-
ið máli, að detta í hug, að sjera
Björn, maður sem átti í jafnmiklu
veraldar-vafstri, muni hafa verið
tómlátur við prestsstörf sín. En
svo var þó ekki, því hann var með
afbrigðum skyddurækinn.— Sjera
Björn Þorgrímsson, sem er hin
trúverðugasta samtíðarheimild, um
það er varðar sjera Björn Hall-
dórson, segir: „Hann var alla æfi
sína trúrækinn maður, vandlátur að
Guðþjónustugerð og helgihaldi. —-
ITversdagslega heima átti hann
vanda til, meðan hann var vegskygn
árla morguns að vitja kirkju. til
heimulegra bænagei’ða. — 1 embætt
isverkum ölliuu var hann árvakur,
reglubundinn og uppfræðingarrík-
ur“. —- Ennfremur: „Hann:iljet|
aldrei embættisþjónustu .og- lær'
dómsiðkanir hjá líða“. —En Egg-