Lesbók Morgunblaðsins - 25.03.1945, Blaðsíða 10

170
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
fótgöujlilið á vettvang. l’etta hálf-
gildings hernám var Wassmuss
gleöiefni, en Persum þyrnir í aug-
um. Það er ekki auðvelt að fá Persa
til þess að hevja stríð (Venjulega
fyrirlíta þeir líkamlegt afl). Þegar
Wassmuss kvaddi höfðingjana sam-
an til fundar, þá voru þeir reiðu-
búnir til þess að hlusta á æsinga-
ræður hans gegn Englendingum, en
Jiegar til franikvæmdanna kom þál
kom það fyrir að þeir afsökuðu sig
með því að hafa gleymt skotfænm-
um heima eða að hestar þeirra væru
þrevttir. Árangurinn varð aðeins
tlreifðar árásir á enskar framvarð-
arsveitir.
Et’tir að Was&muss hafði í fjóra
inánuði blásið að glóðum hatursins
tókst honum loks að fá Persa til
þess að leggja til orus.tu. Þúsundir
hianna vopnaðar byssum, ,og fjöldi.
manna með sverð, kylfur oít grjót
safnaðist saman. það átti að gera
firás á sjálft Bushire-virkið.
Wassmuss reið meðfram fylking-
unum, og hjet á þá í nafni Kóran-
ins og þýska keisarans, að duga nú
sem best. Annars kæmu Englend-
ingar og tækju akrana frá þeim.
Að sunnan var Rais AH og Ijilbar-
menn hans. Að suð-austan var Zair
Khidair og að austan og norðan
voru höfðingjarnir frá Chah Kutah
t)g Dashtistan. Árásin hófst klukk-
an sjö um morguninn. Englending-
ar höfðu aðeins eina fallbyssu og
eina vjelbyssu, en það var nægilegt.
IPersarnir lögðu á flótta án nokkurr-
ar gagnárásar frá Englendingum.
Um nóttina nálguðust Persar vígið.
að nýju. í birtingu vildu tveir höfð-
jngjar leggja til atlögu, en þegar
þeir komust að því að hinir voru
íarnir heim, þá hættu þeir við allt.
saman og hurfu af vígvellinum.
★
ENGLENDINGAR lögðu uú mik-
jð fje til höfuðs Wassmuss. I fvrstu
vildu þeir fá hann ,.lifandi eða
dauðan“ en síðar „lifandi“, og það
er sennilega ljósastur vottur þess
hve vinsæll Wassmuss var, að eug-
inn af þeiin ættflokkum sem hann
þjó hjá, og eru þeir þó ekki ætíð
vandir að virðingu sinni, gat feng-
fð sig til þess að framselja hann.
Nokkur vopnaviðskifti áttu sjer
síðar stað, og Englendingar urðu
að senda flotadeild til Bushire til
þess að friða landið.
Þar eð Wassmuss var algjörlega
einaugraður varð hann að treysta
á sjálfnn sig eingöngp, ug honum
verður tæplega fundið það til for-
áttu, þó að hann beitti vini sína
smávegis brögðum, þegar fortölur
nægðu ekki. Þannig er sagt frá því
,að Wassmuss hafði í nokkur skipti
notað „útvarpsatriði“ sitt þegar
ihöfðingjarnir voru tregir til þess að
nðhyllast áform hans.
Þetta „útvarpsatriði“ var fólgið
í því, að hann stakk spýtu niður í
uaudinn, festi nokkra rafmagsþræði
við hana. og „ræddi“ syo við keis-
arann í Berljn.
Höfðingjarnir, sem urðu mjög
hrifnir af því hve djarfmannlega
Wassmuss talaði við valdsherra
sinn drógu skó af fótum sjer í virð-
ingarskyni við þetta mikilmenni.
Þegar leið að stríðslokum fjaraði
gremja Persa í garð Englendinga
út; hún hafði enda aldrei átt sjer
djúpar rætur.
Ilöfðingjarnir drógu sig í hlje og
innbyrðis deilur mi)li ættflokkanna,
torvelduðu mjög starf Wassmuss.
í bardaga á milli tveggja ætt-
flokka þar sem Wassmuss varð einn
ig að berjast upp á líf og dauða, var
hann særður hnífssttuigu í lærið.
llnjfurinn gekk að beininu og
Wassmuss var haltur upp frá því.
•Tilræðismaðurinn var handtekinn.
,og leiddur fram fyrir Wassmuss.
fclvað átti að gera við hann? Pynd-
jngar í eitt ár — var það ekki hæfL
legt? En Wassmuss sagði: Sleppið
honum og látið hann fara. Þú, sem
ætlaðir að myrða mig, farðu heim,
og segðu ættflokki þínum að við
verðum allir að standa sameinaðir
gegn Englendiugum.
★
Vorið 1918 tókst Wassmuss að fá
jiokkra af öruggustu fylgismöiutum
sínum til þess að safna 8 þúsund|
mönnum og gera árás á 2 þúsund
Englendinga. Þrátt fyrir liðsmun-'
inn lögðu Persarnir á flótta eftir
að um eitt þúsnnd menn höfðu fallið
eða særst af liði þeirra. Þá klæddi
Wassmuss sig í Evrópuklæðnað, í
fvrsta sinn frá því 1915.
Með heiðri hefi jeg lifað og bar-
ist í persneskum klæðum, sagði
hann, nú er jeg flóttamaður sem
fyrirlítur sjálfan sig, og þessvegna
klæðist jeg fötum þjóðar minuar.
Á flóttanum var Wassmuss oft
Ihandtekinn en honum tókst jafnan
að komast undan. Loks tókst Eng-
Jendingum þó að gæta hans svo sem
ineð þurfti.
Stríðinu lauk, og eftir nviklar um-
ræður var Wassnuvss sendur heim
til Þýskalands.
I þakkarskyni fyrir afrek hans
var honurn veitt staða í utanríkis-
ráðunevtinu, og hann hækkaði brátt
í t.ign og varð yfirmaður vfir Aust-
urlarrda deildinni.
Uann skrifaði skýrslur um störf
sín í Persíu og fyrir það var hon-
um veitt heiðursmerki.
Wassmuss kvæntist, en skrif-
stofulífið í Berlín átti illa við hann.
Þó að hann hefði ekki saknað Pers-
líu, þá var hann fljótlega minntur á
hana: Það bárust brjef t,il utanrík-
isráðuneytisins frá höfingjunum í
Persíu, þar sem þeir hjeldu því
fram að Wassmuss hefði lofað þeim
peningum fyrir þátttökuna í styrj-
öldinni, sam'tals um 600.000 krón-
jum!
Wassmuss sagðist ekki hafa lofað,
sex hundruð þúsundum heldur ejtt
jliundrað þúsuftdum, og lofaði að
(það skyldi verða greitt. Ilaun færði
málið í tal við yfirmenn sína, en