Lesbók Morgunblaðsins - 04.11.1945, Síða 7

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
533
~> ■■ ■ I ! I - ...
sem skrifari á kaupfar sem lá ferð'
búið í Kína-leiðangur. En áður en
skólaveginn ganga. Gamli maður-
liann yfirgæfi Kaupmannahöfn vildi
hann kveðja Gram professor, og
tjáði honum alt af Ijetta um hagi
sína. Rjeði Gram. Skúla eindregið
frá þessu ferðaflani, en hvatti hann
til að ljúka prófi, auðvitað í Guð-
fræði, því um aðrar námsgreinar
var varla að ræða, þannig varð
laganám ekki viðurkend námsgrein
til prófs, fyrr en árið 1736. — Skúli
svaraði þessari hvatningu Gram,
með d.jarflegri einurð, og sagði:
„Útvegið þjer mjer þá atvinnu, svo
jeg geti lifað“. — T.jáði Gram sig
fúsan til þess, og bað hann að fara
á fund Jóns Grunnvíkings, bera
honum kveðju sína og biðja hann
liðveislu, en koma til sín aftur og
tjá sjer erindislokin.
Gerði Skúli svo sem fyrir hann
var lagt, en ekki hafði Jón, annað
betra að bjóða, en heimspekilega
bughreystingarræðu, sem hann hjelt
yfir Skúla. Enda var hann, blessað-
ur karlinn, mesta barn á veraldar-
vísu, og átti að kalla aldrei sjálfur
til hnífs eða skeiðar. Ekki varð
þessi för þó þýðingar- eða áhrifa-
laus með öllu, því milli þessara ó-
líku, skarpgáfuðu manna, tókst ein-
læg vinátta, sem hjelst meðan báðir
lifðu. Hafði Jón mestar mætur á
Skúla allra manna, og eru margar
upplýsingar um hann varðveittar
fyrir árvekni Jóns, í því efni. —>
Snjeri hann, árið 1768 á íslensku,
sjálfsæfisögu Skúla, með ýmsum
innskotum frá sjálfum sjer og seg-
ir: „Gjöri jeg það sökum þess, að
hann er einn hinn verðasti á vor-
um tíðum að- víðfrægjast, og hans
merkilega manndóms minning fram
seljist til eftirkomendanna; má og
tilbera, að hún hafi mikla afleið-
ing til eftirkomandi tíma“. — Var
Var Jón seinþreyttur á að votta
Skúla viðurkenningu, og það jafn-
vel á ólíklegustu stöðum, svo sem
í vísnaskýringu, í hinni miklu latínu
þýðingu sinni af Snorra Eddu, en
þar kemur hann að hrósi um Skúla
fógeta.
Skúli snjeri aftur til Gram, hrygg
ur í bragði af þessum fyrsta fundi
þeirra Jóns, þó marga gleðistund
ættu þeir seinna saman; og sagði
sínar farir ekki sljettar. Rjettí
Gram, Skúla þá 10 ríkisdali og bað
hann að vera hughraustan, og bauð
honum bókasafn sitt til afnota.
Litli; síðar útvegaði hann honum
vinnu, var það að afrita sögu
Karla-Magnúsar fyrir franska sendi
herrann í Kaupmannahöfn og fjekk
Skíili það mjög vel borgað. Undi
hann nú hag sínum hið besta og
hugðist ljúka Guðfræðiprófi vor-
ið 1734. Þó fór enn á annan veg,
en ætlað var. Atvikaðist það þann-
ig, að sumarið 1733, snjeri Plessen
forseti í stjórnard. íslenskra mála,
sjer tli Gram, og bað hann að út-
vega sjer hæfan Islending, til að
þýða íslensk skjöl á dönsku. Var
Gram ekki seinn á sjer að koma
ÍSkúla á framfæri. Leysti hann starf
ið svo vel af höndum, að Plessen
lauk hinu mesta lofsorði á verkið.
— Snjerist hugur Skúla við þessi
störf frá Guðfræðinnni og beindist
að laga og stjórnarmálefnum.
UM HAUSTIÐ 1733, andaðist
Benedikt lögmaður og sýslumaður
í Rauðuskriðu hafði hann sjálfur
svo ráð fyrir gert, að Skúli yrði
eftirmaður sinn. sem sýslumaður í
Þingeyjarsýslu og væntanlegur
tengdasonur. Sótti Skúli því um
sýsluna og hafði hin bestu meðmæli
frá Gram. Var Skúli og orðinn
góðu kunnur, í íslensku stjórnar-
deildinni, svo flestir ráðamenn voru
því hlyntir að hann hlyti embættið
Þó fór það þannig að Jóni, syni
Benedikts lögmanns var veitt sýsl-
an. En Skúla var þá boðin sýslu-
mennska í Austur-Skaftafellssýslu.
Var honum, sem jafnan setti merk-
ið hátt, lítið um það gefið að vera
holað niður í tekjurýrustu sýslu
landsins. En leitaði þó álits hjá
Gram um hvað gera skyldi, var
hann þess hvetjandi að Skúli tæki
þessu boði, þó ekki væri sjerlega
fýsilegt. Og sagði við Skúla „Vertu
trúr yfir litlu, þá muntu verða sett-
ur yfir meira“, — Tók Skúli svo
þennan kost, er hann hafði fengið
fullkomið loforð fyrir næstu sýslu
sem losnaði, ef hann kysi það em-
bætti fremur. Var hann svo skip-
aður sýslumaður í ársbyrjun 1734,
og hófst þá hinn óvenjulegi em-
bættisferill þessa rúmlega 22 ára
gamla manns.
Um dvöl Skúla í Kaupmannahöfn
er fátt eitt að herma, hann mun
hafa komist bærilega af, sökum
göfugmensku prófessors Gram, sem
altaf ljet hann hafa eitthvað að
starfa, og undi hann hag sínum
vel. Taldi hann sjálfur dvöl sína á
heimili Gram einhvern indælasta
tíma æfi sinnar.
Eitt atriði frá námsárum í Kaup-
mannahöfn má þó telja í frásögur
færandi, sökum þess að það ber
vott um skapgerðareinkenni þau,
sem gera Skúla öllum svo minn-
isstæðan: Einbeitnina og áræð-
ið, og samhliða um óvenju-
mikla karlmensku. En þannig var
þessu háttað, að hann lenti í handa-
lögmáli við 4 lögregluþjóna, barði
þá og braut 3 kylfur fyrir þeim.
Sýnir þetta hvílíkur afbragðs mað-
ur Skúli hefir verið, einnig að lík-
amlegu atgjörfi, því jafnan hafa
lögregluþjónar verið valdið með-
það fyrir augum, að þeir væru
kjarna karlar og traustir til átaka.
1 rjettarhöldunum sem urðu iit úr
þessu, sagði Skúli, að þeir hefðu
veitst að sjer saklausum, er hann
sat inná ölstofu, og hefði hann þá
kunnað betur við að sýna þeim, að
Islendingar hefðu krafta í köglum.
Hlaut Skúli engan vansa af þessu,
Framhald á bls. 541