Lesbók Morgunblaðsins - 09.05.1948, Blaðsíða 4

2f»G ~a^'- ' LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
áætlað 40 rd. 60 sk.. miðað við meðal-
alin. Hafði fram að þessu verið miðað
við meðalalin, en nú gerði Helgafells-
prestur sig ekki ánægðan með það. og
vildi fá greiðsluna í fiski.
Það er einkennilegt að bæjarstjórn
skyldi taka þessa afstöðu þar sem það
er beint tekið fram í Jarðabókinni að
„leigur betalast í peningum upp á
fiskatal, eður fiski.“ Sást á þvi hver
venjan hafði verið, og þeirri venju
hafði verið fylgt um afgjaldiS fyrstu
tvö árin. En 1860 urðu prestaskifti
á Helgafelli og tók sjera Eiríkur Kúld
við brauðinu. Upp frá því greiddi
Reykjavíkurbær afgjaldið eftir meðal-
alin, og kvittaði prestur umtölulaust
fyri.r þyí. Bæjarstjórn hafur ef til vill
litið svo á, að hefð væri komin a þetta,
Og því svarað á þennan hátt.
Helgafellsprestur Ijet sier þetta svar
eigi líka og hinn 9. ágúst 1869 er svo
bókað í fundargerð bæjarstjórnar:
„Eftir að presturinn til Helgafells-
safnaðar. hefur stefnt bæjarstjórn
Reykjávíkur út af afgjaldi á Hlíðar-
húsum, er hann álítur að sjer beri með
9 vættum 30 fiskum í harðfiski —
ákveður bæjarstjórn að veita for-
manni umboð að mæta fyrir sátta-
nefnd og ganga að sætt. Faktor H. A.
Sivertsen gefið ótakmarkað umboð til
þess að taka á móti stefnu í málinu,
ef það kemur fyrir." '
SÆTTIN tókst ekki, og stefnan kom.
Krafðist sjera Eiríkur Kúld þess, að
sjer yrði eftirleiðis greitt gjaldið í
hörðum fiski, eða hans andvirði eftir
verðlagsskránni, og að sjer yrði bætt-
ur upp sá mismunur, sem á tímabil-
inu 1860—67 var á meðalalin allra
meðalverða og alin í harðfiski, en sú
upphæð nam 171 rd. 78?« sk. Fekk
hann gjafsókn í málinu.
Dómur undirrjettar Reykjavíkur,
kveðinn upp af Clausen sýslumanni 9.
des. 1869 var á þá leið, að báðar kröf-
ur prestsins skyldu teknar til greina,
en málskostnaður látinn falla niður.
Bæjarstjórn áfrýjaði þessum dómi
til landsyfirrjettar og fell dómur þar
18. júlí 1870 og var staðfestur dómur
undirrjettar. Það hafði sannast við
rekstur málsins, að^afgjaldið af Hlíð-
arhúsum hafði á árunum 1837—1860
verið greitt í höfðum fiski eða með
harðfiskverði í kaupStað eða manna
á milli i kaupum og $ölum, eins og á
öðrum sjávarjörðum í Gullbringu-
sýslu. — Yfirrjettúririn gat ekki fall-
ist á það að sjera Kúld hefði fyrir-
gert rjetti sínuin með því að kvitta
athugasemdalaust fyrir iðgjaldið þessi
ár, sem hann hafði verið prestur á
HelgafelU, „því þégar einhver, af því
að hann veit ekki betur, hefir tekið við
og gefið viourkenningu $ína fyrlr ein-
hverri greiðslu eða. borgun, sem góðri
og gildri, og það eftir á kemur fram,
að borgunin hafi verið fjarri rjettum
sanni, virðist það liggja í hlutarins
eðli, að hann eigi heimtu á því, sem
vangoldið er.“
BÆJARSTJÓRN var ekki ánægð með
þetta, eins og nærri má geta. En henni
leist óráðlegt að áfrýja til hæstarjett-
ar. — Segir svo um það í fundarbók
hennar 29. mars 1871.
„Bæjarfulltrúarnir, sem mættir eru,
álíta ekki gerlegt að ák'-eða áfrýjun
málsins nú að svo komnu, en vilja
bjóða Helgafellspresti sætt, með tilliti
til endurgjalds kröfunnar, þar eð tals-
verður kostnaður mundi ó báðar hlið-
ar leiða af málinu, ef það gengi fyrir
hæstarjett.“
Ekki bar þetta árangur. Á bæjar-
stjórnarfundi 19. júlí um sumarið,
skýrði bæjarfógeti frá því að hann
hefði boðið sjera E. Kúld þá sætt,
að áfrýja ekki málinu, ef hann slepti
tilkalli til uppbótarinnar, 171 rd. 79^
sk. Kvaðst hann svo hafa fengið munn
legt svar prestsins að hann gengi ekki
að þessu boði.
Málinu var ekki áfrýjað. I næsta
bæjarreikningi stendur áætlað afgjald
Hlíðarhúsa 60 rd., og óborgað eftir
landsyfirrjettardómi 100 rd.
ÞEGAR fram um miðja 18. öld kom
var bygð farin að aukast í Hlíðarhús-
um. Samkvæmt manntalinu 1762 áttu