Lesbók Morgunblaðsins - 09.05.1948, Blaðsíða 9
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
2tii
STÆRSTA FJARSJÁ HEIMSINS
Um þessar mundir er verið að talca í notkun stærstu fjarsjá (stjörnukíki)
heimsins, sem er á Palomarfjalli í Kaliforniu. Fjarsjáin er 200 þuml. í þver-
mál og hún er fremur ætluð til þess að taka myndir af stjarnageirrmum,
heldur en skoða einstakar stjörnur.
Fjarsjáin vegur alls 500 smálestir, en svo snillilega er frá henni gengið,
að örlítill rafhreyfill getur snuið henni i aliar áttir.
Talið er að hún muni „sjú“ stjörnur sem eru í 1000 miljún ljósára íjarlægð,
en sú vegariengd er sex þúsund tríljón milur (tiOOO.000.000.000.000.000.000).
Ljósið frá þeim stjörnum hefur verið þúsund miljón ára á leiðinni til jarðar-
innar og það hefur því lagt á stað fra stjömunum (ef svo mætti að orði kveða)
um það bil sem jarðskorpan var að myndast. Er gert ráð fyrir því að rann-
sóknir á svo ijarlægum himinhnöttum muní hafa mikinn þe.kkingarauka í íör
með sjer, og jafnvel fáist þá úr þvi skorió hvort rúmið sje takmarkað eða
endalaust.
þeim tímum. Jeg man eftir því, hve
alt var þar hjá því Gislabæjarfólki
með' snyrtibrag úti og inni. Vel hýst-
ur bær með málaðri stofu undir loft
og alt fínt og íágað utan bæjar og
innan.
Helgi faðir Jóhannesar var incsti
greindar og fróðleiksmaður, víðlesinn,
jafnvel meira cn vænta mátti frá
þeirri tíð, hagyrðingur, eins og hann
átti kyn til, og mesti útsjónar og hag-
leiksmaður á alt smíði, listrænn að
eðlisfari, og heíur Jóhannes erft for-
eldra sina í ríkum niæli að listhneigð
og snyrtibrag.
Við utför Jóliannesar kvað Hall-
björn Þorvaldsson:
Greidd er för þín farsællep,
fram úr jarðlífs þrautahöfnum.
Nú á andinn opinn veg
að öllum heimsins listasöfnum.
B. K.
iW 5W V V
L'nffnr þeirra korna naklir og o-
sjálfbjarga úr eygum, þurfa mikla
fœöu til vaxtar og deya úr kulda, ef
ckki cr lcgið á þeini til lengdar. Af
þessu leiöir að bdðir foreldrarnir
vcröa að Jœða þá. I öðru lagi vfröur
að vera svo rúmt í kring um hreiðriö,
að þar sje hae-gt að afla nógrar fœðu
og að þar sje elcki uðrir slílcir fuglar
í matarleit. Þessu reyna þcir að fá
framgengl með þvi uð ýfast við á-
gengni allra í kring um lireiður sín
eða þá staöi, þar seni þeir œtla að
gera sjer hreiöur. — Karlfuglarnir
koma fyrst á varpstaðinn. Ef um far-
fugl er að rœða, fara karlanir norður
vikutlma á undan kvenfuglunum. —
Þegar komið er á áfangastaö, taka
þeir sjer blett eða svæði, stundum
óátalið, en stunduin eftir bardaga við
annan fugl, sem kemur í somu erind-
um, eða hejur tekið blettmn áöur. Þá
fara þeir að syngja. Flestir sóngfuýl-
ar syngja best, áður en makinn kem-
ur, en það er gagnstœtt því, sem al-
mennt er álitið. Markmiö söngsins er
fyrst og fremst auglýsing. — Hann
auglýsir að staðurinn hafi verið vaÞ
inn og tekinn, og gerir það Jivort
tveggja, <jð hœna kvenfugla aó og
vara aðra karlfugla við.
*