Lesbók Morgunblaðsins - 24.10.1948, Page 13

I .ESBOK MORGUNBEAÐSTNS
457
þessum slóðum, koma þó við oí? við
fram í blöðum þeirra og stjórnar-
valdabirtingum ýmsar upplýsinR-
ar, sem benda til þess.
Það eru nú t. d. upplýsingar um
fólksfjöldann. Mansvetov segist
hafa dregið saman hingað og þang-
að upplýsingar um það, að Rúss-
um hafi fiölgað þar stórkostlega og
þeir beri ægishjálm yfir lands-
menn sjálfa. Fram til skamms
tíma var aðeins ein borg í land-
inu, ef borg skyldi kalla. Hún heit-
ir Kyzyl cg þar voru 2000 íbúar.
Þá voru þar engir Rússar. Þeir,
sem þá áttu heima í Tuva, voru
búsettir í norðurbjeruðunum.
Nú er þetta breytt, samkvæmt
opinberum skýrslum ráðstjórnar-
innar. Nú er Tuva skift í 17 sveita-
kjördæmi og fjögur borgakjör-
dæmi (Kyzil, Chadon, Turan og
Shagonor) Helstu staðirnir í sveiía
kjördæmunum eru kallaðir þorp.
„Þetta þykir mjer undarlegt“,
segir Mansvetov í „The Russian
Review“, því að það var ekki kunn-
ugt að eitt einasta þorp væri til í
þessu hirðingjalandi“.
Eftir þessu að dæma hafa því á
seinustu árum risið þarna upp
þorp og borgir, og það getur ekki
stafað af öðru en því, að fjöldi
Rússa hafí verið fluttur þangað,
og sennilega eru þeir nú orðnir þar
fjölmennari en landsbúar sjálfir.
Það eru líka til fleiri upnlýsing-
ar, er benda til hins sama. Til dæm-
is er það kunnugt að nú eru hafn-
ar skipaferðir á ám og vötnum í
Tuva. Hvernig komust þessi sk'p
þangað? Tvær leiðir eru til. Ann-
t að hvort hafa þau verið flutt þang-
að í biitum, eða þeim hefir verið
siglt upp eftir Yenessei ánni. Hafi
þau verið flutt landveg, var það
ekki hægt með öðru móti en því
að járnbrautir væri komnar, og þá
sjest að Rússar hafa lagt járn-
brautir, sem enginn veit um, yfir
eyðimerkur, fjöll og firnindi. Hati
þeim verið siglt upp eftir Yenessei-^
ánni, þá þurfti fyrst að gera hana
skipgenga.
Fregnir hafa borist um það, að
stórar rafmagnsstöðvar hafi ver.ið
reistar í Tuva, og aðrar sje í smíð-
um. Þær nota ýmist vatnsorku eða
kolakyndingu.
Fregnir af vísindalegum leið-
angrum á þessum slóðum, gefa og
í skyn, að þar sje komnir bílvegir
í staðinn fyrir fjárgötur hirðingj-
anna.
Ekki er farið jafn dult með frjett-
ir af landbúnaði þarna. Samkvæmt
opinberum skýrslum eru 15 miij.
ekra af ræktanlegu landi. Stjórn-
arbú og samvinnubú hafa risið þar
upp hópum saman og það er gort-
að af því að hvergi í Rússlandi
sje notað meira af jarðyrkjuvjel-
um en þar. —
Það er kunnugt, að árið 1946 voru
gerðir út 32 stórir flokkar og fimm
leiðangrar til þess að rannsaka
námur á þessum slóðum. Meðal
rannsóknarmannanna voru fær-
ustu sjerfræðingar Rússa í verk-
fræði, nárnufræði og öðrum vís-
indum.
Ef Rússar hafa komið sjer upp
kjarnorkustöð, þá benda allar lík-
ur til þess að hún sje í Tuva, og
hvergi annars staðar, enda eru þar
flest skilyrði til þess. Þarna eru
uranium námur og ágæt skilyrði til
iðnaðar í stórum stíL Landið er
einangrað af náttúrunnar hendi, og
hvergi í Sovjetríkjunum eru betri
skilyrði til varnar í stríði heldur
en þar. Má svo segja að hvorki sæ
hægt að komast þar að á landi nje
í lofti til árása.
V iv V
Bamahjal
Kalli og Jónsi sátu saman
í skólanum, annar siö.ára. hinn
átta. Einu sinni rietti Kalli
upn hendina og kennarinn
spurði hvað hann vildi vita.
Þá sagði Kalli: „Ef einhver
lofar stúlku hiisi, kappsiglinga
báti og bíl, og lofar líka að
giftast henni, en hættir við alt
saman, getur hún þá lögsótt
liann fvrir trvgðrof?11
Kennarinn hristi höfuðið.
„Nei, það er ekkert hægt að
hafa á því“, sagði hann.
Þá hnipti Jónsi í Kalla og
sagði hróðugur: „Hvað sagði
ieg þier? Jeg sagði að bú bvrft
ir ekki að vera hræddur!“
★
Nokkrum fátækum börnum
hafði verið boðið á heimili um
jólin. Þar var píanó, og þau söfn-
uðust um það og hömuðust á nót-
unum allt hvað af tók, og það var
Ijóta gargið. Eftir dálitla stund tók
hásmóðirin eftir því, að lítill
drengur tók ekki þátt í þessu, en
stóð álengdar og hlustaði á. Hún
spurði hví hann væri ekki með.
Hann leit raunalega á hana og
svaraði:
— Jeg kann ekki að spila.
★
Júlli var orðinn átta ára og
hafði ekki gaman að neinu nema
hestum. ÖUum stundum var hann
úti í hesthúsi náffrannans. — Og
væri hann spur%ur hvað hann
langaði til að eiga, sagði hann
allt af: Hest!
Faðir hans hafði ekki efni á því
að gefa honum hest, og þegar ]eið
að jólum langaði hann lil að
beina huga drengsins að öðrirng
sagði:
— Við skulum nú setja sem svo.
Júlli minn, að þú eigir hest. En
hvað mundurðu þá vilja fá í jóla-
gjöf?
— Hnakk, sagði Júlli hikláust'—
Þeir segja
að samvinna sje allra meina bót.
Og margt gott gæti af henni leitt,
til dæmis ef freknur í andliti vildu
renna saman, þá yrði alt andlitið
fallega brúnt