Lesbók Morgunblaðsins - 10.04.1949, Blaðsíða 10

198
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
liggja að Miðjarðarhafi. Ekki má
gleyma spænska fjenu, en sögurit-
arar Grikkja á tímabili Krists tala
um hina góðu ull Spánve,-4a, svo
að hún hefur verið vel kunn einnig
í þá daga. Svo er sagt að bændur
og fjárhirðar hafi ekki komið sjer
saman um landamörk og hafi þá
verið sett á laggirnar dómnefnd til
þess að miðla málum. Þessi dóm-
nefnd var kölluð Merinor og hefur
hin fræga Merino kind þaðan nafn
sitt. Árið 1800 var engin kind til
í Ástralíu, en árið 1804 voru fluttar
þangað inn 8 kindur og mun þeim
áströlsku hafa búnast vel, þar sem
Ástralía er nú í dag mesta ullar-
útflutningsland í heimi. Merino-
ullin hefur ekkert tog eins og önn-
ur ull og er fíngerðasta ull, sem til
er. Hjer á eftir vil jeg gera nokkra
grein fvrir hinum helstu tegundum
ullar.
í Englandi er flokkun ullarinn-
ar miðuð við tölustafi 321S—801S,
en í Þýskalandi við stafróf A, B
o. s. frv. Hjer verður stuðst við
ensku flokkana. Ástralska Merino-
ullin er fíngerðust, vel hrokkin,
blæfalleg og silkimjúk, lengd ull-
arinnar frá 8—10 cm., fínleiki
601S—801S. Argentínska Merino-
ullin er svipuð, en þó ekki eins vel
hrokkinhærð, lengd 4—8 cm. Lm-
coln ullin er nokkuð löng og gróf-
ari en Merinoullin, fínleiki 361S—
501S, lengd 20—30, cm., heilsárs
klipping. Þá er Leicesterullin, fin-
leiki hennar er, að mjer virðist,
svipaður og íslenskrar ullar 401S—
461S. Þrátt fyrir það er Leicester-
ullin miklu fínni og mýkri að taka
á en okkar ull. Romney Marsh
ullin hefur fínleika 441S—501S og
Carriedale ullin 501S—581S.
Þá má segja að fíngerðasta ull
sje frá 5—15 cm. að lengd, vel
hrokkin mjúk og blæfalleg, en gróf
ull getur verið frá 20—50 cm. löng,
hún hefur sterkan blæ, er aðeins
bylgjuð eða nær sljett með öllu.
íslenska ullin hlýtur því áð teljast—
til grófrar ullar, en um það verður
rætt hjer síðar. Það sem ekki hefur
hvað minsta þýðingu fyrir ullar-
iðnaðinn er flokkun ullarinnar, ull-
armatið. Ullarmat krefst bæði
þekkingar og leikni og þar kemur
margt til greina.
ULLARFRÆÐINGAR hafa fundið
upp ullarfínleika-mál (Lanamet-
er), en ekkert af þeim mælitækj-
um, sem enn hafa verið fundin upp
jafnast þó á við mælitæki manns-
ins sjálfs, þ. e. a. s. sjón, þreifingu
og svo reynslu og æfingu í að dæma
ullina að verðleikum. Með langri
reynslu og æfingu fá fingur manns
þann næmleika, að tveir menn sitt
á hvoru landshorni geta dæmt ull-
arfínleika svo nákvæmt, að enginn
geti fundið hinn minsta mun á.
Ullarmat
Það er mjög hæpið að dæma ull-
ina á kindinni sjálfri, þar getur
margt villandi komið til greina.
Ullarmatsmenn þurfa að hafa bæði
þekkingu og leikni eigi flokkun
ullarinnar að verða til nokkurs
gagns og erum við langt á eftir
tímanum í þessu efni. Hjer á landi
er ullin ekki metin eftir því hvort
hún er fíngerð eða gróf, heldur
hinu, hve blæfalleg hún er og ætti
að breyta þeirri matsaðferð til batn
aðar sem fyrst. Því að þótt ullin sje
þannig metin getur III. fl. verið al-
veg jafngóður og betri en I. flokk-
ur, ef ullin væri metin eftir fín-
leika ullarreifisins. Skal nú gera
nokkra grein fyrir því, hvernig ieg
álít að meta beri ull, svo að sem
best not verði að. Þar kemur margt
til athugunar. 1) Fínleiki ullarhárs-
ins. 2) Lengd ullarhársins. 3) Teg-
und kindarinnár. 4) Ætt og aldur
kindarinnar. Ullin skal flokkuð
eftir því hvar hún er á kindinni,
enda vita allir að sama reifið er
misjafnt. Því er skipt þannig:
1) Síðu og herðaullin, mjög fín,
hefur jafna lengd, hárið mjúkt
og uppbygging þess regluleg.
2) Hálsullin, ekki eins fín, nokkuð
óregluleg uppbygging.
3) Kviðullin, ekki eins mjúk og
hálsullin, blær nokkuð gulur,
styrkleiki hársins lítill eða eng-
inn.
4) Hryggur og háls að ofanverðu,
ullin mjög gróf.
5) Kollur, meðal mýkt, ullin slöpp
og tevgjanleg.
G) Lærullin, löng, misgróf, óreglu-
leg uppbygging.
7) Brjóst, meðal fínleiki, skarpir
bláþræðir.
8) Hækill og læri að innanverðu,
óregluleg og gegnumvaxin stíf-
um hárum.
Ullarmat þarf að framkvæmast
við dagsbirtu, rafljós villir manni
sýn um útlit ullarinnar og er því
ekki nothæft.
Hjer á landi er fjeð rúið einu
sinni á ári, en í mörgum öðrum
löndum er fjeð rúið tvisvar, fyrst
að vorinu og kallast þá vorull og
svo aftur að haustinu og kailast
þá sumarull. Vorullin er lengri
vegna þess að vaxtartíminn er
lengri. Gott er að baða fjeð nokkru
áður en það er rúið, auðveldar það
bæði rúninguna og verksmiðju-
þvottinn. Venjulega er kindin rúin
með höndum eða klippt með skær-
um, en til eru þrýstiloftsklippur,
sem notaðar eru til þessa starfa og
er það skiljanlega þægilegast. Með
slíkum fjárklippum getur einn
maður klippt ca. ÍO kindur á dag.
Við rúninguna ber að gæta þess að
reifið slitni ekki í sundur, bví að
slíkt torveldar mjög ullarflokkun-
ina. Sá fornaldarháttur mun nú
vera að hverfa með öllu að bænd-
ur þvoi ullina sjálfir, enda tími til
kominn að leggja niður þann sið,
það verk eiga ullarþvottastöðvarn-
ar að vinna og ullarflokkunin á
einmitt að fara fram í sambandi við