Lesbók Morgunblaðsins - 15.05.1949, Blaðsíða 6

253
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
BORG 1 UPPGANGÍ
Sao Paulo í Brasiííu er íarin að keppa við stórborgirnar
í Bandaríkjunum.
SENNILEGA hefur engum Banda-
ríkjamanni brugðið jafn mikið í
brún árið 1948 eins og kaffikaup-
manninum frá Ncw York, sem brá
sjer ílugleiðis ti.l Sao Paulo í Brasi-
líu. Eins og flestir landar hans
hafði hann haldið að þetta væri
engin borg. Þar væri ekki annað
en ljelegir kofar og íbúarnir latir
og hirðulausir. En hann komst að
því að þarna hafði sjer skjöplast
hrapallega.'
Þarna blasti við honum nýtísku
borg með 1.800.000 íbúum, sem
sýnilega voru framtakssamir og
duglegir. Sao Paulo er sennilega sú
borg heimsins, sem nú er í mestum
uppgangi og blóma og stækkar ó-
trúlega ört. Að ytra útliti er hún
tilkomumeiri heldur en t. d. hinar
frægu borgir í Bandaríkjunum
Chicago, Detroit og sjálf New
York.
„Þegar jeg áttaði mig, sagði
kaupmaður, „fanst mjer eins og jeg
væri kominn heim. Þarna voru
skýjaklúfar og breiðar götur og
um þær æddu bílar og alt moraði
af fótgangandi fólki.“
Til þess að menn fái nokkra hug-
mynd um framtaksemi og dugnað
borgarbúa má geta þess, að á
hverri vinnustund eru fjögur hús
fullger. Hvergi í heimi er bygt jafn
mikið.
Síðustu árin hefur þangað verið
sífeldur straumur innflytjenda. Það
eru Þjóðverjar, Spánverjar, ítalir,
Portugalar og margra annara þjóða
menn. En þrátt fyrir það eru þar
engar væringar milli þjóðflokka,
allir telja sig „Paulista“, en svo
nefnast borgarbúar einu nafni.
SAO PAULO átti lengi vel örðugt
uppdráttar og fylkið, sem hún er í,
var ekki talið neitt Gósenland á
þeim árum er íslendingar fluttust
til Brasilíu. Þeir settust flestir að
nokkru sunnar, í Curityba í fy'lk-
inu Parana.
Borgin er inni í landi, um 300
mílur (enskar) frá Rio de Janeiro.
Stendur hún á hásljettu, sem er
um hálfa mílu yfir sjávarmál. Há-
sljettubrúnín var brött og klettótt
og engir vegir niður að Atlantshafi.
Allir aðdrættir voru þess vegna
mjög örðugir fyrst í átað, og menn
skirðust því við að setjast þar að.
Annar stór ókostur var á landinu
þarna. Það var svo sljett að rign-
ingavatn fekk ekki framrás og oft
kom það fyrir að stór svæði fóru
undir vatn. Og þá kom „malarían“
og drap fólkið unnvörpum.
Þegar á þessu hafði gengið lengi,
sáu Paulistar að ékki var um ann-
að að gera en duga eða drepast.
Þeir kusu heldur að duga og láta
hendur standa fram úr ermum. —
Þeir byrjuðu á því að leggja ófull-
komna járnbraut til sjávar, til þess
að komast í samband við umheim-
inn. Nú eru þangað 23 járnbrautir
og ágæt bílabraut.
Þá þurftu þeir einnig að sigrast
á vatnselgnum. — Verkfræðingar
byrjuðu á því að gera stórar og öfl-
ugar fyrirhleðslur og skapa stöðu-
vötn. Var þangað veitt lækjum og
ám og framræsluskurðir gerðir
þangað. Með þessu móti þurkuðu
þeir, stór fenjasvæði og útrýmdu
„malaria" hættunni. En hið saman
safnaða vatn var notað til þess að
framleiða rafmagn, og nú eru á
þessu svæði framl. 9/10 hlutar
af allri raforku í Brasilíu, og sú raf-
orka er mjög ódýr.
í seinna heimsstríðinu komu við-
skiftahömlur hinni hraðvaxandi
borg mjög illa. Þar varð skortur á
stáli og öllum byggingavörum. —
Margir mundu þá hafa lagt árar í
bát og hætt að byggja. En það
gerðu Paulistar ekki. Hugvitsamir
verkfræðingar fóru þá að byggja
skýjakljúfa úr steinsteypu, án þess
að hafa neitt stál í þá. Með sjer-
stakri blöndunaraðferð fundu þeir
upp steinsteypu, sem er jafn traust
og stál. Einn af hinum nýu skýa-
kljúfum, sem bygðir hafa verið úr
steinsteypu, er Estado de Sao Paulo
bankahúsið, sem er 40 hæðir. Ýmis-
konar byggingarefni fundu þeir og •
í landinu sjálfu, og þegar ^tfíðijju
lauk, virtist svo sem þeir væri ekki
upp á aðflutning byggingarefna
komnir. Þeir höfðu þá fundið upp
og voru farnir að framleiða 100
tegundir af mismunandi bygging-
arvörum í landinu sjálfu.
MARGIR, sem um Sao Paulo hafa
ritað, halda því fram að borgin
eigi mikið af viðgangi sínum og
dugnaði einum manni að þakka.
Hann hafi gert borgina að því sem
hún er nú. Þessi maður hjet Franc-
isco Matarazzo og var ítali. Hann
kom til Brasilíu fyrir 55 árum á
ítölsku skipi, sem var hlaðið við-
smjöri. Farminn áttu kunningjar
hans og Matarazzo átti að selja
hann í Brasilíu. En fáum klukku-
stundum eftir að skipið kom til
Rio de Janeiro, kviknaði í því og
brann það með öllum farmi, svo
að engu varð bjargað. Matarazzo
stóð þá uppi slvppur og snauður,
því að þarna hafði aleiga hans
farið.
Hann tók sjer það þó ekki nærri.
Hitt sárnaði honum miklu meira,
að nú yrðu margir vinir hans ör-
eigar. Og þá sagði hann: , Hið
minsta sem jeg get gert fyrir þetta