Lesbók Morgunblaðsins - 15.05.1949, Blaðsíða 16

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
263
Seinasta sagan um Þorgeirsbola.
Eins og kunnugt er átti Þorgeirsboli
upptök sín í Óslandshlíð í Skagafirði,
fór þar um ljósum logum og um nær-
liggjandi sveitir og gat brugðið sjer
í allra kvikinda líki. Á bæ einum, neð-
arlega í Hjaltadalnum, var um siðustu
aldamót drengur sem trúað var að
væri skygn. Þar gerðist eftirfarandi
saga:
Einn morgun þegar út var komið,
varð strákur var við að Þorgeirsboli
nálgaðist bæinn og var hann þá í kálfs
likí. Strákur greindi húsbónda sínum
undireins frá þessari yfirv’ofandi
hættu, en hann brá skjótt við til að
reka ófögnuð þennan af höndum sjer.
Greip hann ljá að vopni, en strákur
tók grasajárn, en þriðji maður hafði
með sjer sálmabók vegna þess að orð-
ið hefir jafnan verið talið eitt örugg-
asta og bitrasta vopnið gegn öllu ó-
hreinu.
Sagði skyggni strákurinn svo til um
hvar boli væri og lagði til hans með
grasajárninu, en bóndi og vinnumaður
böðluðust á honum með Ijánum og
sálmabókinni og greiddu honum mörg
þung högg og stór. Tókst þeim með
.þessu móti eftir illan leik að hrekja
Þorgeirsbola út fyrir landamærin, sem
var lækur einn lítill, en strákur kvað
öllu myndi óhætt, ef það tækist. Sáu
margir menn af öðrum bæjum þessa
viðureign.
Annars var draugatrú heldur í rjen-
um á þessum slóðum eins og annars-
staðar og ekki allir þar trúaðir á að
strákur sæi það sem hann sagði bónda
og vinnumanni frá. En um viðureign
þeirra við Þorgeirsbola var þessi vísa
kveðin:
Grasajárnið Grímur tók,
gamli jarlinn ljáinn skók.
Sigurður með sálmabók
særinganna magnið jók.
Kynjaský
Sumarið 1754 vildi það til á Eyrar-
bakka í hægri golu, bjartviðri en hálf-
skýuðu lofti, að svart ský kom frá fjöll-
unum í norðaustri og stefndi skáhalt á
Eyrarbakkakaupstað. Það sýndist því
minna sem það kom nær, en fór álíka
hratt yfir og fálki, sem rennir sjer yfir
rjúpu. Skýið var kringlótt tilsýndar og
Ungur piltur hjer í Reykjavík hefir gert þessa eftirmynd af togara
úr leiri og engu öðru. Alt er úr leiri, eigi aðeins skipsskrokkurinn,
heldur einnig siglur og reiði, stög og loftskeytaþræðir, radar og alt
annað. Það þarf ekki annað en líta á myndina til þess að sjá að það
er listamannsefni, sem hana hefir gert. Hann heitir Ragnar Bernhöft,
sonur Guido Bernhöft stórkaupmanns.
bar það með nokkrum þyt yfir þar sem
stóð hópur manna. Það þaut fram hjá
þeim og kom við vangann á verka-
manni einum, sem stóð þar. Varð hann
þá bandóður og hljóp til sjávar. Hinir
urðu sem þrumu lostnir. Samt eltu
hann nokkrir og náðu honum, áður en
hann druknaði. En hann var í stuttu
máli sagt albrjálaður og óður og talaði
allskonar vitleysu, bæði einstök orð og
setningar, alla vega rangsnúið. Þeir,
sem heldu honum urðu að beita öllum
kröftum, svo að hann sliti sig ekki af
þeim. Þeir tóku því það til bragðs að
vefja dúki um höfuð honum, ljetu
hann leggjast niður og heldu honum
þannig og tók þá að sljákka í honum
að stundarkorni liðnu. Eftir nokkra
daga hvarf æðið, en ekki náði hann
sjer fullkomlega fyrr en eftir hálfan
mánuð. Hann hafði orðið svartur eða
dökkrauðblár á kinninni, en liturinn
hvarf smám saman, eftir því sem hon-
um batnaði. — Skýið bar niður í fjöru
og hvarf þar. (E. Ól.)
•
Leiklist á Bessastöðum.
Skólaleika höfðu Bessastaðamenn
sjer til gamans. Þaðan er „Gleðispilið
Álfur“, sem enn er til í handriti. Það
er gamanleikur, sem piltar tóku sam-
an, og virðast hafa breytt ýmislega,
eftir því sem árin liðu. Þeir hafa sagt
það fram eða leikið á rúmum sínum
í svefnloftunum. — Virðist leikurinn
hafa verið piltum til mikillar skemt-
unar. Þegar Tómas Sæmundsson er út-
skrifaður og skrifar vini sínum Jón-
asi Hallgrímssyni frá Kaupmannahöfn
(í okt. 1828), segir hann honum m. a.
frá því, að hann hafi farið þar í ieik-
hús, og sje það að vísu gaman fyrst í
stað „að ganga á comedíur“, en mað-
ur verði strax leiður á að sjá þær
grettur og ólæti: „Jeg tel ekki þáð
fríða sjónleikahús og allar þær fögru
útsýnir — gullna sali, skóga, sjó, sól
og tungi, skruggur og eldingar og alt
það, kunstin hefir getað upp fundið til
að prýða það með, til jafns við Alf,
þegar Guðbrandur er búinn að stela
úr skemmu hans, heima á Bessastaða-
lofti á meðal ykkar“. (Bessastaðir).
Valdið er þjónn frelsisins.
Stjórnleysið og harðstjórnin stríða
hvort tveggja gegn siðferðinu, en þess
ber vel að gæta, að allar framfarir
eiga sína uppsprettu í frelsinu, og
valdið er aðeins vegna frelsisins; vald-
ið er þjónn frelsisins. (Páll Briem
amtmaður).