Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.1950, Blaðsíða 8
84
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
„Hinar íimm hafnir“
GREIN þessi lýsir fastheldni Eng-
lcndinga við fornar venjur. „The
Cinque Ports“ (hinar fimm hafn-
ir) eru úr sögunni fyrir löngu, en
cnn í dag cr það eitt af virðuleg-
ustu embættum í Englandi að vera
Lord Warden (stjórnandi) hinna
fimm hafna.
ÖLL þau lönd, er liggja að sjó,
verða fyrir meiri og minni búsifj-
um af sjávargangi. Sums staðar
biýtur sjórinn landið, en annars
staðar hefst landið úr sjó og strönd-
in færist fram, vegna þess að sjór-
inn hleður sandi að henni. Á þenn-
an hátt geta orðið miklar breyting-
ar og góðar hafnir geta horfið með
tímanum, eins og átt hefir sjer
stað á sunnanverðu Englandi.
í fornsögu Englands eru „The
Cinque Ports“ frægar. Þær voru
Dover, Sandwick, Hythe, Romney
og Hastings, allar á austurströnd-
inni gegnt Frakklandi. En þær eru
nú allar úr sögunni, ncma ein, Ðov-
er. Hastíngs er að vísu enn við sjó,
en þar eru engin hafnarskilyrði
lengur. Hinar hafnarborgirnar eru
komnar inn í land, vegna þess
hvað landið hefir hækkað og strönd
in færst fram, eða þá að særinn
hefur brotið landið og eyðilagt
hafnirnar.
Upphaf „hinna fimm hafna“ er
hægt að rekja til þeirra tíma er
Rómverjar rjeðu fyrir Englandi. Og
Alfred konungur treysti á skipa-
flota þessara fimm hafna í Kem til
þess að verjast ágengni Dana. God-
win jarl, Haraldur og Játvarður
góði treystu og fyrst og fremst á
skipastól þeirra til þess að verjast
innrás frá meginlandinu. Þannig
urðu þær brjóstvörn landsins jafn-
vel eftir að Rómverjar voru farn-
ir. Það er mælt að hinir svoköll-
uðu Goodwin-sands sje leifar af
ey sem hjet Lomea og að þar hafi
verið þúsundir ekra af sáðlandi. Ey
þessa átti Godwin jarl og hann
hafði látið hlaða öfluga sjóvarnar-
garða alt umhverfis hana. Þegar
Vilhjálmur bastarður braust til
ríkis fekk hann ey þessa St. Ágúst-
ínus-klaustrinu í Canterbury til af-
nota. Ábótinn vanrækti að halda
við sjóvarnargörðunum og aflcið-
Lord Wardcn
of thc Cinque Ports
ingin varð sú, að sjórinn braut
fyrst skörð í þá og flæddi síðan
yfir alla eyna og breytti henni í
evðisanda.
Á 12. öld fengu The Cinque Ports
konunglegt sjálfstjórnarleyfi. í
leyfisbrjefi, sem útgefið var af Ját-
varði I. er vísað til leyíisbrjefs er
Játvarður góði hafi gefið út. En
það var fyrst eftir orustuna hjá
Hastings að þessar borgir fengu
fult sjálfstæði og voru skildar frá
hjeruðunum Kent og Sussex.
Seinna var öðrum höfnum bætt við,
svo sem Rcculvcr, Deal, Winchel-
sea og Rye, og var Winchelsea þó
aldrei hafnarborg. Auk þessa var
rúmlega þrjátíu stöðum í Kent og
einum stað í Sussex bætt við þetta
„iiki“ smám sarnaii er tímar liðu.
Aðalhlut\rerk The Cinque Ports
var að leggja rikinu til herskipa-
stól, því að þá átti ríkið sjálft eng-
an ílota, og ekki fyr en á dögum
Hinriks VII. Á dögum Játvarðar I.
var þeim gert að skyldu að hafa
eigi færri vígbúin skip en 57, öll
mönnuð og útbúin á eigin kostnað.
Og það var aðallega þessum flota
að þakka að Kobert de Burgh vaim
Fcvenscy, þar sem YilhjaLuiur bastarður gckk a land. Lun cr þar sýudur steiun,
et liann lllMlli 11111.