Lesbók Morgunblaðsins - 15.10.1950, Blaðsíða 11

' LESBÓK MORGXJNBLAÐSINS
463

NOKKUR ÁRTÖL:
1752 bygði Skúli Magnússon verksmiðjurnar.
1786 fekk Reykjavík kaupstaðarrjettindi.
1833 hóf Krieger máls á því að Reykjavík yrði tekin í brunabótafjelög
dönsku kaupstaðanna.
1874 fást hús í Reykjavík fyrst vátrygð að % hlutum hjá þessu
fjelagi. Höfðu þá hús í Reykjavík verið óvátrygð í 122 ár.
1895 tekur fjelagið að sjer tryggingarnar að öllu leyti.
1924 segir það upp samningum við Reykjavik og tóku þá fjelögin
Baltica og Nye danske við tryggingunum.
1929 fluttust tryggingarnar alfarnar frá Danmörku.
ert var aðhafst í vátrygglngarmál-
inu. Árið 1855 endurnýaði bæar-
stjórn uppástunguna frá 1848 um
innlent brunabótafjelag með á-
byrgð ríkissjóðs. Mál þetta kom
fyrir innanríkisráðherrann og
taldi han.n ekki rjett að ríkissjóð-
ur tæki á sig þessa ábyrgð. En
hann taldi, að samkvæmt skýrsl-
um þeim, sem nú hefði borist um
breytingar á húsabyggingum í
Reykjavík seinustu árin, mundi
það varla mjög ísjárvert að taka
Reykjavík í brunabótafjelag
dönsku kaupstaðanna. Það varð til
þess, að dómsmálaráðuneytið skor-
aði á hlutaðeigandi embaettismenn
á íslandi að taka málið enn til at-
hugunar.
Undir árslok 1857 (13. nóvember)
skrifaði bæjarstjórn brjef til
stjórnarinnar og skýrði þar ná-
kvæmlega frá því hve möjg stein-
hús væri í bænum, hve mörg úr
timbri, hve mörg með sementi á
hlið eða göflum, hve mörg með
helluþaki, hve mörg með zinkplöt-
um, hve mörg einlyft, tvílyft o,
s. frv. Með þessu fylgdi kort af
bænum eftir Björn Gunnlaugsson
og var þar sjerstakur litur á hverju
húsi eftir því úr hvaða efni það
var bygt.
Ekki vildi stjórnin sinna mál-
inu að heldur. Bar hún því nú við
að éngar líkur væri til þess að
koma málinu fram „þar sem ástand
ið í Reykjavík virtist ekki hafa
breytst stórum til batnaðar“ og
mótbárur stjettaþinganna væri því
enn í fullu gildi.
Skrítnar aðfarir stjómarinnar.
Svo var það árið 1859 að stjórn-
inni datt nýtt úrræði í hug. í
Danmörku var þá sjerstakt bruna-
bótaf jelag, sem vátrygði hús í sveit
um. Og stjórnin taldi að húsa-
byggingar í Reykjavík væri á-
þekkari því, sem gerðist í sveit-
um í Danmörk heldur en í kaup-
stöðunum. Var nú send uppástunga
til stjórnar brunabótafjelags hjer-
aðanna um það, að það skyldi
fyrst um sinn vátryggja hús í
Reykjavík með sömu kjörum. og
sveitarbæir í Danmörk voru
trygðir, þó að því tilskildu að hús-
eigendur í Reykjavík, sem fengi
hús sín vátrygð þannig, greiddu
4 sk. af hverjum 100 rdl. vátrygg-
ingarupphæðarinnar aukalega til
þess að launa umboðsmann fyrir
vátryggingarfjelagið. Stjórn bruna
bótafjelagsins felst á þessa uppá-
stungu, en stjómin skaut þó mál-
inu enn á frest vegna þess að „vafa-
samt þótti hvort fulltrúar bruna-
bótafjelagsins ættu með að veita
samþykki þetta“.
Stjórnin sendir fnunvarp
um vátryggingu.
Þegar forstjórar brunabótafje-
lags hjeraðanna tóku svo vel í
þetta mál, töldu Reykvíkingar að
málinu mundi verða framgengt,
Stjórnin sá líka að hún hafði gef-
ið þeim vissa von um að málið
leystist og taldi sig því hafa skyldu
til þess að láta það ekki niður
falla. Hvarf hún nú aftur að því
ráði að reyna enn að fá bruna-
bótafjelag kaupstaðanna til þess að
taka að sjer tryggingar húsa í
Reykjavík. Og svo sendir hún Al-
þingi 1863 frumvarp að tilskipun
um vátryggingu húsa í Reykjavík
hjá þessu fjelagi. í greinargerð
með því frumvarpí sagði svo:
, „Sú skoðun var orðin ofan á, að
ekki væri að sumu leyti svo afar
hættulegt með húsbruna í Reykja-
vík, sem menn höfðu gert sjer í
hugarlund. Því varð heldur ekki
neitað, að húsbyggingar í Reykja-
vík höfðu smátt og smátt nálg-
ast þann byggingarmáta, sem tíðk-
ast í öðrum kaupstöðum, einkum
að því leyti, að nú eru oftar höfð
á húsum helluþök. Menn heldu að
nú mætti, án þess að órjettur yrði
ger brunabótafjelagi hinna dönsku
kaupstaða, og án.þess að lögð yrði
of þung byrði á Reykjavík, sigrast
á þeirri talmuninni, sem hingað til
hafði orðið málinu mest til fyrir-
stöðu, en það er hvernig staða
Reykjavíkur ætti að vera til við-
lagasjóðs þess, er brunabótafjelag
þetta á og allmikill er að upp-
hæð. Þess vegna hefir verið af-
ráðið að leggja fyrir Alþing frv.
þetta, sem er í aðalatriðum sam-
kvæmt brunabótatilskipun fyrir
kaupstaðina 29. febr. 1792, svo er
og þar bygt á því, sem áður hefir
farið fram í málinu, einkum uppá-
stungu bæjarstjómar Reykjavíkur
13. nóv. 1857“.
í frv. þessu var svo til tefc& aO