Lesbók Morgunblaðsins - 29.04.1951, Blaðsíða 2

LESBÓK. MORGUNBLAÐSINS
skáldskaparins. Faðir Indrióa var
Einar bóndi Magnússon prests í
Glaumbæ Magnússoríar og seinni
konu hans, Sigríðar Halldórsdóttur
Vídalín, klausturshaldara á Reyni-
stað, Bjarnasonar, sýslumanns á
Þingeyrum Halldórssonar. Sjera
Magnús í Glaumbæ var mesti bú-
maður, og voru þeir synir hans,
inir mörgu Glaumbæjarbræður,
fjör- og gleðimenn miklir, ágætir
smiðir, raddmenn miklir, en engir
gáfumenn nema helst Nikulás, er
varð skammlífur. Einar á Húsa-
bakka var góður smiður, forsöngv-
ari og meðhjálpari, en alla tið
fremur fátækur, enda voru börnin
mörg. Dóttir klausturshaldarans á
Reynistað, amma Indriða Einars-
sonar, var systir Reynistaðar-
bræðra, sem úti urðu á Kili i fjár-
kaupaferðinni 1780, þeirra Bjarna
og Einars. Einar á Húsabakka hjet
cftir Einari litla, móðurbróður sín-
um, sem úti varð.
Indriði segir i minningum sinum,
að meðan föðurætt sín hafi verið
að síga niður fólksölduna, hafi
móðurætt sín verið að lyftast upp
eftir henni. Þeir sem henni lyítu
voru þeir Gísli Konráðsson og
Konráð Gislason. — Það er gaman
að Iesa kaflann um Krossanes i
„Sjeð og lifað1. Allir, sem eitthvað
kunnu og voru norður þar, heilsuðu
upp á dóttur landsins mesta fræði-
manns og systur ins hálærða og
fræga prófessors í Kaupmanna-
liöfn. Þetta hefir haft djúp áhrif á
inn unga svein.
Indriði var alinn upfi á llusa-
bakka og Krossanesi. Það finnst
ekki steinn í landareign þessara
jarða. Husabakki stendur á Hjer-
aðsvatnabakkanum. Þar er ekkert
tun, en svo grasgefinn flóinn fyr-
irvestan bæinn, aðduglegur sláttu-
maður Ijek sjcr að því að slá 70
hesta á dag með orfi og Ijá. En
mikið er valnasullið. Husabakka-
flci eí uokkurfkcuar Safaraýri
Skagafjarðar. Stundum koma svo
mikil flóð á vorin þarna á eylend-
inu, að erfitt veitist að verja bæ-
inn og skepnurnar fyrir vatnsflóð-
inu. Þá er hægt að róa pramma
milli Hegraness og Langholts. í
Krossanesi er aftur á móti tún,
miklu meiri jörð en Húsabakki.
Liggur hún skammt austan Svartár
(Húseyjarkvíslar) og er nyrsti bær
í Vallhólmi.
Sá sem er alinn upp þarna er
nærri því gróinn við hnakkinn frá
barnsaldri. Einn af leikbræðrum
Indriða í Hólminum sagði mjer, á
gamals aldri, að þeir hefði hlaðið
vörðu skammt fvrir framan Krossa
nes. Þar mæltu þeir sjer mót ná-
grannarnir, en vörðuna kölluðu
þeir Vinavörðu. Hún er hrunin
fvrir löngu, en í mínu ungdæmi
var dálítið eítir af hcnni. Ævinlega
þegar jeg reið fram hjá henni,
minntist jeg gömlu f jelaganna, sem
þarna glímdu í æsku sinni.
Ejöllin blasa við í nokkurri fjar-
lægð i austri, suðri og vestri.
„Blönduhlíðar blessuð fjöll“ blasa
við í austri, og er Glóðafeykir
þeirra fegurstur. Flugumýri stend-
ur undir því fagra fjalli. Mót suðri
ris Mælifellshnjukur, en undir
honum stendur prestssetrið Mæli-
fell. — Indriði var mikill Skag-
íirðingur. Síðustu æviárin fór hann
norður á hverju sumri. Það er nú
cinu sinni svo um flesta þá, sem
bornir eru þar og barníæddir, að
einhver sterk, ósýnileg taug bindur
þá alla saman. Kemur Indriði ein-
milt að þessu í minningum sin-
um.
Tvö handskrifuð bloð komu út í
Seyluhréppi á æskuárum Indnða,
Hjet annað Dalbúinn, og var rít-
stjóri hans Stefán Guðmundsson í
Víðimýrarseli (síðar nefndi hann
sig Stcphan G. Stephansson). Hitt
blaðið nefndist Júlíus Caesar. Var
indriði Einarsson i Krussanesi rit-
^tjóri bUðg. Jð lif
Caesars hrcií Indriða. Skiidið sagði
þá þegar til sín.
Indriði þakkar það sóknarpresti
sínum, sjera Hannesi Jónssyni, að
hann fór í skóla. Var hann jafnan
heima á sumrin á skólaárum sín-
um, en faðir hans dó, þegar hann
var 17 ára gamall.
Stúdentsprófi lauk Indriði vorið
1872. Hvarf hann til Hafnar haustið
eftir og hóf hagfræðinám við há-
skólann. Lauk hann prófi í þeirri
fræðigrein íyrstur íslendinga með
heiðri 1877. Stundaði upp úr því
framhaldsnám í Edinborg í Skot-
landi, kom heim 1878 og varð að-
stoðarmaður landfógeta og endur-
skoðandi landsreikninganna. Hann
samdi einnig hagskýrslur íslands
(Iándshagsskýrslur), en þar kom,
að þetta starf var orðið svo mikið
og álitið svo mikilsvert, að sjer-
stakri stofnun var komið á fót til
að annast það, Hagstofu íslands, og
þannig skilið frá Stjórnarráðinu.
Var Indriðf þá orðinn fyrir nokkru
skrifstofustjóri í Sljórnarráðinu og
nærfellt hálfsjötugur, svo að hann
varð ekki hagstofustjóri, sem hann
var sjálfkjörinn til, því að hann
hafði skapað það, sem heitir hag-
skýrslur íslands, en það \ ar líka
ágætur maður til að taka við þessu
starfi.
Skömmu eftir það, að I. E. kom
heim, fór hann að rita um banka-
mál, enda var hann einn inna fáu
manna hjer í þann tíma, sem kunni
skil á þeim málum, þar sem hann
var eini hagfræðingur á landinu.
Eitt sinn komst Indriði á þing, en
það stóð svo á, að hann sat ékki
nema eitt þing. Flutti hann þá frv.
til laga um brunatryggmgu i is-
lenskum kaupstoðum o. fl. Það
gekk ekki fram, og tók langart tíma
að tryggja því sigur á Alþingi, en
viðurkenndur brautryðjandi þess
er þó Indriði Einarsson.
Ekki komst Indriði a þing aftur,
pg þóttuft íplendwigir efni ?