Lesbók Morgunblaðsins - 20.01.1952, Síða 12

; 24
r LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
■ .. 'v
Gunnar Bjarnason:
Minning Redda á HaUdórsstöhum
■ yt .
— hestsins sem mér þótti vænst um
HESTAMANNAFÉLAGIÐ Fákur
hefur ura nokkurt skeið unnið að
sjóðssöfnun, sem stofnað var til af
frá Ragnhildi Jakobsdóttur frá
Ögri, með það fyrir augum að láta
íslenzka listamenn skapa listaverk
til minningar, ekki um hestinn, því
að hann lifir og mun lifa, heldur
um þúsund ára störf hans í þágu
þjóðarinnar.
í sambandi við sjóðsstofnunina
er ætlunin að safna saman minn-
ingum um einstaka hesta, og gæti
það safn síðar orðið skemmtilegt
handrit að bók, sem gæti eflt og
aukið sjóðinn.
Flestir munu minnast hinna
stoltu og glæstu gæðinga sinna, en
síður mun fengizt um að halda á
loft minningu verkhestsins, hins
stritandi ferfætlings, — þrælsins,
sem bar heyið heim af engjunum,
móinn og torfið úr mýrunum, sem
bar taðið á völlinn, dró vögur og
sleða, flutti afurðirnar í kaupstað-
inn og nauðsynjarnar heim, yfir
fjöll og vegleysur.
Ég ólst að nokkru Ieytá upp hjá
\ heiðursmanninum Hallgrími Þor-
| bergssyni á Halldórsstöðum í Lax-
| árdal, og hinni einstöku ágætis- og
1 gáfukonu, Bergþóru Magnúsdóttur,
konu hans. Á Halldórsstöðum er
þríbýli, og voru 2 hestar venjulega
á hverju heimilanna. Þegar ég var
\ drengur, þekkti ég alla hestana, að-
| eins 6 að tölu, mætavel. Þeir voru
f hver öðrum ólíkir. Skjóni Toría
Hjálmarssonar var rauðskjóttur
glæsihestur, reistur og stoltur vilja-
hestur með grófu brokki. Yfir hon-
, um hvíldi helgi minninga, og ekki
^ mátti nota hann nema til fárra
starfa og aldrei nema lítið. Sér-
stakar orsakir voru til þess. Raun-
ar var hann aðalborinn og virtur
auðnuleysingi. Jarpur Torfa var
allt öðru vísi. Hann var smávaxinn,
varla meðalreíðhestur, ekki latur,
skeiðlaginn og mjúkur ásetu, en
taugaslappur og fælinn við sum
störf. Varla var svo tekinn af hon-
um baggi, að ekki væri hætta á,
að hann fengi fælniskast. Jarpur
var því ekki í miklum virktum, en
heldur ekki óvinsæll, því að gott
þótti að grípa til hans, er farið var
á næsta bæ. — Skjóni Páls Þórar-
inssonar var brúnskjóttur. Hann
var nokkuð dulur og torlesinn.
Raunar var það bezti hestur, stutt-
ur og jafnvaxinn, enginn skörung-
ur en notagóður við flest störf. —
Skagi hét hinn hestur Páls. Hann
var á fertugsaldri, þegar ég var
honum samtímis. Hann var mikill
viljagammur, stæltur klárhestur og
þolinn, þótt framhófar hans væru
sífellt sprungnir vegna slæms
horns í hófveggjum. Skagi var
enginn galgopi, tók lífinu og störf-
um sínum með alvöru, enda harður
á brúnina en ekki mjög þungur, og
slappur flipinn af of hertri keðju
jók ekki fríðleik hans.
Hallgrímur átti einnig 2 hesta.
Skolur var skoljarpur, keyptur á
Bessastöðum hjá Jóni bróður Hall-
gríms árið 1921. Hann var óvenju-
lega þurrbyggður, heldur grann-
vaxinn, meðalreistur, taugasterkur,
harðfjörugur, skapmikill og stífur
í taumum, þolinn og afar fótviss.
Séð hef ég í Áshreppi í Kangár-
vallasýslu hest svo líkan Skol, að
mér fannst sem væri hann þar lif-
andi kominn. Við eftirgrennslan
kom í ljós, að um skyldleika gat ef
til vill verið að ræða. Skolur var
ágætur hestur til allra starfa, alltaf
jafn fjörugur og vinnufús, en til
margra starfa var hann of fjörugur
og ekki barna meðfæri. Oft óskaði
ég þess í dagdraumum mínum að
geta náð þeim þroska og að verða
sá maður að hafa í fullu tré við
Skol, ekki sízt sökum þess, að jafn-
aldra mín, Þóra dóttir Hallgríms,
hafði mun meira vald yfir honum
en ég. Hallgrímur sagði venjulega,
að það væri einhver fjörfiskur í
rassinum á mér, sem æsti f jör Skols
og ýfði skap hans. Við þetta varð
ekki ráðið. Hver tilraunin mistókst
á eftir annari. Ávallt fór Skolur á
fulla stökkferð á fyrstu mínútunni,
og öll hugsun knapans og aðgerðir
hans snerust þá eingöngu um
sjálfsvörn og sjálfsbjörgun. En
Skolur var höfðingi og göfuglyndið
skein úr augum hans. Hann gat
aðeins ekki ráðið við fjör sitt og
hlaupagleði. — Oft var það eftir
spretti með okkur krakkana, eins
og hann bæðist afsökunar á fram-
íerði sínu.
Og svo var það Reddi, sem eng-
inn bar neina sérstaka virðingu
fyrir og mest var notaður og alltaf
vann störf sín með sérstakri still-
ingu, og misjafnri ólund, en alltaf
nokkurri. Reddi var dökkrauður,
framlágur, höfuðið ekki ófrítt, en
drungi í svipnum og stundum
sveínieg værð, bolurinn digur, lend