Lesbók Morgunblaðsins - 30.03.1952, Page 5
r LESBÓK MORGÚNBLAÐSINS
' 161
Flugmynd tekin austan við Heklu fyrsta morgun gossius. Svörtu taumarnir eru lör eftir aur-
hlaup, en á miðri myndiimi sigur frani breið hrauntunga nicð haum síhrynjandi brúnum.
eftir að opnast og gjósa lengri eða
skemmri tíma og raunar með ýms-
um tilbrigðum. Fylgzt var með
þessum breytingum, eftir því sem
tök voru á, en það var mjög erfitt
vegna þess, hve sjaldan sá upp á
Heklu þetta sumar fyrir dimm-
viðri. Hér verður aðeins lítið til
tínt af þeirri sögu.
Á háfjallinu voru gosin þrálát-
ust og jafnframt stórkostlegust úr
Toppgígnum og Axlargígnum. Það
voru sprengigos, og runnu aldrei
hraun frá þeim nema í fyrstu
hrinunni, heldur þyrluðu spreng-
ingarnar glóandi hraunkúlum,
lausagrjóti og ösku á loft upp. Af
þessum efnum hlóðust gígbarm-
arnir hátt upp, svo að til að sjá
uxu tveir hnúkar upp úr Heklu
þar sem gígarnir voru: Hátindur
fjallsins, með toppgígnum, hafði
með jsessu móti hækkað um h. u. b.
60 aþog nað liðlega 1500 m hæð
y. s. snemma sumars 1947, en mun
hafa sigið saman aftur um fáeina
metra síðan. Axlargígurinn, sem
stendur lægra, hlóðst engu minna
upp, en hefur hrunið og lækkað
meir, eftir að hann hætti að gjósa.
Talsvert öskufall varð úr þessum
gígum, einkum í maí og júní, og
lagði öskuna nær alla vestur yfir
sveitir. Um skeið virtist hún
mundu spilla þar grasvexti, en
svo varð þó ekki, úrkoman skoi-
aði henni jafnóðum niður í gras-
rótina. Á næstu jorðum spilltust
bithagar um vorið, og sauðfé, sem
þar gekk, sýktist mjög af gaddi.
Sú veiki stafar af flúoreitrun og
kemur fram í útvexti á beinum
(kjálkum og leggjum) og aflögun
tanngarðanna. Veturgamalt fé varð
verst úti.
Seinni hluta apríl og í maí urðu
áköf sprengigos úr minni gígum
efst í Axlarbrekkugja, fast við
Axlargíginn, og einnig rann þaðan
hraun um skeið ofan vesturbrekku
fjallsins. Snemma í júní opnaðist
enn nýr gígur fast norðan við Axl-
argíg, og gaus hann síðar feikileg-
um sprengigosum, sem voru áþekk
gosum aðalgíganna tveggja á há-
fjallinu, Toppgígs og Axlargígs, en
ekki hlóðst þar upp nein gíg-
keila.
Eftir því sem leið fram á sum-
ar urðu goshviðurnar bæði styttri
og strjálli á háfjallinu, og mun
sjaldan eða aldrei hafa gosið þar
ösku né grjóti eftir lok ágústmán-
aðar. En þykka gufubólstra lagði
jafnan upp úr gígunum og mynd-
uðu ský yfir því, þá sjaldan er til
sást fyrir þvkkviðri.
Seint í júnímánuði, er hrinurn-
ar strjáluðust í háfjallinu, hófust
gos í neðanverðri Axlarbrekku-
gjá, þar sem áður hafði aðeins
rokið upp Þar guus fjvst