Lesbók Morgunblaðsins - 21.09.1952, Blaðsíða 2

[ 438 1
r LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
\ Önnur fræg mynd eftir hann er
1 „Mona Lisa“, sem hann var að mála
í fjögur ár, áður en hann væri
ánægður með hana. Það sýnir ná-
kvæmni og samvizkusemi Vinci, að
hann kynnti sér sem bezt háttu
manna í Austurlöndum, húsakynni
og svipmót Gyðinga meðan hann
var í Austurlöndum, til þess að
vera fær uni að mála Kvöldmáltíð-
ina á svo raunsæan hátt, sem unnt
væri. Og í þeirri mynd kemur
fram, að hann hefur orðið fyrstur
allra málara til þess að taka eftir
litbrigðum ljóss og skugga.
Upp frá þessu varð hann að hafa
ofan af fyrir sér með því að mála,
en þó virðist svo sem hann hafi
gert eins lítið að því og mögulegt
var. Hugur hans virðist miklu
fremur hafa verið bundinn við
uppgötvanir, og þar var hann 400
til 500’ár á undan samtíð sinni.
Meðal annars sem menn vita að
| hann hefur þá uppgötvað, er við-
^ námslögmálið, þyngdarlögmáiið,
í Ijóss og hitageisla, gufuafiið, flug-
r tæki, segulmagn, blóðrásina, þýð-
ingu andardráttarins, afturhiaðnar
fallbyssur, sprengiefni, hjól til að
knýa skip, köfunarbúning, hjóibör-
( ur og ótal margt annað. Ailt sést
( þetta í minnisbókum hans, og einn-
| ig segja samtíðarmenn hans frá
f þessu, og kalla þeir það hugaróra
en ekki uppgötvanir,
fl í minnisbókum hans má sjá, að
f hann hefur einnig fundið upp vél-
f byssur og brynvarða vagna. Hann
f var sannfærður um, að með hjólum
{ og vogstangarafli mætti færa sér
{ náttúr ;.öflin í nyt. Hann gaf gætur
^ að gangi himintungla, flóði og fjöru
f og flugi fuglanna í þeim tilgangi að
f sigrast á náttúruöflunum eða gera
f sér þau undirgefin. En þó voru
f hugmyndir hans um aðdráttaraflið
f og þann kraft er ræðúr göngu
f hnattanna, mjög svo óljósar.
^ Fyrir rúmum 300 árum vissu
^paenn fátt eitt um Vinci annað en
það, er sögusagnir hermdu. En þá
tóku að finnast ýmis-handrit hing-
að og þangað, sum á söfnum í París,
önnur í London, Mílanó eða Vín.
Og það .þótti mönnum cinkcnnilegt
að öll þessi handrit voru.með þcim
sérstaka brag, að skrii'að hafði ver-
ið aftur á bak, byrjaö hægra megin
í línu, skrifaö til vinstri og allir
stafirnir öfugir. Þetta cr hin svo-
kallaða spegilskriftj vegna þess að
hún kemur rótt íram í spcgli. Þctta
var íangamark Vinoi. Menn vissu
áður um handrit, sem frá honum
voru komin, og þau voru með þessu
marki. Á öðru var skyldleikinn líka
auðsær, að ýmsar teikningar voru
í þcssum handritum, þar á mcðal
frumteikningar að atriðum úr sum-
um myndum, scm menn vissu að
voru cítir Vinci. Ilér var því ekki
urn að villast. Þctta voru minnis-
blöð har.s og cir.kis annars. Og af
teikningum í þeim gátu menn séð,
að málverk, sem enginn vissi hver
hafði málað, voru eftir hann.
Eins og áður er getið var Vinci
langt á undan samtíð sinni, cn þá
var sú öldin, að vissast var fyrir
vísindamenn að hafa sig hæga ef
þeir vildu ekki verða fyrir ofsókn-
um htmiar kaþólsku kirkju. Það
má því vera að Vinci hafi þótt ör-
uggast að flíka ekki svo mjög vís-
indamennsku sinni.
Margar-uppgötvanir Vinci hafa
fyrst komið í ljós eftir að minnis-
bækur hans fundust. Þar má meðal
annars nefna mokstursvcl, sem gat
grafið, snúið sér til hálfs og kastað
uppmokstrinum til hliðar. Hann
hefur einnig verið að því kominn
að skilja að hægt væri að senda
loftskeyti, því að hann getur þess
að hann hafi tekið eftir, að þegar
hann lék á lút, þá endurómaði tónn-
inn á sama streng á annarri lút, er
enginn maður snerti, og varð hon-
um það umhugsunarefni. Hann var
líka jarðfræðingur, og hann skildi
að hægt var að ákvcða aldur berg-
tegunda á þeim steingjörvingum,
sem í þeim fundust. Ilann bjó
oinnig til myntsláttu (vél til að
móta peninga) og hún var notuð af
páíaríkinu. En stærsti draumur
hans var að geta flogið. Alltaf var
hann að athuga flug fuglanna og
hann skráði og teiknaði hjá sér
hverja hreyfingu þeirra. Hann
gerði teikningu að fyrstu flugvél-
inni, kopta, og hann ætlaðist til að
tveir menn stæði við að snúa þyril-
vængjumun. En eins og menn vita