Lesbók Morgunblaðsins - 12.10.1952, Blaðsíða 8

4D2
N
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r / •
Jón Olaísson stálíræðingui:
Hættið að senda brotajárn úr landi
IsEendingar veo'ða að eignast sína eigin stálverksmiðju
FLESTIR íslendingar munu kannast við Jón Ólafsson stálfræðing
af afspurn, því að hann er eini íslendingurinn, sem hefir getið sér frægð
fyrir uppgötvanir á sviði stálframleiðslu og stálherslu. Hér birtist kafli
úr bréfi, sem hann skrifaði ritstjóra Lesbókar nýlega. Eru það orð í
tíma töluð, og þar sem hér er um sérfræðing að ræða, þá verður að
meta tillögur hans og ráðleggingar meira heldur en annara í þessu
máli. — Hann á nú heima í Calgary í British Columbia og stundar
enn atvinnu sína sem efnafræðingur við stálverksmiðju.
f •
Jón Ólafsson við vinnu sina á efnarannsóknarstofu stálverksmiðjunnar.
Það eru mínar mestu gleðistund-
ir þegar ég fæ „Isafold“. Þá legg
ég allt annað á hylluna og gleypi
í mig það, sem í blaðinu stendur.
Fréttirnar af því, sem er að ger-
ast á-íslandi, verða mér enn hug-
stæðari heldur en heimsfréttirnar.
Þegar ég fékk seinásta blaðið
varð mér starsýnt á tnynd, sem
þar var. Það var myndin af flak-
inu af 10.000 smálesta Liberty-
skipinu, sem var hlaðið brotajárni
og átti að sendast til Englands,
ásamt fleiri skipum. Og þegar ég
hafði lesið greina sem fylgdi, varð
mér ósjálfrátt á munni: „Mikil
hörmung er að heyra þetta“. Ég
gat ekki orða bundist, og get ekki
orða bundist, og þess vegna skrifa
ég þér þessar línur.
Þetta er hörmulegt. Þarna fer
mikið hráefni frá íslandi til Eng-
lands, hráefni, sem íslendingar
hafa sjálfir svo geisi mikla þörf fyr-
ir. Þeir selja þetta hráeíni fyrir
fáeinar krónur, en verða svo að
kaupa stál frá öðrum löndum fyrir
milljónir króna.
Ég ætla nú að reyna að skýra í
stuttu máli hvernig fer um brota-
járnið, þegar það er komið til stál-
verksmiðjanna.
Verksmiðjunni berst pöntun á
stálvörum og þá er það fyrsta
verkið að verkfræðingur (mats-
maður) er sendur í hverja deild,
sem á að sinna þeirri pöntun, til
þess að fá áætlun um kostnað í
hverjum stað, svo sem hvað málm-
urinn kostar tilbúinn til stev'pu,
hvað steypumót kosta, hreinsun,
logsuða, frágagnur o. s. frv. Þegar
þessi kostnaður allur hefir verið
lagður saman, er upphæðin marg-
földuð með þremur. Ofan á þá
upphæð er svo bætt 300%.
Markaðsverð á brotajárrti hér er
nú sem stendur 27 dollarar smál.
En þegar þessi smálest hefir farið
í gegn um hreinsunareldinn, ef svo
mætti að orði komast, þá kostar
hún kaupandann 500—600 dollara.
Okkur hér telst svo til að hreinn
ágóði stálsmiðjunnar í hverju með-
alári sé um 120 dollarar á smá-
lest. En þar með á ég við stál-
steypu úr venjulegu kolastáli
(carbon 10—35%, manganese 30—
60%). En margar aðrar stáltegund-
ir, t. d. sú sem ég er að búa til
hér, kostar 1.25 dollara pundið eða