Lesbók Morgunblaðsins - 22.02.1953, Blaðsíða 10
102
a LESTIÓK MOROUNBLAnSINS
Kúðólfur biskup í Bæ
var brautryðjandi íslenzkra bókmennta
í JÓLA-LESBÓK 1947 var grein eftir séra Óskar Þorláksson um Rúðólf
biskup í Bæ og klaustrið i Abindon á Englandi, þar sem hann eyddi
seinustu árum ævinnar. Er þar rakin að nokkru starfsemi þessa mæta
manns hér á landi. En hér koma miklu ýtarlegri upplýsingar um
manninn. Eru þær teknar eftir grein, sem dr. Jón Stefánsson skrifaði
fyrir klúbbinn „Viking Society for Northern Research" í London.
íslonzkar heimildir eru mjög
satínafáar um Rúfiólf biskup í Bæ
og verðum vér því að leita upp-
lýsinga um hann í erlendum heim-
ildum. Þeim ber saman við það
litla sem vér vitum um hann eftir
íslenzkum heimildum.
í íslendingabók telur Ari fróði
þá biskupa útlenda, sem hér höfðu
verið, og þar stendur: „Hróðólfur
19 ár“. í Skarðsárbók stendur:
„Roðólfur nítján ár; hann setti
munklíf í Bæ í Borgarfirði; hann
bjó og á Lundi. Hungurvaka segir
að Úlfur biskup hafi verið af Rúðu-
borg úr Englandi og nefndur því
Rúðuúlfur".
Hinir erlendu trúboðar, sem
komu til íslands á undan Rúðolfi,
urðu að hafa túlk, ja/nvel Bjarn-
arður hinn bókvísi, sem fór frá
geislans var. Ég brá köldum málm-
spegli yfir nefið á honum en enpin
dögg kom á spegilinn, og hefði þó átt
að koma. ef hann hefði dregið and-
ann. Með „stethoscope“ aetlaði ég að
mæla hjartaslátt fuglsins, en þar var
r ngan hjartslátt að finna.
En tveimur mánuðum seinna flaug
þessi sami fugl bráðlifandi úr hönd-
um okkar, eins og hann hefði aldrei
í dvala legið.
-5W-
Veturinn 1949—50 lá fuglinn enn i
vetrardvala í sömu holunni og lá þá
í dái 88 daga samfleytt. Allan þennan
tíma sá ég hvergi flugur á þeim slóð-
um. En um leið og flugurnar komu á
kreik, vaknaði hann úr dvalanum. Er
því eitthvað samband þar á milli, að
fuglinn liggur ekki aðeins í dái til
þess að verjast vetrarkuldanum,
heldur á meðan hann hefir ekkert
Englandi til Noregs með Ólafi
helga og var sendur hingað 1016 og
var hér til ársins 1021.
Kristnisaga segir að Þormóður
prestur og sex menn aðrir hafi
komið frá Englandi, sennilega úr
Danalögum, eða þeim hluta Eng-
lands þar sem norræn tunga var
töluð. Þeir sungu messu á barmi
Almannagjár og gengu svo í skrúð-
fylkingu undir tveimur krossum.
Var annar þeirra jafnhár Ólafi
konungi Tryggvasyni, en hinn
jafnhár Hjalta Skeggjasyni, for-
vígismanni kristninnar á íslandi.
æti. Sami krafturinn, sem vekur flug-
urnar af dvala, mun líka vekja hann.
En sumarið 1950 hvarf h'ann og hefir
ekki sést síðan. Sennilega hefir hann
drepist.
Geta má þess, að ég spurði pilt af
Navajo-kynþætti Indíána hvort hann
vissi hvar þessir fuglar heldi til á
vetrum. „Uppi í fjöllunum“, svaraði
hann. Það má vera að þessi frum-
stæða þjóð hafi vitað, að þessir fugl-
ar leggjasfi vetrardvala. En þegar ég
birti þessa frásögn í fuglatímaritinu
Condor, þá varð uppi fótur og fit
meðal líffræðinga, og þó sérstaklega
fuglafræðinga um allan heim. Mér
bárust bréf frá Englandi, Þýzkalandi,
Frakklandi, Danmörku, Svíþjóð og
jafnvel alla leið frá Ástralíu, og
fregnin um þetta birtist í ótal blöð-
um og tímaritum.
(Úr grein í „Geographical
Magazine“)
Þeir báru reykelsisker og lagði
ilminn af þeim eigi aðeins með
vindinum, heldur einnig á móti
vindi. Það töldu kristnir höfðingj-
ar kraftaverk.
Af sögunum sést að engir Norð-
menn unnu kristniboðsstarf á ís-
landi. Kristniboðarnir voru annað
hvort Engilsaxar eða Normanir.
Ekki er hægt að telja hinn brokk-
genga Þjóðverja, Þangbrand, með-
al kristniboða, enda þótt Ólafur
Tryggvason sendi hann til íslands
í þeim tilgangi að kristna landið.
Það var hin mesta ófrægðarför,
því að hann myrti eða drap þá,
sem ekki vildu taka við kristni.
Nafnið Roðulf eða Ruðolf kemur
oft fyrir í normönskum ritum.
Roðulf greifi af Gony var uppi á
dögum Göngu-Hrólfs. Roðulf greifi
af Ivry var hálfbróðir Ríkarðs I.,
hertoga í Normandi. Roðulf af
Gaué var sonur Roberts erkibisk-
ups, en systir Roberts var Emma,
móðir Játvarðs helga Englakon-
ungs. Rúðolfur í Bæ er í fornum
ritum nefndur „frændi Játvarðs
konungs".
Ruðolf greifi af Ivry og Richard
hertogi I. voru hálfbræður og báð-
ir hvöttu þeir Dudo frá St. Quentin
að skrifa sögu Normannanna.
Höfðu þeir frændur mikinn áhuga
fyrir bókmenntum. Dudo ritaði
sögu sína á árunum 1026—30 og