Lesbók Morgunblaðsins - 15.03.1953, Page 1
Löggilding á fyrstu skrá safnsins: ,.Bók þessi aS stærð 82 — áttatíu og
tvö — arkarblöð, gegnumþrædd og innsigluð með innsigli Stiftamtsins, lög-
gildist hér með sem Dagbók Forngripasafnsins í Reykjavíkur kaupetað. —
Stiftamtmannshúsi þann 24. júlí 1864. Th. Jónasson“. — Stiptamtmannshús
kallast nú Stjórnarráð. Þórður Jónasson háyfirdómari var þá settur stiftamt-
maður.
Uppruni
NÍUTÍU ÁR eru nú síðan Þjóð-
minjasafnið var stofnað. Áður
höfðu forngripir verið sendir úr
iandi, ýmist til Oldnordisk Muse-
um í Kaupmannahöfn, eða seldir
og gefnir erlendum ferðamönnum,
er hingað lögðu leið sína- íslend-
ingar voru sjálíir gjörsneyddir á-
huga fyrir því að varðveita þessa
gripi og höfðu ekkert dálæti á
þeim.
Þá risu upp tveir mætir menn,
Sigurður Guðmundsson málari og
Helgi Sigurðsson á Jörfa (síðar
prestur á Melum) og ýttu svo ræki-
lega við þjóðinni að hún rumsk-
aði og áttaði sig á því, að þetta
mætti ekki lengur ganga. Verður
hér nú í stórum dráttum rakinn
aðdragandi að stofnun safnsins og
birtar lögeggjanir þeirra Sigurðar
og Helga. Sumt í þeim á erindi til
íslendinga enn í dag, því hörmu-
legt er hvað þeir eru tómlátir og
kærulitlir yfirleitt um fornminjar
sínar. Á hverju einasta ári fer hér
meira og minna til spillis af grip-
um, sem bezt væri komnir í Þjóð-
minjasafninu. Þetta er handvömm,
og er hugsunarleysí og kæruleysi
um að kenna.
Vitað er, að fátt er nú orðið um
mjög gamla gripi í eígu, einstakra
manna. En fleira á heima í safninu
en margra alda gamlir gripir. Hver
gripur verður forngripur um leið
og hætt er að nota hann í daglegu
lífi. Á þessari öld hefir aragrúi
gripa horfið úr notkun, og þetta
eru orðnir forngripir um leið, vitn-
isburður um menningu þjóðarinn-
ar og breytta lifnaðarháttu á þess-
ari öld, og ómetanlegur hlekkur í
hinni táknrænu menningarsögu,
sem Þjóðminjasafnið er. Þar • til
má telja allskonar búsáhöld úr
skemmu, smiðju, fjósi, búri, eld-
húsi, baðstofu o. s. frv. Þessa gripi
má ekki ónýta, þeir eiga að fara
í Þjóðminjasafnið. Þegar menn
skilja þetta, þá finna þeir eflaust
að hvatningarorð þeirra Sigurðar
og Helga eru einnig til þeirra töl-
uð, og taka vonandi brýningunni.