Lesbók Morgunblaðsins - 15.04.1954, Blaðsíða 21

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
273
lærði hann litun og naut leiðbein-
ingar þaulæfðs listamanns í þeirri
grein, Sir Thomas Wardle (1831—
1909). Morris hafði mikinn áhuga
fyrir jurtalitum og kynnti sér forn
og ný fræði um þau efni. Hann
leitaði, meira að segja, upplýsinga
í ritum rómverska náttúrufræð-
ingsins Plinius eldra (23—79), sem
skrifaði 37 bindi um náttúrufræði.
Uppáhaldslitur Morris var Indigo,
sem hann nefndi „hinn haldgóða
lit“. Áin Wandle rann rétt hjá verk
-stæðinu. Var því auðvelt að fá
nægilegt vatn til litunar. Á þessari
stóru vinnustofu var og unnin alls
konar málmsmíði, kertastjakar og
margt fleira.
— ★ —
Þegar hundrað ár voru liðin frá
fæðingu William Morris 1934, var
haldin sýning á verkum þeim, sem
unnin höfðu verið af Morris og
samverkamönnum hans á þessu
stórbrotna verkstæði. Listsýning
þessi var haldin í Victoria and Al-
bert Museum. Stóð sýningin frá 9.
febr. til 8. apríl, en eins og fyrr
getur var Morris fæddur 24. marz
1834. Það hefur verið mikið verk
að koma á einn stað öllum þessum
hlutum, því margir voru í einka-
eign og margir á listasöfnum. En
ekki færri en 352 listmunir voru
þarna til sýnis, svo af miklu hefur
verið að taka.
Morris skrifaði óvenju fagra rit-
hönd. Hann skrautritaði á handrit
af slíkri snilld, að handrit með hans
handbragði eru geymd á listasöfn-
um. Má þar til nefna handrit af
þýðingu Fitz Gerald (1809—1883)
á verkum persneska skáldsins,
stjörnu- og stærðfræðingsins Omar
Khayam (d. 1123). Er það geymt
í British Museum.
Morris vann að þýðingu fleiri sí-
gildra bókmennta en íslendinga
sagna. Meðal annars þýddi hann úr
Æneide, sögu og hetjuljóðum stór-
skáldsins rómverska Virgil (70—19
f. Kr.), svo og úr hetjukvæðum
Hómers.
Síðustu fimm ár ævi sinnar vann
Morris aðallega að prentsmiðju,
sem hann setti niður í húsakynnum
steinsnar frá heimili sínu í London,
Kelmscott House, Hammersmith.
Kelmscott nefndi hann hús sitt eft-
ir Kelmscott Manor, Lechlade
Gloucestershire, sem verið hafði
dválarstaður hans á sumrum frá
1871 og var heimili May dóttur
hans, mikinn hluta ævi hennar. —
Kelmscott Manor er vegleg bygg-
ing í stíl Tudor tímabilsins og ann-
áluð fyrir fögur listaverk og hí-
býlaprýði. Ekki var prentsmiðjan
í neinu sambandi við fyrirtækið
Morris & Co. Morris dró upp tvær
fyrirmyndir að prentletri og feikn-
in öll af upphafsstöfum, röndum
og brúnum til skrauts, sem skorið
var út í tré. Til alls var vandað,
pappírs og bleks. Alls voru prentað-
ar þarna 53 bækur í litlum Albion
handprentvélum. Voru bækur þess-
ar meðal muna listsýningarinnar.
Þótt hér sé farið fljótt yfir sögu
um afrek þessa merkilega manns,
má þó af frásögninni sjá, hve fjöl-
þættur listamaður hann var og af-
kastamikill. Enda hefur um hann
sagt verið, að hann hafi verið tíu
manna maki í störfum og fram-
kvæmdum. Hann var sívinnandi.
Hönd hans tók sér aldrei hvíld. —
Hann hafði glöggt auga, styrka
hönd og stálminni. Hann var hraust
-ur og aldrei sá á honum þreytu,
þótt langur væri vinnudagur. Hann
var alltaf að teikna, fór að engu
óðslega, en dró upp sínar fögru
fyrirmyndir án nokkurs hiks, eins
og hann væri að skrifa nafnið sitt.
Það sagði mér May dóttir hans, að
venjulega hefði faðir sinn farið á
fætur kl. 5—6 á morgnana og tekið
til starfa, annaðhvort við skriftir,
teikningar eða sezt í vefstólinn. —
Hann var morgun-maður, sem
hafði „aukið degi í æviþátt, aðrir
þegar komu á fætur'*.
Morris sagði, að listin væri ein.
Hún væri gleði lífsins og uppfyll-
ing. Allt, sem unnið er átti að bera
aðalsmerki hennar. Listin er vold-
ugur meiður með mörgum grein-
um. Sagt var um Morris, að án
áreynslu né örðugleika hafi hann
snúið sér frá einni listgrein til ann-
arar og alls staðar reynzt jafnfær.
Mér er ekki kunnugt um viðhorf
Morris til hljómlistar. En ganga má
að því sem gefnu, að sál hans hafi
verið næm fyrir töfrum hennar.
William Morris var „skáld, lista-
maður, iðnaðarmaður og jafnaðar-
maður“. Hann var fríður sýnum
og göfugmannlegur. Hann var sem
kunnugt er og fyrr getur, mikill
vinur íslands. í athyglisverðri frá-
sögn eftir Jón Trausta, Vorharð-
indi, segir: „Það var þetta sumar
— 1882 — sem mannvinurinn og
skáldið W. Morris hét á enska
mannúð íslendingum til hjálp-
ar....“
Morris andaðist 1895.
Ritað í febr. 1854.
Guðrún Jóhannsdóttir.
frá Ásláksstöðum.
Hálfsextugur vinnumaður kom til
húsbónda síns og spurði hvort hann
mundi ekki vilja gera svo vel að ljá
sér bílinn sinn ákveðinn dag eftir
nokkrar vikur.
— Ég býst við að það verði hægt,
svaraði húsbóndinn. Hvað ætlarðu að
gera með hann?
— Ég ætla að gifta mig þennan dag.
— Það var gott að heyra. Hver er sú
hamingjusama?
— Ég hef ekki valið hana enn. Ég
þurfti að tryggja mér bílinn fyrst.
— lá —
Dómari: — Hafðirðu fullt vald á
gerðum þínum þegar þetta kom fyrir?
Vitnið: — Æ-nei, konan mín var
með mér.