Lesbók Morgunblaðsins - 15.04.1954, Blaðsíða 23

Lesbók Morgunblaðsins - 15.04.1954, Blaðsíða 23
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS n • 275 DÝRAPLÁGUR að íækka þeim og halda viðkomu þeirra í skefjum. Hvítir maurar komust á land á eynni St. Helena, þar sem Napoleon dó, og hafa valdið þar ótrúlegu tjóni. ARIÐ 1859 voru fluttar 20 villikanín- ur til Ástralíu og 12 þeirra var sleppt lausum. Síðan hafa þær tímgast þar alveg ótrúlega og valdið óskaplegu tjóni. Þær hafa gert góð beitarlönd að eyðimörkum, fyrst með því að yrja þar upp allt gras og grafa sig síðan niður í jörðina til þess að ná í ræt- urnar. Þannig eru stór landflæmi sund- ur grafin. Og þegar hinar miklu rign- ingar koma, þá skolast frjóvmoldin burtu og eftir verður foksandur. Tjón- ið af þessum landspjöllum nemur tug- um milljóna á ári hverju, enda þótt svo mikið hafi verið veitt af kanínum, að útflutningur á kjöti þeirra og skinn- um hefir stundum numið 16 milljón- um dollara á ári. Til þess að skilja það hvernig kanín- ur geta orðið að landplágu, verða menn að hafa í huga, að fjögurra mánaða gömul fer kanínan að auka kyn sitt. Hún gýtur 5—6 sinnum á ári og eign- ast að meðaltali fimm grislinga í hvert sinn. Viðkoman er því gifurleg, enda hafa farið út um þúfur allar tilraunir til þess að útrýma þeim. Menn hafa skoðanir, og óvíst að nokkur til- gáta sé annarri réttari. Máske hafa allir nokkuð til síns máls. Sumir halda því fram að breyt- ing veðurfarsins stafi af breyttum straumum í höfunum. Aðrir segja að orsökin sé breyttir loftstraum- ar. En dr. C. E. P. Brooks fyrver- andi ritari Smithsonian Institut, segir að breytingin komi af auk- inni útgeislan sólar. Sumir halda að jörðin hafi eitthvað hallazt og öxull hennar sé nú annar en áður var. Dr. Harry Wexler veðurfræð- ingur heldur að breytingin stafi af minnkandi eldgosum á jörðinni á þessu tímabili. Enn segja sumir að þetta stafi af breytingum á efna- sambandi gufuhvolfsins. Þannig greinir menn á, og enginn heíur enn komið með þá skýringu, er allir telji fullgilda. reynt að eitra fyrir þær, hefta yfir- gang þeirra með girðingum og á ýms- an annan hátt, en allt hefir komið fyr- ir ekki. Nú ætlar sambandsstjórnin að reyna að útrýma þeim með eitruðu gasi. — ★ — Það er harla ótrúlegt að jafn mein- laus og elskuleg dýr eins og hreindýr geti orðið að landplágu. En svo hefir þó farið í Nýa Sjálandi. Þangað voru hreindýr flutt í upphafi landnáms, og var það gert til þess að ekki væri þar skortur á veiðidýrum, enda ætl- azt til þess að landsmenn gæti dregið sér björg í bú með hreindýraveiðum. En þetta fór öðru vísi en ætlað var. Á Suðurey urðu þau brátt að land- plágu, því að þau tímguðust mjög skjótt og höfðu ekki á öðru að lifa en trjáberki. Og þau gengu svo harka- lega að skógunum, að það lá við að þau eyddu þeim. Er nú langt siðan að stjórnin hófst handa um að reyna að útrýma þeim aftur, með því að senda út veiðimenn að skjóta þau. Veiði- mennirnir hafa þegar lagt 100.000 dýr Sð velli, en það sér vart á að þeim fækki. — ★ — Rottur hafa víða gert mikil spjöll, einkum þar sem þær hafa komizt í land á eyum. Árið 1918 strandaði skip hjá eynni Howe, sem er austan við Ástralíu. Rottur höfðu verið í skip- inu, en þær björguðust til lands á sundi. Þarna var þá ákaflega fjöl- skrúðugt fuglalíf. En eftir tvö ár sást þar ekki einn einasti fugl. Rotturnar höfðu drepið þá alla eða flæmt þá^ff í j \ burtu. Eins fór á eynni Tristan da Cunha, að rottur komust þar á land, og nú eru engir fuglar þar lengur. Á eyunum Laysan og Midway í Kyrrahafi var sérstakur landfugl, sem nefndist „rail“. Rottur sem komust á land úr skipum, er til eyanna komu, útrýmdu þessum fugli algjörlega á einu ári. — ★ — Mörg önnur dýr mætti nefna. Til dæmis urðu íkornar einu sinni land- plága í Regent Park í London og Carnegie Park í Dunfermline. Varð að gera sérstakar ráðstafanir til þess Moskusrottur voru fluttar til Þýzka- lands í því skyni að græða á þeim, því að skinnin af þeim eru dýrmæt vara. Það fór líkt og með þann bú- hnykk er íslendingar fluttu inn minka. Nú er talið að á hverju ári valdi þess- ar moskusrottur um 360 milljóna króna tjóni í Þýzkalandi. Geitur hafa víða orðið mjög óþarf- ar, þar sem þær hafa verið fluttar inn. Þannig hafa aðfluttar geitur vald- ið stórtjóni á skógum á Hawaieyum, og á eynni Trinidad hafa þær svo að segja upprætt allan skóg. Þá hefir það og víðar reynzt við- sjált að flytja inn plöntur frá öðrum löndum. Þannig hefir reynslan orðið á Hawai-eyum. Þar hafa aðfluttar plöntutegundir gerzt svo aðsúgsmikl- ar að þær eru í þann veginn að út- rýma hinum innlenda gróðri. <L-^Ö®®®(T>*_J Að baki jdrntjaldsins VERIÐ var að reisa stórhýsi í Stalin Allé í Austur Berlín. En þegar verka- mennirnir tóku niður vinnugrindurnar utan á húsinu, þá hrundi það í grunn. Ráðherra byggingarmálanna varð óður og uppvægur þegar hann heyrði þetta: „Asninn þinn,“ sagði hann við bygg- ingameistarann, „hversu oft hef ég ekki sagt þér að það má alls ekki taka niður vinnugrindurnar fyr en veggfóður er komið á húsið að innan!“ ★ Kosningar í Tékkóslóvakíu. Kjósend- ur eru leiddir á kjörstað og þar er þeim fengið lokað umslag, sem þeir eiga sjálfir að láta í kjörbréfakassann. For- vitinn kjósandi opnaði umslagið sem hann fekk og fór að gá að hvað í því væri. Opinber embættismaður sá hvað hann hafðist að og æpti byrstur: „Hvað leyfirðu þér að gera?“ „Ég var nú aðeins að gæta að því hver það er, sem við erum að kjósa.“ „Ertu genginn af vitinu?" æpti sá op- inberi enn. „Veiztu ekki að þetta eru leynilegar kosningar?“

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.