Lesbók Morgunblaðsins - 09.05.1954, Page 12
328
LESBÓK MORGUNBLAÐ SINS
Heimsendonna milli
n Klukkan í Sarajevo Q
v_____________________J
V
CARAJEVO er höfuðborgin í Bos-
^ níu og Herzegovinu, sem nú eru
i Júgóslafíu, en voru áður í Austur-
ríki. Borgin er nafnkunn af því, að
þar var Franz Ferdinand ríkiserf-
ingi Austurríkis og kona hans myrt
sumarið 1914, en sá atburður varð
til þess að hleypa á stað heims-
styrjöldinni fyrri.
v,,_ Sahat-Kula
Nokkur hluti Sarajevo er kallað-
ur „hinn muhamedanski“. Þar er
musteri Hurref-Bey og gegnt must-
erinu er grannur kirkjuturn, sem
nefnist Sahat Kula. Og ef þú skyld-
ir einhvern tíma vera staddur þarna
á torginu og htir á klukkuna til að
vita hvað tímanum líður, mundi
þér bregða í brún, því að hún er
fimm klukkustundum á eftir venju-
legri klukku.
Skýringin á þessu er sú, að ein
af öllum klukkum í borginni held-
ur klukkan á Sahat Kula hínum
svonefnda tyrkneska tíma. En hann
er mjög frábrugðinn hinum vest-
ræna tíma, því að dagurinn er tal-
inn frá sólarupprás til sólarlags, og
við sólarlag á klukkan að vera 12.
En af þessu leiðir, að alltaf þarf að
breyta henni eftir sólargangi. Og-
þetta er gert við hvert sólsetur,
þegar „muezzin“ kallar alla menn
til bæna.
Annars er vestrænn tími um alla
Júgóslavíu, en almanak er þar gef-
ið út er sýnir mismuninn á vest-
rænum tíma og tyrkneskum tíma.
Almanakið er prentað með tvenns
konar letri, því að Serbar nota hið
svokallaða „Cyrillic“-stafróf, sem
mjög líkist rússneska stafrófinu, en
Króatar nota latneskt letur lítið
breytt. Hver mánuður gengur þar
undir tveimur nöfnum, því að
í Serbar nota latnesku mánaðarnöfn-
I in Janúar^ Febrúar, Marz o. s. frv.,
’ en Króatar nota slafnesk nöfn:
Sijecanj, Veljaca, Ozujak o. s. frv.
En fyrir þá, sem eru ólæsir á þessi
letur, eru settar rómverskar tölur
við nöfn mánaðanna.
□ Draugagangur Q
y
A LLIR kannast við Fróðárundrin,
Hjaltastaðafjandann, Garpsdals-
drauginn, Núpsundrin og Þistil-
fjarðarundrin. Það var sameigin-
legt með öllum þessum undrum, að
þá var á lofti ýmislegt, sem engin
mannshönd hafði snert við. Kastað
var torfi, spýtum, steinum og ýms-
um lauslegum munum án þess að
menn vissu hvaða kraftur var þar
að verki. En menn skulu eigi ætla
að slíkir fyrirburðir gerist hvergi
nema á íslandi. Fyrir tveimur eða
þremur árum birtust í enskum
blöðum frásagnir af því, að slíkir
atburðir hefði gerzt austur í Ind-
landi. Var þar kastað smásteinum
og heldu menn fyrst að þetta væri
af manna völdum, en komust brátt
að raun um að svo var ekki. Það
var eins og steinarnir tæki sig upp
sjálfkrafa og þeyttust á húsin og
oft inn um opna glugga, án þess
þó að nokkur maður yrði fyrir
þeim.
Sams konar atburður hefur nú
nýlega gerzt á eynni Jamaica. Tvö
hús í þorpinu Trinityville urðu
fyrir óvæntu grjótkasti og kom
grjótið úr öllum áttum, án þess að
nokkur maður væri þar nærri. Stóð
þetta í marga daga og gátu menn
enga lausn fengið á því hvernig á
þessu stæði, enda þótt margir fróð-
ir menn kæmi þangað til þess að
athuga fyrirbrigðin. En Svertingj-
arnir voru ekki í vandræðum með
skýringu á þessu. Þeir sögðu að
hér væri „duppies“ á ferðinni, en
það nafn nær yfir allt það, sem
vér köllum drauga, vofur, aftur-
göngur, sendingar o. s. frv.
Fyrir nokkrum árum gerðust
sams konar undur á öðrum stað
þarna á eynni. Þar áttu ensk hjón
heima. Þau voru viss um að hér
voru ekki menn að verki, heldur
einhver yfirnáttúrleg öfl, og þá
vond. Þess vegna fengu þau eitt
sinn tvo presta til þess að flytja
bænir ásamt sér í heimilinu. En
þá brá ekki betur við en svo, að
grjótkastið magnaðist um allan
helming og annar presturinn varð
svo hræddur að hann flýði.
□ Aparnir á Gibraltar □
FHNU aparnir, sem til eru í Norð-
urálfu (að undanteknum þeim,
sem eru í dýragörðum) eru aparnir
á Gibraltar. Enginn veit hvernig
þeir eru þangað komnir. Sumir
segja að Márar hafi flutt þá þang-
að. Aðrir segja að áður fyrr hafi