Lesbók Morgunblaðsins - 09.05.1954, Síða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
329
Móðir með barn
Spánn og Marokko náð saman, en
þegar Njörvasund opnaðist, þá
hafi þessir apar orðið eftir fyrir
norðan. Þetta eru litlir og rófu-
lausir apar og er þetta kyn nefnt
„macaca sylvana“, og mikið er af
þeim í Marokko. En þegar *Bretar
lögðu Gibraltar undir sig, þá voru
þar um 100 apar og höfðust við
uppi í klettinum. Var lítt um þá
skeytt lengi vel og fór þeim því
fækkandi. En 1915 var skipaður sér-
stakur apavörður og á hann að sjá
um þá,' færa þeim mat og halda
tölu á þeim. En þetta ráð var tekið
heldur seint, því að fólkið í borg-
inni var þá farið að færa þeim mat,
ef þeir komu nærri. Færðu aparnir
sig svo smám saman upp á skaftið
og fóru að koma heim að húsunum
til að heimta mat. Óx þeim áræði
með hverju árinu sem leið og 1924
var svo komið, að þeir létu sér ekki
nægja að koma inn í borgina til að
sníkja, heldur fóru þangað ráns-
ferðir og gerðu hinn mesta usla.
Og ekki gerðu þeir sér mannamun,
heldur réðust þeir eitt sinn inn í
heimili landstjórans og léku það
illa. Varð hann þá svo reiður að
hann mæltist til þess við stjórnina
að mega útrýma öpunum. Það fórst
þó fyrir, en nærri lá samt að öp-
unum yrði útrýmt. Um miðján júlí
höfðu þeir verið 22, en í júlílok
voru ekki nema 4 eftir. Hinir höfðu
verið skotnir í borginni er þeir
komu til ránsferða.
Eftir þetta áttu aparnir mjög
erfitt uppdráttar. Samt vildi fólkið
ekki missa þá og var þeirra nú gætt
betur en áður svo að þeim skyldi
fjölga. Það er sem sé trú, að um
leið og aparnir hverfi af Gibraltar,
þá sé yfirráðum Breta þar lokið.
Svo var það í seinni heimsstyrj-
öldinni, árið 1943, að sjálfur Wins-
ton Churchill forsætisráðherra
Breta skipaði svo fyrir að þrenn
apahjón skyldi flutt frá Tangier +il
Gibraltar. Þá voru aðeins 7 apar
fyrir á klettinum. Hann ætlaði ekki
að eiga neitt í hættu, gamli maður-
inn! Og samtímis var þá ákveðið
að öllum öpunum skyldi gefin nöfn
og þeir taldir með setuliði vígis-
ins. Síðan hefur stjórnin heimtað
skýrslu á hverju ári, apatal, með
öllum upplýsingum um þá. Apa-
vörðurinn getur gefið skýrslu um
nöfn apanna, en hann getur ekkert
um það sagt hverrar ættar þeir sé,
nema í móðurætt, því að aparnir
eru lauslátir mjög.
Aparnir verða ekki gamlir. Elzti
núlifandi apinn er fæddur 1938. En
enginn veit nú hvernig þeir týna
tölunni, né hvað um þá verður, því
að aldrei hefur fundizt dauður api
né beinagrind af apa, þótt mikið
hafi verið leitað að þeim. Gamlir
hellar hafa verið grafnir upp í
þessu skyni. Menn hafa fundið þar
bein úr hyenum, pantherdýrum,
nashyrningum, steingeitum og jafn
-vel fíl, en ekkert einasta bein úr
apa. Hyggja menn því helzt að ap-
arnir dragi dauða félaga sína inn
í sprungur eða hella, sem mönnum
hefur ekki tekizt að finna enn.
Nú eru 40 apar á Gibraltar og
virðist því eiga langt í land að
Bretar missi þennan stað.
□ Löng ferð á hestum □
V____________________)
Y
T LONDON lézt nú nýlega sviss-
neskur ferðalangur og rithöf-
' undur, sem A. F. Tschiffely hét.
Hann var frægur fyrir það, að hafa
farið lengri leið á hestum heldur en
nokkur annar maður. Það var á
öndverðri þessari öld. Hann ferð-
aðist þá alla leið frá Buenos Aires
í Argentínu norður til Washingtöri
í Bandaríkjunum, og hafði aðeins
tvo hesta til reiðar. Kallaði hann þá
Mancha og Gato. Leiðin lá um
frumskóga, eyðimerkur, fjöll og
firnindi og var hann hálft þriðja ár
á leiðinni. — Hestana seldi hann
bónda nokkrum. Mörgum árum
seinna kom hann þangað aftur og
þá þekktu hestarnir hann undir
eins. Hann skrifaði bók um þetta
ferðalag sitt og kom hún út fyrir
25 árum.