Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1954, Blaðsíða 6

418
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
hvarf á brott til fulls árið 1933. —
Bandaríkjamenn hættu öllum af-
skiftum af málefnum landsins og
má gera ráð fyrir að þeir hafi verið
búnir að fá sig fullsadda.
Því miðu'r vildi fljótt sækja í
sama horfið með marga hluti, sem
herinn hafði komið í betra horf.
Máske má að einhverju leyti rekja
orsakirnar til þeirrar staðrevndar
að í raun og veru fyrirlíta Haiti-
menn hvíta kynstofninn og flestar
hans tiltektir. Fram til ársins 1889
gat enginn hvítur maður fengið
borgararéttindi á Haiti og enn
gagnar það þeim lítt til mann-
virðinga að eiga mikið fé eða stór-
ar lendur. Hvítir menn komast
ekkert áfram í pólitík. Þannig eru
metin jöfnuð í þessu litla eyríki,
fyrir litað fólk um allan heim.
Það furðulega er þó, að það eru
ekki svertingjarnir, sem mesta
virðingu hafa á Haiti heldur kyn-
blendingar, fólk sem hefur hör-
undslit eins og kaffi, blandað til
helminga með mjólk: Um 300 fjöl-
skyldur, með þennan litarhátt
mynda lokaðan hring í Port au
Prince. Kynblendingarnir eru lag-
legri en svertingjarnir, eftir okk-
ar smekk. Þeir eru eðlisgreindir og
glaðlyndir og þeir sem eru í lok-
aða hringnum sækja menntun sína
til Parísarborgar. Fáir komast inn
á heimili aðalsins, þó er forsetan-
um stundum boðið í veizlur, með
nokkurri tregðu. En forsetar eru
flestir eins og kaffið svart.
20. öldin
Mjög virtist mér hreinlætis og
hollustuháttum ábótavant í Port
au Prince og vildi ég þó gjarnan
sjá það sem betur fór. Þeir hafa
ekki byggt þar yfir lækinn ennþá
og víða má sjá opin skolpræsi. Geta
allir ímyndað sér hversu slíkt er
þokkalegt í hita brunabeltisins. Á-
standið kvað þó vera barnaleikur
hjá því sem var fyrir hernámið. Þá
gerðu Port au Prinsar sér lítið fyr-
ir og fleygðu öllum úrgangi út á
göturnar. Illfært var frá höfninni
upp í bæinn fyrir skarnhaugum.
Sárfáir eru læsir eða skrifandi.
Ég sá af hendingu á hótelinu ein-
falt dagblað, sem mér var sagt að
væri aðalblaðið í bænum, en fáir
læsu nema menntamenn. Ég fór um
bæinn þveran og endilangan til
þess að ná í eintak af þessu blaði
en það lukkaðist ekki. Tilraun til
þess að finna ritstjórnarskrifstof-
urnar tókst ekki heldur. Heims-
fréttirnar skifta litlu máli fyrir
þetta fólk og ég held að fáir hafi
nokkra hugmynd um hvað gerist
erlendis.
Það virðist eins og árin og ald-
irnar hafi runnið hér saman í eitt,
mér fannst ég vera horfinn inn í
löngu liðna tíð.
Landið er vel fallið til ræktunar
en jarðvegurinn er víða orðinn rýr
af margra alda rányrkju. Svo stend-
ur kunnáttuleysið landsbúum fyr-
ir þrifum og fátækt er mikil.
UNESCO hefur á síðustu árum
reynt að efla sjálfsbjargar-viðleitni
Haitimanna og draga úr hinum út-
breiddustu sjúkdómum. Einföld
hollráð, eins og til dæmis það að
kasta ekki úrgangi í vatnsbólin,
hafa stórum bætt heilsufarið. Ekki
trúðu dalabændur því að UNESCO
væri stofnun. „Hvað er stofnun?“
sögðu þeir. En Monsieur UNESCO
á auknum vinsældum að fagna og
börnin eru skírð eftir honum.
Göturnar í Port au Prince iða
af gangandi fólki, en lítið er um
farartæki. Tæplega er hægt að tala
þar um verslunargötur og fáar
byggingar vekja athygli. Það skal
þó játað, að húsakynni café-au-lait
aðalsins sá ég ekki. Húsin eru yfir-
leitt mjög óvönduð. Mörg hvíla á
hrörlegum staurum og sýnist