Lesbók Morgunblaðsins - 08.05.1955, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
259
Ora jin ha IL
Nú flýgur andinn frjáls um geimifin víða
og fagnar vorsins yl og geislum sólar,
glitblæum faldar grundin, tún og hólar
glaðkvikir hljómar þýtt að eyrum liða.
Þótt deyi blóm í dimmu vetrar hríða
og daprist von í næturhúmi löngu. —
Þá sól á himni hækkar sína göngu
hlýviðris straumar vetrar klakann þýða.
Öræfadýrðin, á mig kalla fer
yndis ég nýt í mjúkum faðmi þinum
uni þar sæll við ævintýra fjöld. —
Örþreyttar sálir endurnærast hér,
aflétt er sorg og bjart í huga mínum,
heiðskíra morgna, — hljóðlát sumarkvöld.
EIRÍKUR EINARSSON.
ert. Auðurinn getur gert menn að
fíflum: „Margr verðr af aurum
api“ (75. v.) Hið menningarlitla
hátterni sumra nýríkra manna hef-
ur höfundi Hávamála verið vel
kunnugt um. Hins vegar er það
fjarri honum, að telja fátæktina
eitthvert sáluhjálparatriði. Hann
tekur skýrt fram, hve æskilegt það
sé að vera efnalega sjálfstæður.
Hann lítur á auð sem tæki, en ekki
sem markmið. Maður skyldi verja
fé því, sem hann hefur aflað, sér
til gagns og ánægju og til þess að
gleðja vini sína. Auður, sem mað-
ur lætur eftir sig og hann hefur
ætlað ástvinum sínum, getur lent
í höndum þeirra manna, sem hon-
um er lítið um gefið:
40. v. Féar síns,
er fengit hefr,
skyli-t maðr þörf þola;
oft sparir leiðum,
þats hefr ljúfum hugat;
margt gengr verr en varir.
Sá vandi hvílir á mannvitinu að
meta rétt manngildið, hið dýrasta
í fari mannsins. Mannvitið dáemir
um manninn eftir því, hvað hann
er, en ekki eftir því, hvað hann á.
Hin sígildu orð Hávamála lúta að
þessu:
76. v. Deyr fé,
deyja frændr,
deyr sjalfr it sama;
en orðstírr
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getr.
77. v. Deyr fé,
deyja frændr,
deyr sjalfr it sama;
ek veit einn,
at aldri deyr:
dómr um dauðan hvern.
Guðm. Finnbogason segir svo um
þetta í merkri grein í Skírni 1929,
Lífsskoðun Hávamála og Aristó-
teles: „Orðstírinn er afleiðing
manngildisins og framhald þess.
Með honum verður líf manns, þeg-
ar hann sjálfur er liðinn, starfandi
afl í lífi kynslóðanna, öld eftir öld.“
Siðfræði Hávamála styðst ekki
við nein trúarbrögð né trú á annað
líf, heldur einungis við gildi breytni
vorrar fyrir sjálfa oss og aðra, sam-
tíðarmenn og eftirkomendur. Höf-
undur þeirra hefur þá trú, að
manngildi hvers einstaklings lifi
áfram í mannkyninu til eilífðar.
Þessi skoðun er bæði fögur og há-
leit. Hvöt til góðrar breytni þarf
maðurinn því ekki að sækja til trú-
arinnar á umbun eða refsingu í
öðru lífi. Sú breytni, sem er í sam-
ræmi við hið bezta í eðli voru,
felur í sér sín eigin laun og næga
hvatningu til góðra verka.
Manngildið er kjarni mannlegr-
ar tilveru. Það öðlast eilíft líf með
áhrifum sínum á hina endalausu
röð óborinna kynslóða. Menntaður
nútíma frjálshyggjumaður mun
færa fram svipuð rök fyrir lífs-
skoðun sinni og hinn óþekkti höf-
undur Hávamála, sem er efst í huga
sjálfsgildi mannlegs lífs, hvort sem
litið er á það frá sjónarmiði ein-
staklingsins eða tegundarinnar. Ég
fæ ekki betur séð en þessi kenning
Hávamála sé einn hinn merkasti
skerfur, sem norræn hugsun hefur
fram á þennan dag lagt af mörkum
til skilnings á gildi mannlegs lífs.
Meira.
Ung stúlka frá London fór fyrir
skemmstu í heimsókn til móðursystur
sinnar, sem á heima í Medicine Hat í
Kanada. Þar sá hún í búðum forláta
leirmuni, sem bæjarbúar voru mjög
hreyknir af. Hún afréð að kaupa te-
ketil til þess að færa ömmu sinni heima
í Englandi. Hún varð að láta búa mjög
vandlega um gripinn, svo að hann
brotnaði ekki á hinni löngu leið til
Englands, því að hún ætlaði að skreppa
suður til Bandaríkjanna áður en hún
færi héim. Eftir margar vikur kom
hún svö heim og færði ömmu sinni
þcnnan forláta minjagriþ um Kanada.
En þegar farið var að skoða ketilinn,
stóð á botninum með skírum stöfum:
„Made in England“.
i