Lesbók Morgunblaðsins - 29.04.1956, Blaðsíða 6

234
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
á dagskrá, hvernig sem reynt er
að svæfa það pólitískt.
ÍTTVAEPSERINDI BUKDAHLS
f þessum mánuði flutti rithöf-
undurinn Jörgen Bukdahl erindi í
danska útvarpið og talaði um nor-
rænt bræðralag. Kom hann þar inn
á þau viðkvæmu norrænu málefni,
sem svo oft er þagað um. Um
ísland sagði hann þetta:
Um sama leyti og norræn þióð-
ernisvakning gerði landamæra-
deilurnar út af Slésvík að norrænu
málefni, hóf Jón Signrðsson bar-
áttu sína fvrir frelsi íslands, sem
að lokum heimtist árið 1944. Það
var merkisdagur í sögu inna friáls-
lyndu norrænu bióða. Sambandið
við Danmörk hafði orðið af til-
viliun, sögulega óréttlátt. Það voru
forlög. Noregur varð að lúta í lægra
hald. vér vorum sterkastir. En
nú er ið gamla frjálsa ríki þarna
úti í Atlantshafi endurreist. Og
nú, er bað hefir fengið fullt sjálf-
stæði. bá er enn eftir að gera uot>
félagsbúið. ísland á eftir að fá
handritin sín heim.
Nvlega var konungur vor í
Revkjavík og helt bar fagra og hug-
næma ræðu. er hann ávarpaði ina
friálsu bióð og minntist á inar
frægu bókmenntir sögulandsins,
er varpað hefði lióma á öll Norð-
urlönd. En handritin, bessi menn-
ingararfur, voru þá öll í Kaup-
mannahöfn!
Mér er bað algiörlega óskilian-
legt, að bað sé hægt með vísinda-
legri vfirbreiðslu að skapa almenn-
ingsplit hér í Danmörk er heimti
það að handritin sé hér kvrr. Og
ég levfi m»r að kalla nefndarálitið
um bað til niðrunar fvrir danska
vísindamennsku og dönsku þjóð-
ina.--------
Nú, iæia, hegar ég fekk tilkynn-
ingu um v enær ég ætti að tala
í útvarpúð, fylgdi þar með grænn
seðill, og á honum stóð, að ég
..............
mætti ekki ráðast á einstaka menn
eða stofnanir. Þess vegna verð ég
því með allri hógværð, að biðja
þá, sem bera ábyrgð á nefndar-
álitinu, að svara því, sem Bjami
Gíslason hefir um það sagt í bók
sinni. í þessari bók, sem rituð er af
innilegri vináttu í garð Danmerk-
ur, flettir hann ofan af því hvemig
nefndarálitið þegir á grunsamlegan
hátt um hlutdeild íslendinga í
rannsóknum fornritanna. Að fram
hjá þessu skuli gengið, stafar von-
andi fremur af vanþekkingu held-
ur en af siálfbirgingslegum bióðar-
rembmgi. sem enn eimir eftir af
um Norðurlönd og er arfur frá
þeim tímum þegar máttur var rétt-
ur, og Danir og Svíar börðust um
það hvorir ætti að* ráða yfir öll-
um Norðurlöndum. Hér við bætist
svo það, að það er óforsvaranlegt
frá msindalegu sjónarmiði að láta
þessi 2000 handrit liggia gagnslaus
í Kaupmannahöfn. Á þeim öldum,
sem liðnar eru síðan handritin
komu hingað. hafa svo að segja ís-
lendingar einir getað lesið þau.
En við inn unga háskóla í
Revkiavík eru nú margir mál-
fræðingar, sem gætu hafizt handa
um að rannsaka allt sem ónotað er
í þessu mikla íslenzka handrita-
safni.
Handritamálið er frá sjónarmiði
fslendinga norrænt málefni, alveg
eins og Suður-Slésvík er það frá
voru siónarmiði. Hér er sannarlega
verkefni fyrir Norrænu félögin og
Norræna ráðið.
AÐRAR RADDIR
S. Haugstnm Jensen skólastióri
Grundtvigs Höjskole hefir ritað
svo um bók Bjarna Gíslasonar: „f
bókinni koma fram svo margar
véfengingar á áreiðanleik nefndar-
álitsins 1951, að maður óttast hreint
og beint að nefndin hafi stórum
hnekkt áliti danskrar vísinda-
mennsku. Þegar maður hefir lesið
bók Bjarna Gíslasonar, finnur mað-
ur til þess með sársauka, að þá sér-
fróðu menn er settu smiðshöggið
á nefndarálitið, hafi skort vilja til
þess að líta hlutdrægnislaust á
málið“.
H. K. Rosager, sem verið hefir
skólastjóri á Borris landbrugs-
skole í 27 ár, ritar langa grein í
seinasta ársrit skóians og segír að
lokum: „Ég vil ógjarna nota stór-
yrði, en nevðist maður ekki til þess
að segja að það sé hneyksli, að
danska stjómin skuli verða að
byggia afstöðu sína í handritamál-
inu á nefndaráliti, sem ekki er var-
ið begar það er rifið niður? Hér
er um að ræða málefni milli
bræðraþióða, sem er svo alvarlegt,
að íslendingar munu.ekki um alla
eilífð geta fyrirgefið Dönum það,
ef þeir fá ekki handritin sín aftur,
og þá mun mikill þorri dönsku
þjóðarinnar finna, að hér höfum
vér brugðizt almennu velsæmi og
heiðarleik. Ég rita þetta í skóla-
blaðið til þess að vekja áhuga
yngri og eldri nemenda á hand-
ritamálinu, því að ég veit, að það
er Danmörk sem tapar, ef hand-
ritin eru ekki send heim aftur.
Og bess vegna þurfa allir réttsýn-
ir Danir að vinna að því að hand-
ritunum verði skilað“.
Cand. mag. Valdemar Nielsen
ritar grein í „Ollerup seminariums
ársskrift" nú nýlega, er hann nefnir
„I anledning af Klaksvig. Nogle
bemærkninger om Danmarks
holdning over for Færöeme og Is-
land 1945—1955“. Þar farast honum
svo orð um handritamálið:
„Hvers vegna eru handritin svo
þýðingarmikil fyrir íslenzku þjóð-
ina? Það sem veitti þióðipni and-
legan styrk, þrautseigiu og sér-
kenni í margháttuðu böli margra
alda, var þjóðlegur skáldskapur,
sagnfræði og kristileg rit, er allt
átti uppruna sinn í inum gömlu
handritum. Við nánari athugua