Lesbók Morgunblaðsins - 06.05.1956, Blaðsíða 4

243
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Veiðimannakofl.
vissan hluta ársins. Hafa veiði-
mennirnir sjálfir stuðlað að þess-
ari friðun. Eru þeir yfirleitt lög-
hlýðnir að því er verndun dýra
snertir og hafa tekið stóran þátt
í því að umbæta dýraverndunar-
lögin. Sala á veiðileyfi var lög-
leidd samkvæmt tillögu veiði-
manna sjálfra. Sömuleiðis var það
samþykkt, eftir tillögu frá..þeim,
að árleg skýrsla skyldi samin um
það, hversu mikið væri veitt Hefir
þetta og margt fleira stuðlað að
dýraverndun yfirleitt. Veiðimaður-
inn getur . í raun og veru kallazt
dýraverndunarmaður, sérstaklega
þegar tillit er tekið til þess, að í
hvert skipti, sem hann drepur einn
úlf, frelsar hann um 30 ungviði af
klaufdýrum á hverju ári, auk þess
frelsar hann með því mörg önnur
dýr, sem úlfurinn hefði orðið að
bana.
Aldrei hefi ég heyrt þess get-
ið, að þessir menn hafi verið lög-
sóttir af því opinbera, þótt þeir hafi
veitt dýr eða fugl sér til matar, þeg-
ar nauðsyn krafði. *
Þau dýr, sem menn veiða aðal-
lega sér til matar eru elgdýr, sem
hér í landi era kölluð Moos, og
eru stærst hérlendra dýra að und-
anskildum skógarvísundi, sem tal-
inn er þyngstur.
Þrjár mismunandi Moosdýrateg-
undir munu vera til hér í landi.
Þau brúnu eru stærst og þyngst,
með um 750—850 punda fall.
Jörpu dýrin eru hins vegar minnst
pg vegur kjötið af þeim um 550
pund. Vitað er um Moosdýr, er
hafði hnakkaspik, sem vóg 68 pund,
en kjötið allt vóg 1250 pund.
Vapito, eða dýr það, sem við nefn-
um elg, er annað klaufdýr. Það er
eitt af fegurstu og tignarlegustu
dýrum skóganna. Kjöt þess vegur
um 450—600 pund. Á síðari árum
hafa dýr þessi notið algerrar ffið-
unar hér í landi.
Þá eru hér 4 tegundir af hjörtum
og 2 tegundir af hreindýrum.
Vísundar (Buffalo) voru hér
mjög margir í fyrri daga og. voru
drepnir gegndarlaust. Hafa þeir
verið friðaðir nú um skeið og fer
ört fjölgandi, svo innan skamms
verður efalaust leyft að skjóta þá
aftur á vissum tímum.
Svipað má segja um sauðnautið.
Það var í stórum hjörðum norður
undir fshafi fyrir 40 árum, en hef-
ir stórum fækkað og er nú frið-
að.
Þá má ekki gleyma skógarbirn-
inum, svörtum eða mórauðum. Mó-
rauði björninn mun vera stærstur
allra skógardýra a.m.k. hér í landi.
Hef ég heyrt um dýr, sem drepin
hafa verið og vegið um 2000 pund.
Sjálfur hefi ég séð drepið dýr, sem
vóg 1400 pund.
Öll eru þessi dýr góð til átu, þótt
maður geti orðið leiður á að borða
kjöt þeirra eingÖngu til langframa.
Á Moos og hreindýrakjötinu verð-
ur maður þó aldrei leiður,
Hérinn er lítið dýr og drepinn
í þúsundatali ár hvert og notaður
bæði til manneldis, sem hundafóð-
ur og í agn. Hann er aðalfæða
margra smærri skógardýra svo sem
tófu, úlfa og gaupu. Ef lítið er af
héra, þá er lítið af öðrum skógar-
dýrum. Þau færa sig eftir því, hvar
hérann er að finna.
Talið er að 7. hvert ár faili hér-
inn algerlega á stórum svæðum
vegna sýki, er grípi hjörðina. Er
þessi sýki alltaf einhvers staðar á
svæðinu frá Labrador til Alaska.
Sumir álíta, að veikin magnist
svona við of mikla skyldleikarækt
dýrastofnsins, aðrir halda, að skóg-
areldum sé um að kenna á einhvern
hátt. Á síðari árum, eftir því sem
skógarnir eyðast af elds og manna
völdum, virðist hérapestin fara
rénandi, hverjar svo sem orsak-
irnar kunna að vera.
ÆVINTÝRI VEIÐIMANNA
Það er álit margra, að aðal hætt-
urnar, sem mæta veiðimanninum,
séu hin grimmu villidýr, og oft les
maður hinar æfintýralegustu sög-
ur um slíkar hættur, jafnvel af
hreindýradrápi á íslandi. En ef
eítthvað af slíkum sögum er satt,
munu þær fremur að kenna ófull-
komleika veiðimannsins en grimmd
dýranna. Auðvitað er öllu lifandi
meðfætt að reyna að verja sig og