Lesbók Morgunblaðsins - 29.07.1956, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
411
Þorsfeinn Jónsson:
Vanmetin náffúrufræði
1.
ÉTT mun það vera, sem kand.
mag. Guðmundur Þorláksson
sagði nýlega í þættinum „Spurn-
ingar og svör um náttúrlcga hluti“,
að ekki sé á neinum mælingum
byggt, þar sem eru hinar nýölsku
kennir.gar dr. Helga Péturss. En þó
er það ekki rétt, að þær kenningar
séu á engu byggðar, og hefði G. Þ.
átt að kynna sér betur málavexti,
íður en hann kvæði upp neinn
dóm á þann veg. Játaði G. Þ. það,
að hann væri ókunnugur kenning-
um þessum, og mun þar vera
ástæðan til þess, hve fræðimenn
hafa yfirleitt gengið á snið við þær.
Ástæðan til þess, að þeirra er nær
aldrei getið, er ókunnugleiki en
ekki hitt, að menn hafi raunveru-
lega gert sér Ijóst, að þær séu lítils-
verðar eða rangar. Enda stafar það
ekki af öðru en því að hafa ekki
gert sér nógu ljóst, ef menn hafna
hinni nýölsku skýringu á uþpruna
líísins á jörðinni.
Sannleikurinn er sá, að það er
alveg óhugsanlegt, að hið líflausa
efni jarðarinnar hafi án nokkurra
utanaðkomandi áhrifa eða af ein-
um saman eigin rammleik getað
haíizt til þess lífs, sem nú þegar
er hér framkomið. Er slíkt jafn-
vel enn óhugsanlegra en t.d. það,
sem mönnum þótti víst einu sinni
akki neitt óhugsanlegt, að flóð og
ijara eða þá hinar ýmsu hreyfing-
ar í lofti og legi ættu á engan hátt
rætur að rekja út fyrir jörðina.
Hefir löngum verið svo, meðan
menn ekki skildu, að þeir töldu hið
réíta vera fjarstæðu, en sáu hins
vegar ekki, að hinar röngu eða ó-
fullnægjandi skýringar væru ófull-
nægjandi.
2.
Þegar rætt er um gátur lífsins, þá
er það ekki minni spurning eða
undrunarefni, að lífið skuli haldast
við eða þróast, en hitt, að það
skyldi nokkru sinni verða hér til.
Menn vita að vísu ekki þá sögu
hvers einstaklings, sem verður frá
því, að hinar tvær kynfrumur sam-
einast og þar til hann hefir náð sín-
um ákveðna þroska. En hvers
vegna þetta verður, vita menn
ekki, eða hafa ekki vitað. En þar
er það, sem náttúrufræðingurinn
dr. Helgi Péturss hefir leyst gát-
una, og er í rauninni varla von, að
aðrir náttúrufræðingar þori að
trúa slíku. Þó að það sé vitað, að
hann var framúrskarandi að lær-
dórni og gáfum, svo að honum hefir
naumast verið ókunnugt um nokk-
uð, sem öðrum náttúrufræðingum
hér er kunnugt um, þó að það sé
vitað, að hann var uppgötvuður á
sviði íslenzkrar jarðfræði, þá er
það ekki nema að vonum, að menn
og þá ef til vill ekki sízt íslenzkir
náttúrufræðingar, séu tregir til að
skilja og fallast á, að hann hafi
gert þær meginuppgötvanir, sem
hann taldi sig hafa gert. En þó er
raunveruleikinn sá, að hann gerði
þessar uppgötvanir. Þetta ótrúlega,
sem mönnum eðlilega finnst vera,
hefir raunveruléga átt sér stað, að
dr. Helgi uppgötvaði ekki einungis
uppruna lífsins á jörðinni, eða or-
sök þess uppruna, heldur einnig,
hvað lífið í rauninni er, og má nú
reyndar skilja, að slíkt hlaut að
vera fyrirfari hins fyrrtalda. Ein-
ungis af því að skilja eðli lífsins,
gat tekist að skilja uppruna þess
og þróun. Og undirstöðuskilning-
urinn er sá, að lífið er hleðsla,
ákveðin niðurskipan efnis, sem
komin er fram við geislan. — Það
var áður kunnugt af mönnum eins
og þeim Newton og Faraday, að
hver efnisögn leitast við að fram-
leiða sig í öllum öðrum; geisla sér
út til annarra. En Helgi Péturss
skildi, að þannig er einnig farið
hverjum lifanda. Og það, sem hann
byggði þetta á, var uppgötvun hans
á eðli svefns og drauma. Með því
að láta sér skiljast, að til hvers
sofandi manns á sér stað aðstreymi
magns frá lifendum annara stjarna
aðstreymi, sem endurnærir hann
til nýs f jörs og vits, tók hann að sjá
framá, að slík magnan muni hafa
staðið að upptökum lífsins á jörð-
inni og allri þróun þess síðan. Upp-
götvun lífsgeislans eða lífgeislun-
arinnar var undirstaða þess að
skilja, hvað lífið er, og skilningur-
inn á sjálfu eðli lífsins leiddi svo
af sér skilninginn á þeirri ástæðu,
sem varð til þess, að nokkur hluti
hins líflausa efnis jarðarinnar gat
smám saman hafizt til iífs. Og það
er ekki einungis, að með uppgötv-
un lifsambandsins á milli stjarn-
anna liggi þetta þannig ljóst fyrir
um uppruna lífsins á jörðinni,
heidur einnig það, sem til þessa
hefir alls ekki verið litið á sem við-
fangsefni náttúrufræðinnar, að ein-
staklingurinn lifir áfram eftir
dauðann sem líkamleg vera á ein-
hverri annarri jarðstjörnu.
3.
Ég hefi séð því haldið fram gegn
þessu, sem hér var vikið að um
upphaf lífsins á jörðinni, að með
því sé svarinu um sjálfan upp-
runann aðeins slegið á frest. Segja
þeir, sem þannig hugsa, að eftir
Frh. á bls. 419