Lesbók Morgunblaðsins - 19.08.1956, Blaðsíða 2
454
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Kirkjan, sem
Brynjóliur bijkup
Sveinsson lét reisa
i Skálholti.
rænu, bókmenntalegu verðmæti
eru aftur á móti samfélagserfð.
Vér erum borin til hennar, en eig-
um mjög óverulega hlutdeild í að
skapa hana eða auðga.
Gefum gaum þeim árum, sem
löngu eru liðin, og vér munum
sjá ,að mjög barnalegt er stæri-
læti vort gagnvart þeim, sem fyrir
löngu lifðu á jörðunni í hugmynda-
heimi, sem vér köllum nú frum-
stæðan. Það er engin vissa fyrir
því, að nokkuru sinni hafi lifað á
jörðunni gáfaðri maður en Aristó-
teles. Eða snefill af vissu fyrir því,
að nokkrir þeirra manna, sem nú
á tímum hafa fundið upp hin
furðulegu sulfa- og mýsín-lyf, séu
vitund gáfaðri menn en „faðir
læknislistarinnar", Hippokrates
hinn forngríski, þótt nú geti hver
einfeldningur hlegið að hugmynd-
um hans um líffærafræði og lækn-
ishst. Það, sem gerzt hefir, er ein-
faldlega það, að samfélagsarfurinn
hefir á árþúsundum verið að smá-
hrúgast upp, og að þessi arfur, sem
vér höíum engan þátt átt í að
skapa, hefir knúið oss inn á leiðir,
sem liggja inn á ný og undursam-
leg lönd.
„Ég íhuga fyrri daga“, — ekld
til þess að liía í barnalega róman-
tískri aðdáun inna „gömlu, góðu
daga“, sem engan veginn voru eins
glæstir og góðir og'tíðum er látið
í veori vaka, heldur til þess að átta
mig á sjálfum mér, þekkja mínar
eigin rætur og fá hugmynd um
fortíðina sem baktjald þeirrar nú-
tíðar, er ég lifi í. Það er göfgandi
að eiga stóra fortíð. Ekki til þess
að miklast af henni eins og barn,
heldur til þess að skilja, hvað vér
skuldum henni, og átta oss á,
hvernig sú skuld skal greidd.
Til þess vorum vér í Skálholti
á dýrlegum degi.
Vér lítum um öxl, og með hinar
miklu minningar í huga horfum
vér fram.
Áfram, áfram, kristni íslands og
kirkja. Þær breytingar, sem breytt-
ir tímar kunna að krefjast, skaltu
ekki óttast. E. t. v. er tómlæti sam-
tíðar vorrar um kirkjuna brenn-
andi áminning til vor prestanna
um, að í starfsháttum hinnar
gömlu, heilögu stofnunar þurfi
margt að breytast, sem vér höíum
hvorki haft skilning né þor til
að breyta. En verði tengslin við
fortíðina rofin, hin heilaga arfleifð
höfð að engu, er hætta á því, að
kirkjan verði rótlaus og máttvana
kirkja. Hér þarf bæði viturlega og
djarfa leiðsögn. Ef kirkjan á að
lifa, verður hún að mæla á því
máli, sem samtíðin talar og skilur.
Hjartslátt þess fólks, sem lifir í
dag, verður hún að heyra og
skynja. Og þó verðum vér jafn-
framt að muna, að mállaus er sú
kirkja, sem hefir gleymt máli feðr-
anna.
Vér heyrðum feðurna tala til vor
í Skálholti, hinn dýrlega dag. í
sumarblænum bárust raddir þeirra
um hinn gamla stað, þar sem þús-
undirnar héldu stóra hátíð. Þeir
minntu oss á, að „íhuga fyrri daga“,
— ekki til þess að miklast af stór-
um minningum, heldur til þess að
vér lærðum að sjá, hve langt aftur
í aldir liggja rætur þess bezta, sem
líf vort geymir í dag.
Mörg er sú dýrð hinna gömlu