Lesbók Morgunblaðsins - 19.08.1956, Blaðsíða 14

466
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Fjóra átti hann sjóvettlinga fulla með
peninga. Þá er hann var hniginn á
efra aldur, tók hann áhyggur miklar,
einkum vegna auðs síns, hvernig hon-
um skyldi ráðstafað, því erfingja átti
hann enga, og þar næst vegna sálu-
hjálpar sinnar, þvi hann óttaðist, að
ekki yrðu opnuð fyrir sér in efri hliðin,
með því hann hafði lítt hirt um geist-
legar venjur, en hafði hinsvegar talið
allt það hindurvitni og csiði, er ekki
yrði í askana látið sem málamatur.
En nú höfðu orðið í honum einhver
sinnaskipti að innan. Ásótti hann ugg-
ur og ógleði. Dreymdi hann þá og
Ósómann, að hann kæmi að honum all-
ar nætur og byðist að próventa hann
og pveláta, lífs og liðinn. En Hrolleifur
tók hugsýki af því háttalagi.
Það var dag einn um sumarið að
Hrolleifur bjó heimanför sína með
nesti og nýja skó úr hrygglengju af
þrílitri kú; tók hann sér broddstaf í
hönd, batt peninga sína sér á bak og
fór á Drangajökul fjallasýn. Var ferð-
inni heitið til Vatnsfjarðar við ísa-
fjarðardjúp vegna kirkjunnar þar og
þeirra annara sinna sáluhjálplegu
einkamála. Segir ekki af ferðum hans
fyrr en hann kemur á Hljóðabungu.
Þar heyrir hann þyt í jökli og þursa-
mælgi. Og þá er Hrolleifur kom að
kletti þeim, er suðaustan við Hljóða-
bungu situr, á landamærum sýslanna
og þeirra lireppa er þar að liggja,
og síðar var heitinn í höfuð honum,
heyrir hann hjákátlega kveðið úr
klettinum og þó kulvíslega:
„Hrollur 1 þér,
hrollur í mér —
hrollur á berum kolli.
Hringlar í þér,
hriktir i mér. —
Húkir á baki þér skolli!"
Var þá Hrolleifur staddur við
Hrolleifsborg, þar, á þeim stað, er
útsýni opnást yfir Kaldalón og ísa-
fjarðardjúp. Sér þá Hrolleifur hvar
svört loppa teygist upp yfir öxl hans.
Varpar hann þá peninagsekknum af
sér. Hann varð heldur hissa er hann
sér svartan haus og handlegg upp úr
pokaopinu. „Hver ert þú?“ spurði
Hrolieifur. „Ég er Ósóminn sjálfur!"
sagði sá er í pokanum var; „og hef
ég nú hirt alla peninga þína. Eru það
síðustu skildingarnir, er ég hef nú hér
í hendinni, og skal ég fá þér þá fala,
ef þú loíar því, að nefna mig, er þér
mest liggur á. Öllum þínum pening-
um hef ég nú hent og stráð hingað
og þangað hinum megin á jökulinn,
þangað norður og niður, er að þinni
landareign horfir. En ef þú eigi villt
nefna mitt nafn þá er þér þjakar mest
og dauðinn dynur á þig, þá mun ég
sjá svo um, að hér á jöklinum verði
þitt viðureldi og nafnnýtni að náttúru-
anda þeim, er í þessum kletti býr, og
gætir jökulsins. Hann mun þér halda,
föstum að fóstri." Að þessu mæltu
æddi Ósóminn upp úr pokanum og
flengdist brott eins og byssubrendur;
en Hrolleifur hvetur för, í þá átt er
hann ætlaði, og fannst sinn missir
mikill. Taldi sig nú ekki eiga fyrir
útför sinni, Hrolleifur kcm að Mel-
graseyri; fékk þar skip og flutning til
Vatnsfjarðar. Gaf hann þangað til
þeirrar kirkju eigur allar eftir sinn
dag, þó með þeim skilmálum, að hann
fengi leg í vígri mold Vatnsfjarðar-
kirkju, og sungin væri sálumessa fyrir
hvert hundrað í löndum eða lausum
aurum, er til kirkjunnar kæmist af
eigum hans. Prestur þakkaði Hrolleifi
þetta boð heldur feginsamlega; sakra-
menntaði gefandann svo duga mætti
til kristilegs afgangs, og fór til þess
ferföld sakramenntun. Sagði, „að
minna mætti eigi duga“, gaf honum
brennivín í brjóstbirtu og kallaði
„kaupfestu". Hlánaði þá í HroHeifs-
brjósti; sagði hann þá presti frá fjand-
anum, hvernig hann hefði ósæmt sig
og sína peninga, hæst uppi á hájökli.
En prestur bað hann blessaðan að
óttast eigi Ósómann og hafa engar
áhyggjur af honum. Að þessu afloknu
hverfur Hrolleifur aftur heim á
Strandir norður og tekur upp sýslur
sínar. Hann fýstist þá eigi á jökul að
fara fjallasýn, en svo var það kallað
þá farnar eru vegleysur yfir háfjöll
og heiðar, en fylgdi svali og svellu
svo er mátti. Segir ekki af hans hátt-
semi eftir þetta, annað en það eitt,
að honum safnast ærið fé aftur á ný,
og var sem tveir peningar kæmu móti
hverjum einum, er Ósóminn afdæmdi
í jökulreisunni. En fjórum vetrum
síðar tók Hrolleifur sótt og andast á
sjálfan píningardag, er þá aðgekk í
vetrarins 24. viku. Hrolleifs lík var
þá lagt í rfiifar og búið svo um er
bezt þótti; síðan af stað farið áleiðis
til ísafjarðardjúps, yfir Drangajökul
og til Vatnsfjarðar, allt til guðræki-
legrar greftrunar samkvæmt góðum
undangengnum, sáluhjálplegura samn-
ingi. Það var þriðja dagleiðin, er þeir
áttu yfir jökulinn, en tvær dagleiðir
líkmanna áður afgengnar allt að jökul-
rótum.
Veður var gott og hjarn á Dranga-
jökli og sóttist leiðin sæmilega upp
á hájökulinn. En þegar nálgast hana
Hljóðabungu þykknar í lofti og heyr-
ist þyljan mikil og þrálát. Og nær
komið- var að þeim klettkylli, er þar
í jöklinum þraukar, ekki allfjarri
Hljóðabungu og nú heitir Hrolleifs-
borg, heyra þeir stunur stórar, hæsi
og bergbuldur, var þá þetta kveðið
með heldur klungursamlegri rödd þar
úr kjöllinum:
„Heldur hvasst,
haldið fast,
Hrolleif vel skal geyma.
Hríðin klár
hrellir brár;
hérna má þig dreyma.“
Ætluðu nú flutningsmenn áfram að
halda og skynda á Skjaldfannardal, en
Skjaldfönn er bæjarheiti þar í þeim
dal og næsti bær í byggðum Djúps
þá komið er af klakanum. En þá brá
svo við, þegar þarna var komið, að
likið var orðið svo ógnarþungt, að
fylgdarmenn þess, sex saman, fengu
því engan veginn þokað úr stað með
nokkrum ráðum; voru þó hvorki
sparðar fyrirbænir né fagurgali cg
líkið beðið, að láta ekki svona, en allt
kom fyrir ekki. Þjörkuðu þeir lifandi
þar um, hvað gera skyldi, langa lengi.
Sumir vildu fara til byggða og sækja
kunnáttumenn til að tala yfir líkinu,
en aðrir sögðu, að Hrolleifur mundi
aldrei hætta því sem hann eitt sinn
væri byrjaður á. Urðu ágreiningar
stórir meðal manna þessara, hvaða
ráð skyldu upp tekin. Sýndist þar sitt
hverjum og treindist svo tíminn, unz
á skall með öskubyl. Þar voru þeir
undir klettaborginni um nóttina og
sátu í fönn sér til skjóls. Hrolleifur
kunni eigi kyrr að vera þessa nótt
og gekk hann aftur. Hann hafði mál-
æði mikið, en ekki skildu þeir hvað
hann skrafaði, og ekki vann hann
þeim mein með sinni afturgöngu. En
það þóttust þeir þó ráða mega af
málæði hans og miklu pískri, að höfuð
sitt hefði hann Vatnsfjarðarkirkju
veitt og gefið; víst væri það „höfuð-
samningur“ og hann mætti ekki rjúfa,
með því allar hans eigur bæru kirkj-
unni vegna íáluhjálplegra saka og