Lesbók Morgunblaðsins - 19.08.1956, Blaðsíða 10

462
1ESBÓK MORGUNBLAÐSINS
anna. Kemur hér ótal margt til
greina, eigi aðeins mismunur á
loftslagi og hita, heldur verður
hver dýrategund að hafa sitt
ákveðna fóður. „Matreiðslan“ er
því ærið vandaverk, þar sem svo
má kalla að „réttirnir", sem bornir
eru fram, sé jafn margir og dýra-
cegundírnar. Fái ekki hver skepna
fæði við sitt hæfi, er henni bani
búinn, og þess vegna er gestum
harðlega bannað að gefa dýmnum,
nema þá alveg sérstökum tegund-
um og þá undir eftirliti umsjónar-
manna.
Alltaf er fjöldi gesta í garðinum
og aðkomumaður verður þess
skjótt var að þeir safnast einkum
saman á þremur stöðum: hjá sæ-
Ijónunum, öpunum og inum stóru
í’ándýrum. Þó sækir fólk líka mik-
ið þangað sem „fjölgað" hefir, til
þess að skoða ungviðin, en þau
geta verið á mörgum stöðum. Ljón-
in og tígrisdýrin draga menn að
sér með sínum hátignarlega svip
(þau eiga líka hvolpa), en sæljón-
in og aparnir draga menn að sér
með fjöri sínu og alls konar
skringilegum uppátækjum.
Það mætti æra óstöðugan að
hlusta á upptalningu þeirra dýra,
sem þarna eru. Skal því aðeins
sagt frá þeim, er sjaldgæfust eru,
eða merkileg á annan hátt. Er þá
fyrst að minnast á okapi.
Árið 1901 varð uppi fjöður og
fit meðal vísindamanna í Evrópu
út af því, að landstjórinn í Uganda
í Afríku tilkynnti, að fundizt hefði
í frumskógum Kongo stórt klauf-
dýr, sem enginn hefði haft hug-
mynd um að til væri. Þetta var
nú að vísu orðum aukið, því að
villimenn þekktu þetta dýr vel og
höfðu lengi veitt það og þótti kjöt-
ið af því taka fram öllu öðru kjöti.
En hitt var rétt, að hvítir menn
vissu ekkert um þetta dýr. Það
nefnist okapi og er ekki ósvipað
gíraiianum ,nema hvað það er ein-
litt á skrokkinn og svo er eins og
það sé í röndóttum buxum og hvít-
um sokkum. Okapinn í dýragarð-
inum í Höfn er gjöf frá belgisku
stjórninni og var sendur með flug-
vél frá Leopoldville til Hafnar árið
1948. Þetta er karldýr og þarna hef-
ir það nú verið í einveru í átta
ár. En nú var von á lconuefni. Suð-
ur í Stanleyville beið kvíga þess
að verða flutt með flugvél til Hafn-
ar, og var búizt við að hún mundi
kosta 50—60 þús. krónur þangað
komin. Hún kemur frá friðunar-
stöð, sem komið var upp fyrir þessi
dýr í Ituri-skógi í belgiska Kongo.
Menn voru orðnir hræddir um að
dvergnegrar mundu algjörlega út-
rýma okapidýrunum, og þess vegna
var þessi friðunarstöð stofnuð. Nú
fá dvergnegrar há verðlaun fyrir
hvert lifandi dýr, sem þeir koma
með til stöðvarinnar, og með þessu
móti vonast menn til að hægt verði
að bjarga stofninum.
Af öðrum klauídýrum frá Afríku
má nefna zebra, gíraffa og Wat-
ussinaut, sem öll hafa aukið kyn
sitt í dýragarðinum, og gný, sem
nú er orðinn mjög sjaldgæfur. Gír-
affafjölskyldan þykir einkum
skemmtileg. Það þarf að vera hátt
undir loft í skála þessara hálslöngu
dýra, því að það stærsta er 4Vz
metri á hæð. Öðrum grasbítum er
venjulega gefið á gólfið, en jötur
gíraffanna eru hengdar upp í rjáf-
ur. Watussi nautgripirnir eru ein-
kennilegir vegna inna gríðarmiklu
horna sinna, því að þau eru um
100 sentimetra löng og digur að
því skapi, en 160 sm. milli stikl-
anna. Það kemur sér betur að þess-
ar skepnur eru ekki mannýgar. —
Frá Suður-Ameríku er lamadýrið,
og svipar ofurlítið til úlfalda. í
Perú er það húsdýr og af því fá
menn ull, mjólk og ágætt kjöt, en
svo er það einnig notað til áburð-
ar. Lamadýrin hafa tímgast svo
vel í dýragarðinum, að á einum
aldarfjórðungi hafa fæðst þar 80
kálfar. — Þá má minnast á klauf-
dýr frá Asíu, Yakuxann, sem á
heimkynni í Tibet, um 6000 metra
yfir sjávarmál. Nú verður hann
að hafast við á láglendi, aðeins
nokkra metra yfir sjávarmál, og
eru það mikil viðbrigði. Þó hafa
Yakdýrin tímgast svo vel þarna,
að Danir hafa getað hjálpað öðrum
dýragörðum um marga kálfa. -—
Næsta klaufdýr er komið úr ann-
arri átt. Það eru sauðnautin tvö frá
Grænlandi. Veðurathuganamenn í
Daneborg og Danmarkshavn fundu
þau 1954, þá kálfa, er villst höfðu
frá mæðrum sínum. Þetta eru einu
sauðnautin í heimi, sem nú eru
geymd í dýragarði.
Stóru dýrin vilja allir sjá, fíl-
ana, flóðhestana og nashyrninginn.
Hér eru fílar frá Siam og Afríku
og eru talsvert ólíkir. Flóðhest-
hjónin eru kölluð Ágúst og Maren,
og eru ekki smáfríð. Hann er frá
Somalilandi, en hún er fædd í
dýragarðinum í Hamborg. Hún hef-
ir eignazt 13 afkvæmi og hafa öll
liíað nema eitt. — Nashyrningur-
inn er ljótastur og illilegastur af
öllum dýrunum. Hann er einn, því
að fæstir dýragarðar treysta sér til
þess að hafa hjón saman. — Meðal
stórra dýra má og nefna Makkasæ-
ljónið, sem er ættað frá suðurodda
Ameríku, og er ferleg skepna.
Af björnum er þarna ísbjarnar-
fjölskylda, ættuð frá Scoresby-
sundi. Þá eru Alaska-birnir, sem
eru stærsta rándýr heimsins (geta
vegið 600—800 kg.) Þetta eru hjón
og hafa þau eignazt eitt afkvæmi,
og er talið að það sé eini húnn af
þessum stofni er fæðst hafi utan
heimalandsins. — Þarna eru og
brúnir birnir, sem leggjast í híði á
vetrum, þegar þeir eru frjálsir, en
hér í dýragarðinum gera þeir það
ekki og er taiið að vegna góðrar