Lesbók Morgunblaðsins - 06.01.1957, Blaðsíða 10

10
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
TÖFRAMEÐAL
Trúin á bata er lækning margra meina
EITTHVERT mesta töframeðalið
kalla laeknar „placebo", (gerfilyf)
en þeir ræða aldrei um það. Ástæð-
an til þess er sú, að meðal þetta
eyðir ekki sóttkveikjum,hefir engin
áhrif á kirtlastarfsemi líkamans og
er í fáum orðum það sem menn
kalla „meinlaust og gagnslaust".
Það geta verið alla vega litar töfl-
ur úr saklausum mjólkursykri,
saltvatn til innspýtingar, eða eitt-
hvað annað. Gildi sitt fær það við
það, að sjúklingar hafa trú á því
og batnar svo af því. Setjum svo
að kona komi til læknis og þyk-
ist vera altekin . Hann athugar
hana rækilega, en finnur engin
sjúkdómseinkenni. En hann segir
henni ekki frá því, heldur lætur
hana fá eitthvert bragðvont, en
gagnslaust meðal. Hún hefir trú
á krafti þess, og henni batnar mjög
bráðlega.
Á öldinni sem leið, voru læknar
ver settir en þeir eru nú. Lækna-
vísindunum hefir fleygt mjög
fram á seinni árum, og nú eru
komin fjölda mörg merkileg lyf,
sem voru algerlega óþekkt fyrir
svo sem mannsaldri. Þá höfðu
læknamir mjög fá merkislyf, og
þeir áttu í mestu vandræðum að
greina sjúkdóma. En þegar þekk-
ingu þeirra þraut og þeir vissu
ekki hver meðöl nota skyldi þá
gripu þeir til „placebo" — mein-
fúsu eyarskeggja, án þess að þeir
glati sjálfstrausti sínu og öllu því
bezta í þjóðmenningu sinni, sið-
prýði, mannkostum og .ílægnl, og
ennfremur hæfileikum sínum til
þess að búa að sínu, þrátt fyrir
vélamenningu og vísindi nútím-
ans.
lausra meðala, sem í sjálfum sér
höfðu engan lækningamátt. En
þau læknuðu samt, af því að menn
höfðu trú á þeim.
Eftir því sem læknislistinni
fleygði fram, þurfti sjaldnar að
grípa til „placebo". En einn kost
hafði það þó, sem var mikilsverð-
ur. Hægt var að reyna lækninga-
mátt annarra meðala með því að
nota það samtímis þannig, að jafn-
margir sjúklingar fengu það eins
og nýa meðalið. Ef betri árangur
náðist með nýa meðalinu, þá var
það sönnun þess að það væri gott.
En þegar farið var að gera þess-
ar tilraunir, tóku læknar fljótt
eftir því, að „placebo“ hafði miklu
meiri lækningarmátt heldur en
menn höfðu gert sér grein fyrir,
og dugði gegn allskonar sjúkdóm-
um.
Dr. E. M. Jellinek sem vann við
rannsóknadeild Yale-háskóla, gerði
tilraunir á 199 mönnum, sem þjáð-
ust af höfuðverk. Hann reyndi
þrjú meðul, sam talin voru ágæt
við höfuðverk, enda læknuðu þau
80—84% af sjúklingunum. En
„placebo", sem ekki hafði í sér
neinn lækningamátt, læknaði full-
komlega 52% af þeim sjúklingum,
sem það fengu.
Önnur tilraun var gerð um að
lækna sjósótt meðal hermanna, er
voru á herflutningaskipi úti á rúm-
sjó í stórviðri. Sumir fengu við-
urkennt sjóveikismeðal, en aðrir
„placebo". Miklu fleiri mönnur*
batnaði ?ð ví"u p" r'óveikismeð
inu, en samt sem áður albatmu
44% sjóveikin af „placebo“.
Angina pectoris er mjög kvala-
fullur sjúkdómur. Ensku læknam-
ir dr. William Evans og dr. Cliff-
ord Hoyle í London hafa reynt öll
þau meðul, sem talin eru bezt til
að lina þær þjáningar. Bezti árang-
uinn var 58%, en „placebo" lin-
aði þrautir 40% þeirra sjúklinga,
sem það var reynt á. Út af þessu
tók ameríski læknirinn dr. Henry
E. Beecher við læknadeild Har-
vard-háskóla, sér fyrir hendur að
rannsaka, hvort „placebo" gæti
dregið úr þjáningum þeim, sem
fylgja uppskurði. Reyndi hann það
á nokkrum sjúklingum, en öðrum
gaf hann morfín. Árangurinn varð
sá, að bæði meðul virtust jafn góð.
Annað furðulegt kom einnig í ljós
í sambandi við þessar tilraunir,
að „placebo" var jafnan öruggast
þar sem um sérstaklega miklar
þjáningar var að ræða.
Ætti nú að draga af þessu þá
ályktan, að sjúkdómar okkar sé
aðeins ímyndun, úr því hægt er
að lækna þá með meðölum, sem
engan lækningamátt hafa? Ekki
þarf svo að vera. Hitt er skoðun
lækna, að hugarfar manna geti
bæði valdið sjúkdómum, og eins
læknað sjúkdóma. Svartsýni og
kjarkleysi greiða sjúkdómum
braut, en hugrekki og bjartsýni
eyða þeim, samkvæmt nýustu
rannsóknum. Með frekari tilraun-
um, sem gerðar voru í Harvard-
háskóla, kom í ljós að enginn mun-
ur var á greindum mönnum og
ógreindum, körlum né konum,
þegar um lækningamátt „placebo“
var að ræða. Þeir, sem höfðu trú
á meðalinu læknuðust.
Margir læknar hafa með góðum
árangri notað „placebo“ til þess að
venja menn af því að nota sífellt
svefntöflur. Lyfjabúðir geta gert
'ákvæmar ef ■ irlíkingar — og menn
fna alveg eins af þeim eins og
..vefntöflunum. En sá er munur-
inn, að „placebo“ gerir mönnum
ekkert mein, en svefntöflur eru
hættulegar.
i