Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.1957, Qupperneq 7
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
163
Byggingar í hættu
JÖRÐIN gleypir handaverk mann-
anna. Fornar borgir, sem einu sinni
voru glæsilegar og stóðu hátt, eru
horfnar niður í jörðina og forn-
leifafræðingar verða að grafa
djúpt eftir þeim. Sums staðar er
þetta vegna þess, að grunnur þeirra
hefir sigið, sums staðar hefir áfok
fært þær í kaf.
Á ýmsum stöðum í heiminum
eru stórbyggingar nú í hættu,
vegna þess að grundvöllur þeirra
er eigi nógu traustur. Svo er um
skakka tuminn í Piza. Hann var
með vilja látinn hallast upphaflega,
til þess að hann skæri sig úr um
byggingarlist. En hann hefir verið
að hallast meira og meira, og nú
er svo komið að hallinn á turnin-
um er orðinn 17 fet, og ágerist
stöðugt, vegna þess að grunnurinn
lætur undan þeim megin sem hall-
inn er. Búast menn við því að
bráðlega verði að fella turninn, svo
að hann hrynji ekki sjálfur.
Víða er það sem grundvöllur
stórborga er ekki öruggur, en verst
er þetta þó í Mexikóborg. Allt
miðbik borgarinnar -sígur jafnt og
þétt. Námaskólinn, sem er mikið
steinhús, hefir sigið fjögur fet um
miðbikið. Listasafnahöllin, sem áð-
ur var með háum tröppum, er nú
sokkin svo, að tröppumar eru
horfnar og gengið inn í hana slétt
af götunni. Nýar byggingar eru
einnig að síga. Strætin í miðborg-
inni lækka um 12—14 þumlunga á
ári.
í göngunum um haustið fund-
um við beinagrind úr kind, ofan til
við hvolfið. Má vera að þaðan hafi
komið sýkillinn, sem varð kúnum
að bana.
Ástæðan til þessa er sú, að und-
irstaða borgarinnar er gömul eld-
fjallaaska, vikurkennt duft, sem
hefir sogið í sig mikið af vatni.
Þegar stórhýsi eru nú reist á þessu,
þjappast askan saman undan þunga
þeirra, og við það síast vatnið úr
henni, og afleiðingin verður sú að
askan þjappast æ meira saman.
Vatnið kemur fram í uppsprettum,
og hver lítri af því verður þess
valdandi að borgin sekkur meira.
í Feneyum er ástandið ekki
betra. Þar er undirstaða húsanna,
sem öll em byggð á vatnsbökkum,
gerð úr timbri, þannig að trjábol-
um var raðað saman og steypt á
milli þeirra. Neðstu tjábolirnir
hafa haldizt ófúnir, vegna þess að
vatn liggur alltaf á þeim, en efri
trjábolirnir, sem loft kemst að, em
famir að fúna. Þrjú þúsund hallir
og önnur hús eru komin að því
að falla niður í skurðina. Þar finnst
varla nokkur bygging, sem ekki er
orðin skökk. Hólmamir, sem hús-
in standa á, hafa sigið, svo að þar
sem áður voru tröppur við bakk-
ana, þá em þær nú komnar á kaf
í vatn. Ástandið er svo ískyggilegt,
að menn gera ráð fyrir því að Fen-
eyar verði komnar í rústir eftir
hálfa öld. /
Landsig hefir gert vart við sig
á Long Beach í Kaliforníu og á
La Guardia flugvellinum hjá New
York. Hjá Long Beach stafar þetta
af því hve mikið hefir verið tekið
af olíu og jarðgasi þar úr jörð. En
La Guardia flugvöllurinn var gerð-
ur á gömlum öskuhaugum og þar
hefir yfirborðið sums staðar lækk-
að um 8 fet. Flugskálinn sjálfur
stendur á dúnkröftum og er hægt
að hækka hann eftir því sem land-
ið sígur.
Þessir eru þeir helztu staðir, þar
sem um mikið landsig er að ræða.
En svo em mörg merk hús, sem
standa á viðsjálli undirstöðu. Svo
er um Hvíta húsið í Washington,
Westminster dómkirkjuna og St.
Pálskirkjuna í London, dómkirkj-
urnar í Strassburg og Beauvais,
og Þrenningarkirkjuna í New
York.
Lítil hætta er á því, að nýtízku
stórhýsi muni skemmast vegna
þess að grunnar þeirra bili. Það
er orðin ný fræðigrein, að ganga
svo frá undirstöðum húsa, að eng-
in hætta sé á því að þau sígi. Þekk-
ing á þessu fekkst fyrst þegar neð-
anjarðar járnbrautargöngin voru
gerð í New York, því að þá þurfti
að treysta undirstöður húsa á 50
mílna löngum vegarkafla.
Einstaka sinnum heyrast raddir
um það, að Manhattaney muni
síga og sökkva vegna stórbygginga
þeirra, sem þar eru. Þungi ský-
skafanna muni þrýsta landinu
niður. En verkfræðingar segja að
þetta sé bábylja ein, Manhattan sé
vel fær um að bera þunga stór-
hýsanna, því að hún hafi létzt ekki
minna en þunga þeirra nemur. —
Efnið í 20 hæða húsi sé t. d.
12 þús. smálestir, en efnið, sem
tekið hafi verið og flutt burt þeg-
ar kjallarar þessara húsa voru
gerðir, muni nema 20—40 þús. smá-
lestum á hvert hús. Auk þess sé
húsin alltaf að verða léttari og
léttari, eftir því sem meira er not-
að í þau af aluminium. Nýtízku
skrifstofuhöll, 25 hæðir, vegi nú
ekki meira en 12 feta dýpt af jarð-
vegi með sama flatarmáli og
grunnur hússins er. Bent er á, að
Empire State Bulding, sem reist
var á árunum 1930—31, hafi ekki
sigið meira en verkfræðingarnir
höfðu gert ráð fyrir, eða um Va
úr þumlungi.
Helgi frá Súðavík.