Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1958, Side 14
30
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
borgar það seinna, ég get liðið þig
eitthvað enn, þar til þú færð aura
sem ég tek gilda.“ Ekki var hann
að nugsa um vexti, eða ekki setri
hann það upp. Þegar gamli maðurinn
féll frá, átti hann í aurum ríflega fjTir
öllum kostnaði við útförina. Var hann
búinn að hafa orð á því að hann vildi
láta gera vel við alla sem að þvi
stæðu að koma sér í jörðina. Ekki
minnist eg þess að hann hafi haft
vínföng um hönd eða aldrei heyrði
ég að sæi á honum vín, en neftóbak
notaði hann, tók oft í nefið á nóttinni.
Glöggur á fé var hann. Man ég að
hann sagði að nefið á sér kostaði orðið
jarðarverð. Hann var skarpur að reikna
í huganum. Oft minntist Katrín mþðir
mín á hvernig föður sínum hafi farizt
við konu sína í sambandi við son þeirra
sem andaðist úti í Grindavík. Pilturinn
birtist móður sinni hvað eftir annað
í draumi og var að kvarta undan að
sér liði ekki vel, óskaði nærveru móð-
ur sinnar. Þetta endurtók sig svo mjög
að hún færir þetta í tal við mann sinn
svo hann réðist í það fáheyrða stórræði
að senda mann út í Grindavík, gráfa
son þeirra upp og fara með hann alla
leið að Tungufelli og varð það dýrt.
Svo var hann jarðsunginn heima hjá
sér. Þegar því var lokið dreymdi móð-
ur hans hann, þar sem hann kemur
til hennar glaður í anda eins og þakk-
lætið skini út úr honum og segir:
„Elsku mamma mín, nú líður ’ mér
vel.“
Þetta lýsir Bjarna betur en löng
saga.
Kistillinn, sem hann geymdi aurana
sína í er til enn. Hann var búinn að
ánafna hann nafna sinum, Bjarna eftir-
lits barnakennara. Svo haglega vai
kistillinn smíðaður, að í honum fannst
leynihólf, löngu seinna, sem eitthvað
lítilsháttar var af aurum í.
Mér er í minni sú trygga vinátta,
sem getur myndast á milli manna og
skepnanna, sem nefndar eru skynlaus-
ar, en vissulega hafa þær meira vit
en við almennt gerum okkur grein
fyrir. Bjarni átti brúnan gæðahest sem
gamli maðurinn hélt mikið upp á.
Hann var nokkuð styggur og var erfitt
að ná honum í haga, og varð að reka
hann í aðhald til að geta náð honum.
En ef hesturinn sá gamla manninn, þa
kom hann æfinlega á móti honum
kumrandi og minntist við hann með
snoppunni, og gamli maðurinn talaði
æfinlega við hann eins og hann væn
? t
að tala við mann og strauk honum
og klappaði. Hann var stundum svo-
lítið tortrygginn og ég minnist þess
að hann sagði stundum: „Hefur nú
enginn tekið þig í óleyfi?“ Þar vai
vissulega trygg og fölskvalaus vinátta
milli hests og manns, enda lagði gamli
maðurinn fyrir áður en hann dó, að
láta skjóta Brún sinn, sem líka var
gert. Hann var líka orðinn 22ja vetra,
og bar gamla manninn síðustu ferðina
til kirkjunnar.
Bjarni andaðist í Hörgsholti. Hann
bað um að hjálpa sér að snúa sér í
rúminu, að því búnu las hann kvöld-
bænina: „Nú vil ég í nafni þínu“, sem
er eftir Hallgrím Pétursson. Hann las
hana alla til enda, las svo Faðirvorið,
signdi sig og tók andvörpin.
Oftlega heyrði ég Lárus Jónsson og
Karl Bernhöft minnast á hann, hvað
þeir dáðust að mörgu í fari þessara
húsbænda sinna. Þeir voru lengi vinnu-
menn hjá þeim. Miklir trúleikamenn,
unnu að hag heimilisins eins og þeir
ættu það sjálfir.
Saklausir menn eru oft ekki eins
einfaldir og ætlað er. Svo hygg ég að
hafi verið um afa minn. Þeir sem
þekktu hann bezt minnt'ust þess oft-
lega. Mikið hef ég heyrt að séra Jóhann
Briem í Hruna og séra Steindór hafi
haldið upp á hann og kunnað að meta,
þó einfaldur þætti og ýmislegt haft
eftir honum.
Fyrsta árið sem ég var á Heiðabæ
í Þingvallasveit, 1908, voru hjá okkur
tveir gamlir þurfamenn, sem sváfu '.
hrörlegri baðstofu. Þó peir væru ólíkir
í lundarfari þá kom þeim vel saman,
Einari og Þorleifi. Þorleifur var að
sögn einfaldur og saklaus og talinn
trúgjarn. Um veturinn á útmánuðum
komu margir ferðamenn, eftir að vatn-
ið var ísi lagt. Þegar þeir komu úr
’Reykjavík,. fer Þorleifur að spyrja þá
frétta. Þeir láta mikið af því að það
sé nú heldur mikið sem standi nú til
hjá þeim þarna syðra. Þeir ætli í vor
að grafa gáng úr Esjunni og koma upp
í Þingvallavatni. Þorleifur þegir svo-
litla stund og segir: „Já, ég get nu
sagt ykkur það, að þegar ég var í
Arnarfelli, þá skreið ég með botninum
í Þingvallavatni og kom upp í Sandey
og þótti þá engum mikið.“ Þannig er
það oftlega að þeir sem eru taldir
einfaldir og saklausir taka hinum oft
fram sem hlæja að þeim.
Jón Guðmundsson
Valhöll.
í
Jólin í Eisflandi
RÚSSAR hafa ekki bannað Eist-
lendingum að halda upp á jólin, en
hjá Rússum eru jóladagárnir virku
dagar, og allir verða þá að vinna
Þetta kemur harðast niður á þeim.
sem heima eiga í borgunum. Hver
sá, er ekki kemur til vinnu á virk-
um degi, er skráður sem „grunsam-
Iegur“ og honum er refsað með
frádrætti á kaupi.
Þetta láta Eistlendingar þó ekk:
á sig fá, það eru þegjandi samtök
allra, að halda jólin heilög, og svo
var það nú um seinustu jól. Menr
hættu að vinna tímanlega á að-
fangadag, og komu ekki til vinnu
á jóladaginn. Reynt var eftir mætti
að setja sama hátíðarsvip á jóhn
eins og meðan landið var friálst,
menn höfðu jólatré, og reynt var
að hafa tilbreytingu í mat.
Aðalhátíðarbragur jólanna var
þó sá, að allir fóru til kirkju. Menn,
sem fyrrum höfðu verið áhugalaus-
ir um trúmál, telja það nú skyldu
sína að hlýða messu á jólunun.
Allar kirkjur voru því troðfullar
af fólki á aðfangadagskvöld og
jóladaginn. Og það vakti sérstaka
athygli hve margir Rússar komu
þá í kirkjur Eistlendinga. Þeir
skilja ekki eistnesku, en helgiat-
höfnin sjálf dró þá í kirkjurnar.
Eins og kunnugt er fylgja Rúss-
ar hinu júlíanska tímatali og hjá
þeim ber jólin upp á 7. janúar. Á
undanförnum árum hafa þá verið
haldnar grísk-kaþólskar guðsþjón-
ustur í Eistlandi, og jafnan hefir
hver kirkja verið þéttsetin af rúss-
neskum mönnum — óbreytturr,
hermönnum, liðsforingjum og
stjómarerindrekum. Sýnir þetta,
að þrátt fyrir 40 ára ofsóknir gegn
trúarbrögðunum, hefir kommúnist-
um ekki tekizt að berja úr mönn-
um trúarþrána og virðinguna fyrir
helgi jólanna. (Newsletter)