Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1958, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
35
var þýtt „aðalumbætur" eða „um-
bætur“.
SUMARIÐ 1842 var mjög rigninga-
samt hér syðra, og veðrasamt þeg-
ar kom fram á haustið. Trosnuðu
því torfþök og kom leki að húsum
og var þá svo komið að Suggers-
bær þurfti nauðsynlega endurbóta
við. Þá tók Jóhannes Zoega sér fyr-
ir hendur að rífa að mestu hesthús-
kofann og byggja hann að nýu.
Sendi hann bæarfógetaskrifstof-
unni tilkynningu um þetta 26.
september. Ekki beið hann þess að
fá svar, þótti ólíklegt að sér yrði
meinað þetta, þar sem „margir slík
-ir kofar hefði verið byggðir í bæn -
um á því sumri“ eins og hann sagði
sjálfur frá seinna. Reif hann svo
kofann og var byrjaður að byggja
hann að nýu. En 30. sept. kemur
bygginganefnd til hans og harð-
bannar honum að halda verkinu
áfram. Taldi hann sér þetta óbæt-
anlegt tjón, því að nú hefði hann
ekki hús um veturinn fyrir hesta
sína, og gæti hvergi komið inn
mónum, sem þá var eina eldsneyti
Reykvíkinga. Þykir honum það
hart þar sem hann sé gamall borg-
ari bæarins og eigandi „að hinum
elzta eigindómi" þar, að hann skuli
ekki fá að byggja þar eins og hann
þurfi.
En þrátt fyrir þennan árekstur
byrjar hann að gera við bæinn
sjálfan hinn 12. október, og leitaði
ekki leyfis byggingarnefndar til
þess. Reif hann torfþakið af súðinni
öðrum megin, um IVí alin á lengd
þar sem það var lélegast. Og þegar
byggingarnefnd fór að fetta fingur
út í þetta, sagði hann að hér væri
aðeins um nauðsynlegt viðhald að
ræða, og mundi gengið frá bænum
eins og hann áður var án þess að
nein breyting væri á honum gerð.
Bærinn væri orðinn svo hrörlegur,
að ekki væri búandi í honum um
veturinn, nema því aðeins að hann
fengi þessa viðgerð. Þó væri þetta
aðeins til bráðabirgða gert, því að
eftir 1—2 ár yrði hann að rífa bæ-
inn, og þá ætlaði hann sér að reisa
þarna timburhús.
Voru þá skipaðir óvilhallir mats-
menn til þess að skoða bæinn.
Komust þeir að þeirri niðurstöðu,
að viðgerðin væri „einungis gerð
af nauðsyn og til bráðabirgða í vet-
ur, þar eð allir undir- og innviðir
hússins, sé mjög fúnir og húsið líka
allt snarað, svo það strax á næsta
sumri þarf gjörsamlega að takast
og uppbyggjast að nýu“. — Bær-
inn hefir um þessar mundir verið
85—90 ára gamall og þess vegna
engin furða þótt hann væri orðinn
hrörlegur.
En byggingarnefnd var ekki
ánægð með þetta. Henni þótti Jó-
hannes hafa sniðgengið sig, og vildi
gjarna fá úr því skorið hvort slík-
ar breytingar sem þessa mætti
gera án samþykkis síns. Var
Hoppe stiftamtmaður henni sam-
mála um það og ákvað 16. október
að mál skyldi höfðað gegn Jóhann-
esi Zoega út af þessu.
Stefán Gunnlaugsson bæarfógeti
kva'ð upp dóm í málinu þremur
dögum seinna og er sá dómur
merkilegur á marga lund.
Hann bendir á að í reglugerðinni
standi, að þeir sem ætli að byggja.
gera breytingar á eldri byggingum
eða aðalumbætur, verði að til-
kynna það og fá til þess leyfi bygg-
ingarnefndar. En það sé augljóst
að ekki þurfi að tilkynna fyrir-
fram um lítilfjörlegar endurbætur
á húsum. Hér verði því fyrst að
athuga hvort þessi endurbót á bæn-
um hafi verið tilkynningarskyld,
hvort hún hafi verið aðalendurbót.
eða ekki. „Eftir þeirri þýðingu,
sem þetta orð hefir í daglegu máli,
getur aðalendurbót ekki kallast
önnur endurbót en sú, er hefjr
nokkuð töluvert ummái og sem um
nokkurn lengri tíma fríar hús það,
er aðalendurbótin er gerð á, frá
frekari viðgerðum. Og þó réttur-
inn nú álíti af hinum áklagaða fvr-
irteknu endurbót, að ummálinu til,
fullkomlega að geta heimfærst til
aðalendurbótar, vantar hana samt
hinn eiginleikann að geta verið
varanleg, þar eð það á löglegan
hátt er upplýst, að sá hluti íbúðar-
hússins, sem nú er lögð súð á, þarf
gjörsamlegrar endurbótar við
strax á næsta ári, hvers vegna rétt-
urinn hlýtur að álíta það öldungis
vafalaust, að hin nýa endurbót á
húsi hins áklagaða geti ekki kall-
ast aðalendurbót“ Þetta styrkist
og við álitsgerð skoðunarmann-
anna, því að hún beri með sér „að
húsið að öllu leyti hvað form, lög-
un og innviðu snertir, er óum-
breytt, og aðeins lögð á það ný
timbursúð“. Og ef svo kæmi torf-
þak par ofan á, þá væri húsið alveg
eins útlítandi að utan eftir við-
gerðina, eins og það var áður.
Þó telur dómarinn að full ástæða
hafi verið til þess að byggingar-
nefnd vildi fá úr því skorið, hvort
slíkar umbætur mætti fara fram
leyfislaust. Beri því að dæma Jo-
hannes Zoéga til þess að greiða
málskostnað, en að öðru leyti skuli
hann vera „frí fyrir pólitíréttarins
ákærum í þessu máli“.
ÞANNIG LAUK þá þessu máli
vegna óljósra ákvæða byggingar-
reglugerðarinnar. Þeir sem sömdu
hana, munu áreiðanlega ekki hafa
haft torfbæina í huga, þar sem tal-
að var um „Hovedreparationer“.
Um torfbæina gilti allt annað en
timburhúsin, það mátti „dytta“ að
þeim allavega án þess að það gæti
talist „aðalendurbót", og slíkar við
-gerðir máttu menn því fram-
kvæma án þess að leita leyfis bygg-
ingarnefndar. Hér var á annmarki,
sem iaga þurfti.
Breytingarnar á Suggersbæ og
málið sem út af þeim reis, varð því