Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1959, Side 14

14
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Þórsmörk og Krossáraurar. (Ljósm. Gunnar Rúnar)
höggva skóg til eldneytis á þeim
býlum, er mótak hafa, og veita
skuli þeim bændum verðlaun, sem
leggi ljái sína á hverfistein, í stað
þess að dengja með viðarkolaeldi
einu sinni eða tvisvar á dag“.
Þessar tilraunir til bættrar með-
ferðar skóga báru ekki tilætlaðan
árangur. Þörf bænda til að dengja
ljái við viðarkol var áfram jafn-
brýn, og nauðsynlegt eftirlit með
skógarhöggi skorti. Fyrsta stór-
skrefið í rétta átt var stigið, er
Torfi Bjarnason í Ólafsdal flutti
út hingað skozku ljáina árið 1870,
en þá þurfti ekki að dengja við kol.
Nokkru síðar kemur Sæmundur
Eyólfsson til sögunnar, ritar af
glöggskyggni um markvissa bar-
áttu til þess að vernda síðustu
skógarleifarnar frá gjöreyðingu og
hvetur bændur til sóknar á þessu
sviði: lögin frá 1893. er veita sýslu-
nefndum heimild til að friða skóga
og melgras, eiga rætur að rekja til
þessara skrifa. En því miður not-
uðu aðeins Rangæingar og Barð-
strendingar þessa heimild.
Aldamótunum var fagnað um
giörvallt ísland. Höfuðskáld þjóðar
innar ortu henni hvatningaljóð, trú
á landið og vissa um batnandi hag
voru einkenni þeirrar kynslóðar, er
hóf starf rísandi aldar. Aldamóta-
æskan var bjartsýn, og hún fann,
að hennar beið veglegt hlutverk, ef
hún þyrði að trúa á landið og
sækja fram til fegurra lífs.
Þróun skógræktarmála á íslandi
var þá ekki komin á það stig, að
von væri mikilla framfara. En
mikilvægara er, að upp úr alda-
mótunum verður stefnubreyting í
þessum málum. Ryder, höfuðsmað-
ur, og C. V. Prytz, prófessor við
Landbúnaðarháskólann í Kaup-
mannahöfn, hófu tilraunir hér á
landi með ræktun barrviða, en
þeim framkvæmdum stjórnaði C.
E. Flensborg, skógfræðingur. Þess-
um tilraunum var haldið áfram til
ársins 1907. Þá voru lög um skóg-
rækt og varnir gegn uppblæstri
lands sett á Alþingi; landssjóður
tók skógræktarmálin í sínar hend-
ur, skógræktarstjóri var skipaður
og skógarverðir settir í hvern
landsfjórðung.
Tilraunum með ræktun barr-
trjáa var haldið áfram til ársins
1913, en þá var þeim hætt og inn-
flutningur barrplantna varð lítill
sem enginn allt til ársins 1936. Þá
hefst merkasti þáttur skógræktar á
íslandi, er farið var að sækja fræ
og plöntur til þeirra staða hnattar-
ins, sem hafa líkt veðurfar og ís-
land.
Nú fyrst eru skilyrði fyrjr hendi
að vinna markvisst að skóggræðslu,
verkefnin eru óteljandi og skyldan
brýn. Ásökum ekki liðnar kynslóð-
ir, þótt þær yrðu að ganga á gæði
landsins og eyða skógunum. Reis-
um þeim heldur minnisvarða með
því að gróðursetja nýa skóga og
forðum komandi kynslóðum frá
sams konar örlögum sem forfeður
vorir urðu að þola. Á því veltur
framtíð íslands.
Langlífi.
Tilraunir, sem gerðar hafa ver-
ið á rottum, sýna að þær verða
langlífari ef haldið er í við þær
með mat fyrst í stað. Hér er þó
ekki um það að ræða að þær sé
sveltar, þær fá eins margar hita-
einingar og þær þurfa. Rottur, sem
hafa verið aldar upp þannig, hafa
lifað 1000 daga, en meðalaldur
þeirra er tvö ár. Sami hefir árang-
urinn orðið með tilraunir á öðrum
skepnum. En eftir að þær hafa náð
fullum þroska, virðist það ekki
hafa nein áhrif á aldur þeirra,
hvort þeim er gefið mikið eða lítið
að eta. — Af þessu draga læknar
þá ályktun, að það sé fásinna af
mæðrum að troða mat í börn sín
á unga aldri til þess að þau taki
út vöxt fyr en ella.
Tilvonandi tengdafaðir spurði tilvon-
andi tengdason sinn hvort hann treysti
sér að sjá fyrir fjölskyldu.
— Néi, eg treysti mér ekki til þess.
Eg treysti mér aðeins til þess að sjá
fyrir konu minni, þið hin verið að sjá
um ykkur sjálf.