Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.1960, Blaðsíða 15

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
587
ari, og matreiðslumenn nota fituna
óspart. í soðinni kartöflu er ekki
nema svo sem 1/10 fita, en í brún-
uðum kartöflum er fitumagnið
orðið 19.1%.
Rjómi, smjör og „salöt“ hleypa
mjög fram fitumagni þess, sem
menn nærast á, og sama er að
segja um súkkulaði og ýmiskonar
annað sælgæti, sem menn eta á
milli máltíða. Menn vara sig held-
ur ekki á því, að fita er í margs-
konar fæði, þótt hún sjáist ekki
með berum augum, svo sem í
eggjum, mjólk, mögru kjöti og
fiski.
Þegar menn fitna óeðlilega mik-
ið, er það vegna þess, að of mikið
er af fitu í fæðu þeirra. Mikið fitu-
át og offita haldast í hendur Talið
er að nú sé í Bandaríkjunum um
30 milj. manna, sem safnað hafa
offitu, og 10. hver maður þar í
landi sé feitari en hann ætti að
vera. Feitum mönnum er hætt við
mörgum kvillum, svo sem sykur-
sýki, háum blóðþrýstingi og hjart-
veiki. Það væri þvi ekki aðeins til
þess að koma í veg fyrir æðastíflu,
heldur væri það leið til betri líð-
unar og heilsu, að safna ekki fitu.
En offita er ekki eina ástæðan til
æðastíflana.
Hvernig stendur á því, að æða-
stífla er algengari í Bandaríkjun-
um heldur en hjá öðrum þjóðum,
sem hafa nokkurn veginn sama
viðurværi og fólk almennt í
Bandaríkjunum? Hvemig stendur
á því, að fleiri karlar en konur fá
krónæðastíflu, einkum á bezta
aldri? Geta áhyggjur eða líkamlegt
erfiði haft áhrif á æðastíflu? Og
getur hér verið um arfgengan
sjúkdóm að ræða? Og hvers vegna
er mönnum með sykursýki, eða há-
an blóðþrýsting, eða of feitum
mönnum hættara við æðastíflu
heldur en ööðrum mönnum?
Þetta eru spurningar, sem þarf
að svara.
Sannanir virðast fengnar fyrir
því, að ef hjánýrun auka starfsemi
sína vegna áreynslu mannsins, að
þá aukist cholesterol í blóðinu.
Eins þykir það sannað, að ef menn
takmarka alla fituneyzlu, þá lækki
magn cholesterols í blóðinu, og
þeim sé síður hætt við slagi.
Eftirhreyta
í GREINARKORNI, sem eg
nefndi „Illa leitað“ og prentað var
í Lesbók (33. tbl.) 2. október í
haust, sagði eg frá tveim þýðing-
um á'enska sálminum ,.Jesus, lov-
er of my soul“ og gat um þann
grun minn að fleiri mundu þær
til. Grunurinn reyndist réttur.
Morguninn eftir hringdi til mín
húsfreya ein hér í bænum og
lét mig heyra þýðingu er hún
sagði prentaða í tveim sálmabók-
um, sem hér eru í notkun: sálma-
bók kristniboðsfélaganna og
Hörpuljóðum Fíladelfíumanna,
eitt erindi þó fellt niður í hinni
síðargreindu bók. Nokkrum dög-
um síðar fekk eg svo bréf frá
Hilmari Magnússyni á Akureyri
og með því þessa sömu þýðingu,
tekna eftir sálmabók safnaðar
þess á Akureyri, er oftast er
kendur við Sjónarhæð, en í út-
gáfum þeirrar bókar hefir sálm-
urinn verið allt frá 1903. Hefir
fylgt honum sú sögusögn að þýð-
ingin væri eftir Matthías Joch-
umsson, þó að þess sé ekki getið
í prentuðum heimildum. Er mjög
sennilegt að munnmælasögnin sé
rétt.
í þessari þýðingu er fyrsta er-
indi sálmsins þannig:
Lát mig flýja’ í faöminn þinn,
frelsari minn sem elskar mig.
Bylgjur hylja bátinn minn,
bjarga þú, eg hrópa’ á þig.
Bú mér góöan griöastaö,
geyst unz lœgir stormsins bál.
Leiö mig heilan landi aö,
lausnari tak viö minni sál.
Það sýnist mér við lauslega
athugun á sálmabókum þessum að
ráð muni að gefa þeim gaum þeg-
ar sálmabók lútersku kirkjunnar
er endurskoðuð, sem vænta má að
verði áður langt líður. Verður þá
að tjalda því sem til er um menn
til að vinna verkið. Þeir hljóta
óumflýjanlega að verða ekki stór-
ir í samanburði við þá, er skiluðu
bókinni 1886.
Hafi þau alúðarþökk mína, frú
Margrét Jónsdóttir og Hilmar
Magnússon, fyrir þá góðvild er
þau sýndu mér í þessu máli.
Minni leit er nú lokið. Enn fellur
mér bezt þýðing Maríu.
Sn. J.
Vörn gegn vírum
ÞEGAR víra kemst inn í frumu fram-
leiðn fruman varnai-efni, sem nefnt
er „interferon" Þegai frumur fram-
leiða nógu mikið af þessu efni sigrast
þær á vírunum, en það hefir áður
verið kallað að menn séu ónæmir fyr-
ir ýmsum vírusjúkdómum.
Það var dr Alick Isaacs við „Nation-
ai Institute for Medical Research" 1
Lundúnum, sem fann þetta efni, og
segii hann að það sé eigi aðeins vörn
gegn einni tegund vira, heldur alls
konar tegundum. Hann segir enn
fremur að auðvelt sé að framleiða
pettó efni, og muni fyrst og fremst
verða hægt að lækna kvef með því,
en það sé þó vörn gegn alls konar
vírum. í notkun verðui það ólíkt bólu-
efni að því leyti að oóluefni er altaf
notað til að fyrirbyggja sjúkdóma, en
þetta efni verður þá fyrst notað er
cjúkdómseinkenm hata komið í ljós.
I
»