Lesbók Morgunblaðsins - 26.02.1961, Qupperneq 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
113
Hár blóðþrýstingur
Læknar hafa nú komizt að raun um, að margar orsakir valda
því að menn fá háan blóðþrýsting. Hér er sem sé ekki um einn
sjúkdóm að ræða, heldur marga sjúkdóma. Þess vegna dugir ekki
alltaf hin sama lækningaraðferð. Þó eru læknar vongóðir um að
takast muni að vinna bug á háum blóðþrýstingi, enda eru nú
komin ýmis ný meðul, sem reynast vel gegn honum.
á leiðinni frá jörð. Flughylkið byrjar
að skjálfa ískyggilega, eins og það
ætli að liðast sundur. Hann reynir að
hafa augun á mælaborðinu og minn-
ist þess nú hvað honum var kennt að
hann ætti að gera þegar slík hætta
er á ferðum. Með mestu erfiðismun-
um gerir hann varúðarráðstafanirnar
— og hristingurinn hættir.
Hitinn er að gera út af við hann og
maginn er í uppnámi. Hann heyrir
einhverja rödd, en hefir ekki þrek til
að svara. Hann verður að beita allri
viljaorku sinni í það að missa ekki
meðvitund.
Svo dregur úr hitanum og honum
finnst líka draga úr þrýstingnum.
Getur það verið rétt? Jú, hann getur
andað aftur. En röddin í heyrnartól-
inu er honum óskiljanleg.
Nú sér hann haf. Hann er kominn
mjög nærri. Hann vonar að fallhlíf-
arnar hafi opnazt vel. Hann er þó
ekki viss um það. Að vísu fannst
honum einhver hnykkur koma á flug-
hylkið rétt áður, og það gat verið að
stóra fallhlífin hefði þá kippt í það.
Það varð harður árekstur er hann
kom niður. Fyrst í stað helt hann að
hann hefði lent á einhverri ey, og
hann skókst illa til í sætinu. En svo
fann hann hreyfingu upp og niður og
vissi þá að hann hafði lent á sjó. Þá
grípur hann óviðráðanleg löngun að
komast út úr hylkinu og fá að anda
að sér hreinu lofti. Honum finnst sem
hann verði að komast út undir eins.
Þá kemur rödd í heyrnartólinu:
Heyrirðu til mín? Þetta er björgunar-
liðið. Svaraðu.
Það var óttahreimur í röddinni.
Hann svaraði þegar:
— Eg er kominn alla leið. Mér líð-
ur vel. Eg er að brjótast út. Getið þið
séð mig?
Og nú svarar röddin fagnandi:
Þetta voru góðar fréttir! Vertu ró-
legur, við munum finna þig. Ef þú
kemst út, þá máttu það, en þú mátt
ekki sökkva geimfarinu. Við höfum
ekki séð þig í ratsjánni enn, en við
vitum hvar þú komst niður, og við
heyrum vel til þín. Við komum rak-
leiðis. Þú mátt ekki hlaupast á brott.
Hann gat ekki annað en brosað að
þessu. Hvernig átti hann að hlaupast
á brott? Og nú tók hann að leysa
sig, og honum fannst það undarlegt
að hann skyldi hafa fullt vald á
höndunum aftur. Hann dró af sér
ÞAÐ sem kallast hár blóðþrýst-
ingur, getur verið með mörgu
móti. Sumir sem hafa háan blóð-
þrýsting verða hans ekki varir, og
er þar aðallega um að ræða aldr-
aðar konur. Þessi kvilli háir þeim
ekki og virðist ekki stytta aldur
þeirra. Þessar konur geta haft
blóðþrýsting 180 um langan tíma,
án þess að verða meint af, og þær
geta komist á áttræðisaldur. Þetta
mætti kalla meinlausan blóðþrýst-
ing.
Hjá öðrum kemur blóðþrýsting-
urinn með slíkum ofsa að þeir
fárveikjast og falla í valinn 40—■
50 ára að aldri, eða jafnvel yngri.
Þetta hafa læknar kallað illkynj-
aðan blóðþrýsting.
Venjulega er hár blóðþrýsting-
ur þannig, að menn geta gengið
með hann árum saman, en að
glófana og tók svo af sér hjálminn.
Og svo rauk hann á stað og létti
ekki fyr en hann hafði brotizt út um
skyggnistum geimhylkisins. Og það
var sannarlega gott að fá að draga að
sér ferskt loft!
Út við sjóndeildarhring sér hann
mörg skip. Kopti kemur fljúgandi og
hann veifar hendi. Flugmaðurinn í
koptanum kemur mjög nærri, veifar
og brosir út að eyrum. Sól skin í
heiði, en stjömur sjást ekki. Himin-
inn er tær sem krystall, og þar sér
ekkert nema sólina. En hann veit, að
bak við þetta krystaltæra hvolf er
annar og fegurri heimur, falinn
huliðsblæu gufuhvelsins.
(Joseph N. Bell)
lokum styttir hann líf þeirra,
annaðhvort vegna æðastíflu eða
blæðingu inn á heilann. Stundum
bila nýrun eða hjartað.
Vegna þess að hár blóðþrýst-
ingur hagar sér á svo mismun-
andi hátt, þá er ekki til nein alls-
herjarlækning, er dugi fyrir alla.
Venjulegur blóðþrýstingur er
110—150 og jafnvel upp í 160. Upp
að því marki er starf blóðæðanna
eðlilegt. En svo getur blóðþrýst-
ingurinn farið upp í 200, 250 og
jafnvel 300. Þegar hann er orðinn
svo mikill, reynir afskaplega á
blóðæðarnar og getur svo farið að
þær bresti. Og banamein er það
oft ef æðar springa í heila.
Annars koma nýrun hér mjög
við sögu. Og stundum virðist sv.o
sem þau eigi sök á hinum háa
blóðþrýstingi. Læknarnir dr. Otto
Saphir og dr. Nathan A. Cohen
við Michael Reese spítalann í
Chicago, hafa látið svo um mælt:
„Á seinni árum hefir það komið
í Ijós, að skemmdir í nýrum geta
valdið háum blóðþrýstingi. Og
fyrir skemmstu hefir einnig verið
bent á hvern þátt þvagrásarbólga
getur átt í honum“.
Þessir tveir læknar höfðu rann-
sakað gaumgæfilega nýru úr
sjúklingum sem hár blóðþrýsting-
ur hafði orðið að bana. Sjúkling-
ar þessir voru á aldrinum 29—78
ára. Og hjá þeim öllum kom í
ljós sýking í nýrum. En hvernig
gátu sýklar komist í nýrun? Það
I
l