Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1961, Qupperneq 2

»
310
sýslumaður, Vilhjálmur Finsen
bæarfógeti, Pétur Pétursson er
þá var settur dómkirkjuprestur,
Bjering kaupmaður kosinn af bæ-
arfulltrúum í Reykjavík og Sig-
urður Ingjaldsson hreppstjóri í
Hrólfsskála, skipaður af amtinu.
Ekki er kunnugt hvernig á því
stóð, að sjóðstjórnin skyldi allt
í einu vakna af svefni, en ekki
finnst mér ósennilegt að Pétur
Pétursson síðar biskup, hafi vak-
ið athygli Vilhjálms Finsens bæ-
arfógeta á því, að sjóður þessi
væri algjörlega vanræktur. Fin-
sen hafði þá nýlega tekið við
embætti, en Pétur þjónaði dóm-
kirkjusöfnuðinum frá því er séra
Ásmundur Jónsson flæmdist héð-
an og þar til séra Ólafur Pálsson
tók við, en hjá prestsembættinu
munu reikningar sjóðsins senni-
lega hafa verið geymdir frá upp-
hafi.
Sjóðstjórnin hélt fund föstudag-
inn 4. ágúst 1854 og segir í gerða-
bók hennar að þetta sé fyrsti
fundur hennar síðan sjóðurinn var
stofnaður. Á þessum fundi gerðist
það, að tekin var ákvörðun um
að leita almennra samskota í byrj-
un næstu vertíðar.
Fjársöfnun hafin
Hinn 22. marz 1855 sendi stjórn-
in prentaða áskorun til almenn-
ings um að styrkja sjóðinn með
fjárframlögum, svo að hann nái
því sem fyrst að verða úthlutun-
arfær, að höfuðstóll hans verði
1000 rdl. eins og til var skilið í
skipulagsskránni, en nú sé hann
aðeins 677 rdl. 90 sk. Eins og
fyr er frá sagt var stofnfé sjóðs-
ins 293 rdl. 56 sk., en þar við
bættust 100 rdl. úr Jarðabókar-
sjóði, svo að hann var upphaflega
393 rdl. 56 sk. Á þessum 14 árum
hefir hann því aukizt um 284 rdl.
34 sk. og eru það að mestum hluta
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
vextir, sem lagðir voru við hann,
en þó segir nefndin að honum
hafi borizt nokkrar smágjafir.
Nefndin segir í áskorun sinni
(sem kölluð er Boðsbréf):
„Það þarf ekki að skýra fyrir
mönnum, hversu gagnlegur slíkur
sjóður getur verið fyrir fiskimenn,
og hin minnisstæðu og sorglegu
dæmi, sem aftur og aftur hafa
komið fyrir, og það seinast í
fyrravetur, þar sem menn hafa að
morgni dags róið til fiskjar hér
af nesjunum í sæmilegu veðri,
en fjöldi af þeim, vegna áfallandi
ofviðris, aldrei komið að landi
aftur“.
Fjársöfnun þessi gekk svo vel,
að sjóðnum bárust rúmlega 900
rdl. og þar með var þeim áfanga
náð að hann væri orðinn úthlutun-
arfær. Og það leið þá heldur ekki
á löngu að farið væri að kvabba
á nefndina um styrkveitingar, en
hún var treg til fyrst í stað.
Merkilegri málaleitan barst
nefndinni 1857. Þá skrifar sýslu-
maðurinn í Borgarfjarðarsýslu og
fer þess á leit, að starfsvið sjóðs-
ins sé einnig látið ná til Akra-
ness, gegn því, að Borgfirðingar
skjóti nú saman jafn miklu fé og
fyrir sé í sjóðnum. Þótti það að
vonum höfðinglegt boð, en stjórn-
in sá sér ekki fært að verða við
málaleitaninni, vegna þess að þá
þyrfti að breyta skipulagsskrá
sjóðsins, en það kynni að geta
dregið illan dilk á eftir sér, ef
farið væri að breyta henni. Fell
svo það mál niður, og ekki munu
Borgfirðingar hafa treyst sér til
að stofna sinn eigin fiskimanna-
sjóð fyrir Akranes.
Þetta sama ár kom beiðni frá
Lénharði Þorsteinssyni á Gufu-
skálum um styrk, vegna þess að
hinn 26. febrúar hefði hann misst
skip sitt með 8 mönnum, og allir
drukknað. Þarf hann nú að fá bát
í staðinn. Sjóðstjórnin hafði frétt,
að bát hans hefði rekið í Mela-
sveit, og þar sem ekki yrði séð í
umsókninni hvort Lénharður
ætlaði að fá sér nýan bát eða gera
við þann gamla, frestaði hún að
taka ákvörðun um málið. En árið
eftír veitti hún honum 30 rdl.
styrk samkvæmt eindregnum
meðmælum séra Sig. B. Sivertsen
á Útskálum.
Þetta vor (1858) fórst fiskiskúta
úr Hafnarfirði. Árni stiftprófastur
Helgason skýrði sjóðstjórninni frá
því, að með skipinu hefði farizt
3 húsmenn í Hafnarfirði, og mælt-
ist til að ekkjur þeirra fengi styrk,
en þær voru þessar:
Agnes Ólafsdóttir, 52 ára, með
2 börn.
Guðný Magnúsdóttir, 43 ára,
með 2 börn.
Borghildur Þorvarðardóttir, 29
ára, með tvö börn.
Sjóðstjórnin var ekki alvegviss
um að ákvæði reglugerðar sjóðs-
ins gæti náð til manna á skútum,
en afréð þó að veita hverri ekkju
10 rdl., „vegna þess að þær sé
mjög þurfandi“. Þetta voru fyrstu
styrkirnir, sem veittir voru úr
sjóðnum. Næstu fjögur árin voru
engir styrkir veittir.
Önnur fjársöfnun var hafin
1865 „vegna hinna miklu mann-
skaða, er' orðið höfðu á Suður-
nesjum" árið áður. Þá bættust 300
rdl. 10 sk. frá nær 500 gefendum.
Þriðja fjársöfnunin fór fram 1872,
en hún mistókst algjörlega. Þá
átti sjóðurinn þó 2484 rdl. 42 sk.
Fjórða fjársöfnunin fór fram
1888 og skrifa þeir Hallgrímur
Sveinsson dómkirkjupretur og
Halldór Daníelsson bæarfógeti
undir ávarp til almennings. Þá
var komin ný mynt og geta þeir
þess að sjóðurinn sé nú 5711 krón-
ur. Ennfremur geta þeir þess, að
á þeim' 33 árum sem sjóðurinn
j