Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.1961, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
387
Júnínótt á fjöllum
Ríkir vor í hamrasölum hám,
mig heillar dýrð og friður mildrar nætur.
Baðast fjöll i loftsins lindum blám
og laugast blóm í dögg við tindarætur.
Óðul þín mér eru’ að fornu kunn,
þar áð eg hef við nægta þeirra brunn,
og þangað jafnan sótti’ eg sálubætur.
1 örmum fjalla allt er kyrt og hljótt
á efstu tindum blær í náðum sefur,
Hví skal annars nefna þetta nótt
fyrst nálægð sóiargeisla landið vefur?
Hér dags og nætur eru engin skil,
því óttuljósið skín um hæð og gil,
og blómið varla blundað nokkuð hefur. —
Við hvolfþak himins höfuð jökuls ber
með hjálminn bjarta, mjallar perlum stráðan.
Hilmis krónu dýrra djásn það er,
þann drottinssvip fær tíminn ekki máðan.
Meðan vorsól merlar serkinn þinn
og mildur blærinn strýkur þína kinn.
Þú átt þann svip með alvalds hendi skráðan.
ÞORKELL GUÐNASON.

aflöngum melónum. Lengd þess-
a -a belgja er um 6—10 þumlung-
ar, en í þvermál eru þeir um 4
þumlungar. Og innan í hverjum
belg eru 20—40 fræ, sem kallast
baunir. Þegar að uppskerutíma er
komið, taka menn þessa belgi af
trjánum með höndunum og safna
þeim saman á einn stað. Hýðið,
sem er hart og hrufótt, er þá opn-
að og baunirnar teknar úr því.
Svo hefst „verkunin" á baununum,
og hún er mjög vandasöm.
Utan um hverja baun er Ijósleitt
hýði, safamikið. Meðan þetta hýði
er á baununum, eru þær svo
beiskar á bragðið, að enginn get-
ur lagt sér þær til munns. Til þess
að ná hýðinu og beiskjubragðinu
af þeim, verða baunirnar því að
gerjast. Það er gert á þann hátt,
að baununum er steypt saman í
kassa eða körfu, stundum jafnvel
í hrúgur, þar sem pálmablöð eru
breidd undir og yfir. Þannig
verða baunirnar að geymast í
viku og er þeim snúið annan
hvorn dag, til þess að gerjunin
verði sem jöfnust. Við gerjunina
leysist hýðið upp og verður að
gallsúrum vökva, sem er fleygt,
en eftir verða baunirnar brúnar
og hreinar.
Þá kemur að því að þurka þær
og þarf það að gerast með mikilli
nákvæmni. Efnabreytingin, sem
hófst með gerjuninni, heldur áfram
í baununum, svo ef þær þorna of
fljótt, verða þær ónýtar. Hægt er
að þurka þær í vélum, en flestir
þurka þær við sólarhita. Eru þær
þá breiddar á bekki, en jafnaðar-
lega verður að hræra í þeim, svo
að þær þorni sem jafnast og gæta
þess að þær skrælni ekki. Þegar
þær eru orðnar svo þurrar, að
safinn í þeim er ekki nema tæp
8%, eru þær settar í sekki og eru
þá tilbúnar að flytjast úr landi.
Þó er enn eftir að aðgreina þær
og flokka eftir gæðum.
— ★ —
Súkkulaði var ekki farið að
framleiða fyr en á 17. öld. í bók,
sem gefin var út í Madrid 1631,
er því lýst hvernig á að búa til
súkkulaði, með því að blanda sam-
an sykri og kókó og bæta krydd-
jurtum í. Þrjátíu árum seinna var
þetta orðinn uppáhaldsdrykkur í
Lundúnum og Amsterdam, en þó
harla ólíkur því súkkulaði, sem
nú er drukkið. Þá höfðu menn
ekki komizt upp á lagið að gerja
baunirnar, og þess vegna var
beiskjubragð þeirra enn ráðandi.
Það var ekki fyr en 1828 að hol-
lenzka firmað Van Houten fann
upp gerjunaraðferðina og fór að
framleiða hið ljúffenga kókó, sem
allir kannast nú við.
Upp úr því hefst svo súkkulaði-
framleiðslan, og hafa sumar
súkkulaðiverksmiðjur orðið risa-
fyrirtæki, eins og Cadbury og
Rowntree. Þær eiga sína eigin
kókó-skóga hingað og þangað, svo
sem í Vesturindíum, Ameríku og
Afríku. Nú hafa hin nýu ríki í
Afríku lagt hald á þessa skóga, að
minnsta kosti Ghana, því að
stjómin hefir þjóðnýtt kókó-rækt-
unina. Allir bændur eru skyldugir
til þess að selja stjórninni fram-
leiðslu sína og hún hefir tekið sér
einkaleyfi á öllum útflutningi.
Þaðan koma mestu tekjur ríkis-
sjóðsins, og þess vegna er óhætt
að segja að kókó er nú gull
Ghanamanna.