Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1961, Blaðsíða 4

488
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
frá félaginu komna, og því að
þakka hvað þokað hefði áleiðis.
Kvað hann þetta mál „óskabarn
félagsins“. En áhugi annara hefir
sýnilega farið dofnandi.
— ★ —
Sennilega hefir þó áróður fé-
lagsins ýtt við sumum, því að á
næsta Alþingi (1867) var kosin
nefnd til þess að undirbúa há-
tíðahöld í tilefni af 1000 ára
minningu íslandsbyggðar.
Nefndin sendi svo áskorun til
allra landsmanna um að leggja
fram fé til þess að hægt yrði að
reisa Alþingishús úr íslenzkum
steini og „skyldi þar á sett mynd
Ingólfs Arnarsonar". Skyldi þetta
hús vera minnismerki, er þjóðin
reisti sér á þessum merku tíma-
mótum.
Hér var tekin hugmynd Hall-
dórs Kr. Friðrikssonar um hús-
byggingu, en aðeins breytt til.
Eins á hér að ganga á móts við
þá, er vildu reisa Ingólfi minnis-
varða, að mynd hans skyldi vera
á húsinu. En ekkert vár á það
minnzt hvernig þessi mynd ætti
að vera, né hvernig henni skyldi
komið fyrir. Fóru og leikar svo,
að aldrei var framar minnzt á
mynd Ingólfs. Alþingishúsið var
fullgert 1881, en þar var engin
mynd af Ingólfi.
— ★ —
Nú leið og beið fram til sum-
arsins 1906. Þá var íslenzku þing-
mönnunum boðið til Kaupmanna-
hafnar. Fóru þeir þangað 35.
Sátu þeir þar í dýrlegum
fagnaði og hvers kyns dálæti og
voru leystir út með gjöfum. Og
ofan á allt þetta kom svo fyrir-
heit um að danska ríkisþingið
ætlaði að gefa íslandi standmynd
úr eiri af Jason, gríska fornkapp-
anum. gerða eftir hinni beims-
frægu frummynd Alberts Thor-
valdsens. Skyldi henni ætlaður
staður á Austurvelli hjá mynd
Thorvaldsens og vonargyðjunnar.
Þegar dönsku blöðin komust að
þessu, voru þau ekki ánægð með
myndarvalið. Var því hreift bæði
í Nationaltidende og Politiken, að
gefa heldur mynd af Ingólfi Arn-
arsyni eftir Einar Jónsson. Önnur
blöð tóku undir þetta, og mynda-
blöðin fluttu myndir af frummynd
Einars og luku lofsorði á hana.
Blöð úti á landi í Danmörku tóku
og undir þetta.
Þetta írafár í Danmörk og ákafi
um að gefa íslendingum gjafir,
mæltist þó ekki vel fyrir hér á
landi. En það varð þó til þess að
gerð var gangskör að því að reisa
Ingifólfi minnismerki fyrir ís-
lenzkt fé.
Þá sló í dönsku bakseglin. Ritzau
fréttastofan er látin flytja þá
fregn, að ríkisþingið ætli ekki að
gefa íslandi neina standmynd.
Kom þetta eins og skollinn úr
sauðarleggnum, eftir allt það er
blöðin höfðu sagt um málið. En
er leitað var skýringar á þessu,
þótti langsennilegast að ríkis-
þingmenn hefði ætlað að skjóta
saman fé til að kaupa Jason —
þeir hefði getað fengið ódýra af-
steypu af honum. En Ingólfur
þótti þeim allt of dýr.
„Illa farið og ekki illa farið þó
í aðra röndina“, segir ísafold er
fréttin barst, „að vér fáum ekki
Ingólf í þetta sinn og þann veg,
sem hér stóð til. Því satt að segja
lá við að oss ætlaði að fara að
þykja nóg um danskar gjafir. Er
miklu mannalegrá og skemmti-
legra að vér komum upp Ingólfs-
myndinni sjálfir. Vér hljótum að
gera það einhvern tíma. Mætti þá
ekki byrja á að efna til þessa nú
þegar. Hver vill gangast fyrir
fiársöfnun? Sá má vitja 50 kr.
hjá ísafold — til þess að einhver
byrji“.
Blaðið Ingólfur tók dýpra í ár-
inni: „Það væri þjóðarsmán ef
vér létum Dani verða fyrsta til
þess að reisa Ingólfi minnisvarða
hér.... Hann myndi snúa sér í
gröf sinni“.
Þegar umtalið um gjöfina stóð
sem hæst, kom Jón Halldórsson
húsgagnasmiður á fund Knud
Zimsen, sem þá var formaður
Iðnaðarmannafélagsins. Jón var
þá nýkominn frá útlöndinn. Hon-
um var mikið niðri fyrir:
„Þú veizt nýu fréttirnar", sagði
hann. „Danir ætla að fara að gefa
okkur standmynd af Ingólfi Arn-
arsyni. Finnst þér prýði að því?
Danir að gefa íslendingum mynd
af Ingólfi landnámsmanni! Néi, í
þessu máli verða íslendingar að
sjá sóma sinn, þeir eiga sjálfir að
reisa Ingólfi minnismerki og gera
það óstuddir“.
Vildi hann að Iðnaðarmannafé-
lagið hefði forgöngu í málinu og
skoraði á Zimsen að kalla saman
fund.
Fundurinn var haldinn 17.
september. Jón Halldórsson reif-
aði málið þannig, að allir fundar-
menn urðu hrifnir. Samþykkt var
að veita 2000 kr. úr sjóði félags-
ins til að byrja með, og fela Ein-
ari Jónssyni að gera minnismerk-
ið. Og svo var kosin nefnd til að
hrinda málinu í framkvæmd. Hún
símaði svo Einari Jónssyni: „Iðn-
aðarmannafélagið gengst fyrir
fjársöfnun til Ingólfsmyndar þinn-
ar. Starfaðu öruggur!“
Þetta varð sögulegt skeyti á
fleiri en einn veg. Það var fyrsta
almenna símskeytið sem fór frá
þessu landi, var sent um leið og
ritsíminn var opnaður. Og það
gaf Einari vonir, sem ekki var
I