Lesbók Morgunblaðsins - 10.06.1962, Blaðsíða 2

lí'kkert er sennilega erfiðara
nú á dögum en fást við spádóma
um framtíð stjórnmálaleiðtoga í
Sovétríkjunum. Það kom í ljós 1.
maí sl., þegar Vórósjíloff, fyrrver-
andi forseti Sovétríkjr.nna, var aft-
ur staddur í hópi sovézkra leið-
toga við hina árlegu hersýningu á
Rauða torginu í Moskvu, og það
hafði komið enn skýrar í Ijós
nokkrum dögum áður, þegar Nikita
Krúsjeff birti hinn nýja ráðherra-
lista sinn.
í>að virtist vera nær samdóma álit
allra stjórnmálafréttaritara og sovét-
sérfræðinga utan Sovétríkjanna, að
menntamálaráðherrann, frú Ékaterína
Fúrtseva, sem nú er 51 árs gömul,
mundi hverfa af vettvangi sovézkra
leiðtoga. hessi skoðun var meðal ann-
ars byggð á þeirri staðreynd, að Fúrt-
seva var ekki endurkjörin í Æðstaráð
Sovétríkjanna eftir síðustu „kosning-
ar“.
En nú hefur ráðherralistinn sem
sagt verið birtur, og viti menn, Éka-
terína Fúrtseva er ennþá menntamála-
ráðherra.
Hún er því í augum margra sigur-
vegarinn í þeim átökum, sem hljóta
að hafa átt sér stað að undanförnu.
Ékaterína Fúrtseva er Reykvíking-
um kunnug síðan hún var hér í stuttri
heimsókn í fyrrasumar. Hún virtist
vera styrk og ákveðin kona, sérlega
alúðleg og fjörleg í viðmóti, hárið Ijóst
og augun skærblá. Hún var fjarri því
að vera nokkur heimskona, en var
fremur vel klædd og hafði beitt hin-
um hefðbundnu fegrunarmeðulum
kvenna í hófi, andlitsdufti og varalit.
Fnginn gat verið í vafa um, að
hún væri mikill persónuleiki — enda
gat tæplega öðru vísi verið, þar sem
hún hafði náð að verða atkvæðamesta
kona í öðru voldugasta ríki heims.
Já, í rauninni er hún fyrsta kona
Sovétríkjanna, sem fengið hefur veiga-
mikið hlutverk eftir byltinguna. Eigin-
kona Leníns hafði að vísu mikil áhrif,
en áhrifavald hennar byggðist ekki á
opinberu embætti, heldur þeirri stað-
reynd að hún var hin gáfaða kona
leiðtogans.
Bolsévikkar héldu frá fyrstu tíð
fram jafnrétti kvenna við karlmenn,
en í reyndinni áttu konur mjög erfitt
uppdráttar á hinum pólitíska vett-
vangi í Sovétríkjunum.
f þessu efni varð Ékaterína Fúrtseva
brautryðjandi.
Hún var dóttir fátæks vefara og
gerðist sjálf vefaralærlingur, þegar
hún hafði aldur til, en jafnframt
tókst henni að fá leyfi til að nema við
efnafræðistofnun. Eftir að hún gekk í
kommúnistaflokkinn árið 1930 fór hún
smám saman að klifra upp metorða-
stigann, en það gekk afar hægt.
Á rið 1950 var hún komin svo
langt, að hún var skipuð ritari
Moskvudeildar flokksins, og nokkrum
mánuðum síðar varð hún fulltrúi í
Æðstaráðinu. Árið 1954 var hún svo
orðin aðalritari kommúnistaflokksins í
Moskvu og fékk þá fyrsta hlutverkið
sem dró athygli umheimsins að henni:
Hún var meðlimur sovézkrar sendi-
nefndar sem fór í opinbera heimsókn
til Kína með Krúsjeff og Búlganín í
broddi fylkingar.
Þá höfðu þau uppgötvað hvort ann-
að, hún og Krúsjeff, og virðist félags-
skapur þeirra ekki hafa beðið skipbrot
til þessa.
Hann dáði hana ekki sízt fyrir dugn-
að hennar við áróðursstarfsemi. Hún
hafði sama hvassa talandann eins og
hann sjálfur, og vilji menn fá hug-
mynd um ræðustíl hennar, er ekki úr
vegi að vitna í frægan kafla úr ræðu,
sem hún hélt á flokksþinginu 1952 —
íæðu sem fól í sér óvægna gagnrýni á
hinni miklu eðiisfræðistofnun í
Moskvu:
„Hvernig er hægt að tala um gagn-
rýni eða sjálfsgagnrýni í eðlisfræði-
stofnuninni, þegar 102 af starfsmönnum
hennar eru náskyldir, og mikill hluti
þeirra starfar sem undirmenn ættingja
sinna?“
Kórónan á pólitískum ferli hennar
var embætti menntamálaráðherra, sem
Krúsjeff skipaði hana í.
Er hún afturhaldssöm — eða tek-
ur hún þátt í hinni nýju „leysingú'?
í Reykjavík í fyrra, er erfitt að átta
Af þeim orðum, sem hún lét falla hér
sig á því. Sá hlutur er hins vegar vís,
að hún hefur langmestan áhuga á
rússneskri æsku og menntun hennar.
Þegar framkvæma átti hina miklu
áætlun um nýtt landnám í Síberíu og
Kazakjstan, var það engin tilviljun, að
einmitt Fúrtseva var kjörin til að
benda á og velja þá 12.000 ungu
Moskvu-búa, sem sendir voru til hins
erfiða verkefnis í fjarlægum héruðum.
Hún er vinnuþjarkur og gengur að
starfi sínu af lífi og sál, bæði í ráðu-
neytinu og flokknum, en hún getur
ekki talizt nein bláhosa.
Á hinum venjulega Kreml-dansleik
7. nóvember fyrir nokkrum árum
birtist hún í áberandi fínum sam-
kvæmiskjól, sem sniðinn var eftir allra
nýjustu tízku og fór vel við hinn
sterklega líkamsvöxt hennar. Hún
hvarf ekki af dansgólfinu allt það
kvöld. Valdamennirnir í Kreml keppt-
ust um að bjóða henni upp í dans —
og þegar þeir höfðu flestir kvatt dans-
gólfið og vodka-drykkjuna um tvö-
leytið eftir miðnætti, hélt Ékaterína
áfram að valsa brosandi og full af lífs-
þrótti.
Y msir eru þeirrar skoðunar, að
það sé þetta sambland af skyldurækni
og lífsfjöri, sem valdi því hve Krús-
jeff hefur miklar mætur á henni.
Hann sýndi það einu sinni á næsta
áberandi hátt. Þegar hann var við-
staddur eina af hinum mörgu hersýn-
ingum á Rauða torginu, kom hann
auga á hana í hópi innlendra og er-
lendra erindreka. Hann veifaði þá til
hennar, benti henni að koma upp á
heiðurspallinn og taka sér stöðu meðal
forkólfanna — og var hún sennilega
fyrsta konan sem naut slíkrar virð-
ingar.
Hvað var hún að gera meðal erind-
rekanna? Skýringin er sú, að Ékater-
ína Fúrtseva er líka eiginkona. Hún er
gift Nikolaí Pjotr Firjúbín, sem árum
saman hefur verið sendiherra Sovét-
ríkjanna í Júgóslavíu, og hefur það
ekki ævinlega verið auðvelt embælti.
En það er tæplega hægt að tala um
eiginlegt fjölskyldulíf þeirra hjón-
anna, því hann dvelst lengstum í Bel-
grad, en hún í Moskvu. Þau eiga eina
dóttur, sem heitir Svetlana og kom
hingað með móður sinni í fyrra. Þrátt
fyrir allt annríki hefur Ékaterína jafn-
an lagt mikla alúð við uppeldi dóituf
sinnar.
P
vkki væri allskostar rétt að gera
mikið úr daðurhæfileikum Fúrtsevu,
enda er hún komin á sextugsaldur, en
hún er ein þeirra kvenna sem hafa
orð fyrir að „vefja karlmönnum um
litlafingur sinn“ — og ungir, fram-
gjarnir stjórnmálamenn í Sovétríkjun-
um gæta þess ævinlega að senda
henni rauðar rósir (eftirlætisblóm
hennar) þegar viðeigandi tækifæri
gefast.
Ekki er ósennilegt, að blómvöndun-
um hafi fækkað síðustu mánuðina, en
strax eftir að ráðherralistinn var birt-
ur hafa rósirnar eflaust farið að blómg-
ast aftur!
Agatha Christie
Seinur kvikmynd«nhandrit
ÞAÐ mun vekja áhuga allra þeirra
mörgu lesenda, sem dá Agatha
Christie og Charles Dickens — því
þau eiga marga sameiginlega aðdá-
endur — að drottning leynilögreglu-
sögunnar hyggst nú stofna til sam-
vinnu við hinn látna skáldbróður.
Agatha hefur fengið tilboð frá
Metro-Goldwyn-Mayer-kvikmyndafé-
laginu um að semja kvikmynda-
handrit upp úr skáldsögu Dickens,
„Bleak House“.
— Þetta er dálítið ögrandi, segir
Agatha, en ég hef sérstakt yndi af
þess háttar ögrunum. Nú þegar ég
er orðin 71 árs gömul, er farið ao
halla svolitið undan fæti, og mig
langar til að reyna eitthvað nýtt,
meðan tími er til. Annars þykir mér
sérstaklega vænt um „Bleak House“,
sem móðir mín las upphátt fyrir
mig þegar ég var barn.
Utgefandi: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm: Aðalstræti 6. Sími 22480.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
15. tölublað 1962