Lesbók Morgunblaðsins - 10.06.1962, Blaðsíða 9

TÆKNI OC VÍSINDI
MSfNDIN sýnir geirr4:töð með
stjörnukíki, Stratoscope II.
Kíkirinn hallast upp á við til hægri.
Vegna þess hve lofthjúpurinn um-
hverfis jörðina er ógagnsær, líkast-
ur kámugum glugga, verður ekki
frá jörðinni séð nándar því nærri
eins vel út í geiminn og unnt verð-
ur frá geimstöðvum.
f 250 kílómetra hæð eru 96% af
lofthjúpnum nær jörðu og útsýnið til
himingeimsins stórkostlega gott.
Mesta vandamálið er að halda
kíkinum í nákvæmlega föstum
skorðum meðan teknar eru myndir
sem þurfa allt að klukkutíma lýs-
ingu. Má kíkirinn ekki geiga um
meir en 1/100 úr sekúndu á gráðu-
boga, meðan á myndatökunni stend-
ur. —■
Stjörnuturn þessi verður útbúinn
sjónvarpstækjum. Þá er hann búinn
mjög flóknum tækjum til þess að
unnt sé að beina sjónaukanum á á-
Geimskoðunarstöð
kveðnar plánetur, stjörnur og
stjörnuþokur.
Myndin til hægri sýnir Andro-
meda stjörnuveröldina, sem er ein
af 19 eða 20 vetrarbrautum í þeim
hnúti vetrarbrauta, sem vetrarbraut
vor telst til.
Ekki er ólíklegt að í Andromeda
séu á ferðinni, eins og í vetrarbraut
vorri, um 100 þúsund milljón sól-
ÍZKUHEIMURINN er,
eins og heimur listanna,
samsettur af slcapandi mönnum og
hinum, sem apa eftir þeim. í lista-
heiminum eru hinir skapandi menn
nefndir avant-garde. Nokkrir þeirra
hafa svo frjóa sköpunargáfu, að
heil hjörð minni spámanna í öllum
gæðaflokkum sækir innblástur til
þeirra.
Margir „sníkjudýranna“ eða „hug-
myndaþjófanna" verða svo liprir við
að hagræða og breyta, að þeim tekst
iðulega að öðlast talsverðan orðstír án
þess að hafa nokkurn tíma fengið frum-
lega hugmynd sjálfir.
il dæmis skal ég nefna hinn
mikla, spænska málara Antoni Tapies,
sem hélt nýlega sérsýningu í Guggen-
heimsafninu. (Þess má geta, að vara-
forstjóri safnsins, Hjörvarður Árnason,
er af íslenzkum ættum). Með árunum
hefur Tapies fullkomnað afar persónu-
legan stíl, með því að nota gúmmí-
málningu og marmarasand, sem stund-
um nálgast lágmyndir. Aðferðin er
nefnd „Efnismálun" (Matter Painting).
Gott og vel. En nú eru hvorki meira
»ié minna en fimm sýningar á „Efnis-
jnálun“ í New York, og andstætt því,
að myndir Tapies eru frábærlega djúpt
hugsaðar og hafa sterk áhrif, eru
kerfi!
Svarti ferhyrningurinn í mynd-
inni sýnir sjónarsvið stjörnukíkis-
ins. —
Ekki er unnt að gera sér í hug-
arlund hver vitneskja muni fást um
eðli og uppruna alveraldar, með
stjörnuskoðun frá geimstöðvum. En
hún kann að verða ómetanleg.
Gísli Halldórsson.
myndir hinna — enda þótt sumar séu
snotrasta skrautlist — tómar og yfir-
borðslegar.
Tízkuheimurinn er einnig — eins og
allir, sem þekkja til að tjaldabaki,
vita — fullur af eftirlíkingum og þriðja
flokks teiknurum, sem tekst með aug-
lýsingatækni og öðrum aðferðum að
sýnast frábærir frammi fyrir almenn-
ingi, þótt „skapanir“ þeirra vanti í
rauninni allan frumleika og kraft.
E ftirlíkingamennirnir eru alltaf
tilbúnir, eins og ránfuglar, að steypa
sér yfir nýjungar í hátízkunni, sem
virðast geta borgað sig í fjöldafram-
leiðslu.
Þótt undarlegt megi virðast, slapp
einn hátízkuhlutur við að þeir rækju
augun í hann, árum saman. Þetta var
hin fræga Cartier-taska með gullkeðj-
unum. Fyrir tuttugu árum (eða meira)
bjó hinn frægi gullsmiður Cartier til
tösku með keðjur úr 14 karata gulli
fyrir handföng. Venjulega var tvöföld
keðja á töskunni, og sumar töskurnar
voru einnig með gullramma. Þessar
töskur voru framúrskarandi glæsileg-
ar, og um leið óvenju praktískar. Hver
einasta kona, sem ég þekki og átt
hefur þessa tösku, hefur haldið henni
öll þessi ár, og þegar þær eru farnar
að slitna er ósköp einfalt að klæða
þær á ný (með satín, faille eða brókaði
til að nota með samkvæmisklæðnaði,
eða krókódilaskinni og leðri til að nota
á daginn), en gullkeðjurnar og gull-
ramminn slitna aldrei, að sjálfsögðu.
Ein séð kona lét búa nokkrar til handa
sér á ítalíu (þar sem það kostar miklu
minna en hér) úr mismunandi efnum,
sem áttu við öll tækifæri, en sömu
tuttugu ára gömlu keðjunum mátti
krækja í allar töskurnar. Önnur kona,
sem mikið ferðast, lét búa þær til í
Hong Kong, sem er enn ódýrara. En
það væri sennilega dálítið úr leið fyr-
ir ykkur!
L oks fóru eftirlíkingar af Cartier-
töskunum að koma í betri verzlanir
fyrir 4—5 árum, en keðjurnar voru
gerðar úr ógöfugri málmum og gull-
húðaðar. Síðasta árið hafa þær fengizt
í ódýra kjallaranum hjá Macys og
Gimbels, og er hægt að komast lægra?
Cartier fann einnig upp aðra gerð
handfanga, úr bambus, og þau hafa
nú verið stæld til þrautar.
En reyndar er taskan með gullkeðj-
unum enn í tízku meðal hinna vand-
látustu kvenna, og sé maðurinn þinn
ekki í gjafaskapi næst þegar þú átt
afmæli, finnst mér ekkert að því, að
þú safnir saman nokkrum gamaldags
gullprjónum og armböndum, sem þú
hefur hvort sem er ekki gengið með
árum saman — þú gætir tekið bind-
isnæluna hans með, þegar hann tekur
ekki eftir því — og farir með þetta
allt saman til gullsmiðsins þíns og látir
gera úr -því keðju. Ef taskan er lítil
og einföld þarf ekki nema eina keðju.
Lr því ég er svona gjafmild
þessa stundina ætla ég að gefa annað
ráð og hætta síðan. Jafnvel hinn fýld-
asti eiginmaður hlýtur að samþykkja
þennan hlut, þegar einu sinni er búið
að sýna honum teikninguna. Þetta er
snjallasti náttkjóll, sem sézt hefur í
verzlunum mánuðum saman. Hann er
kominn af tógunni, að ég held. Hann
er gerður úr einhverju sísléttu efni
(sem er mikill kostur), sem er áferðar
eins og þykkt erepe de chine (alls
ólíkur þessum hræðilegu tricot-efnum).
Hann er ekki gegnsær, en afskaplega
tælandi. Hann er bundinn á annarri
öxlinni og undir hendinni, þaðan er
hann opinn. Hann er aðeins gerður úr
hvítu efni. Efnið er tvöfalt og fellur
fallega niður. Ein glæsifrú í Washing-
ton sást í honum í samkvæmi. Hún
hafði samt verið svo forsjál að láta
sauma hliðina saman niður að hnjám.
Hann fæst hjá Lord og Taylor á
Fifth Avenue. Ef þú átt erfitt með
að koma þar við skaltu bara hlaupa
til saumakonunnar þinnar. Þú sérð ekki
eftir því.
SONJA SKRIFAK: Tízkufréttir frá New York
Nýr n átt kj ó 11
16. tölublað 1962
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 9