Lesbók Morgunblaðsins - 10.03.1963, Blaðsíða 2

SVIP-
MVND
Einn athafnasamasti starfs-
maður kristinnar kirkju í
nútímanum er án efa Hollendingur-
inn Willem Adolf Visser ’t Hooft
(framborið „fisser toúft“). Hann
hefur verið Alkirkjuráðinu það sem
Dag Hammarskjöld var Sameinuðu
þjóðunum. Síðan hann varð fram-
kvæmdastjóri ráðsins hefur hann
unnið að einingu allra kristinna
kirkjudeilda með því að draga fram
það sem sameinar þær, en láta í Ijós
vanþóknun á því sem veldur sundr-
ung; með því að fara hægt í sakirn-
ar og sneiða hjá fljótfærnislegum
ráðstöfunum. Samt hefur hann mjög
ákveðin stefnumið, sem eiga rót
sína að rekja til hljóðlátrar full-
vissu um, að allir kristnir menn,
einnig rómversk-kaþólskir, hljóti að
sameinast þegar þar að kemur.
Nánustu vinum hans leyfist að vísu
að kalla hann í gamni „páfa mót-
mælenda", en honum er lítið um
slíkt gefið og svarar jafnan dálítið
kuldalega: „Eg er ekki óskeikull“. I
svarinu felst raunaleg viðurkenning
á því, að starf hans er viðkvæmt og
vandasamt, en líka stolt játning
þess, að honum hafi tekizt að gera
Alkirkjuráðið að atkvæðamikilli
alheimsstofnun.
Sé það rétt, að þessi öld sé al-
kirkjuöldin, eins og stundum er komizt
að orði, þá er það mjög tilhlýðilegt að
helzti frömuður alkirkjuhugsjónarinnar
skuli vera fæddur á fyrsta ári aldarinn-
ar. Faðir hans var lögfræðingur í hol-
lenzku borginni Haarlem, og ættarnafn-
ið, Visser ’t Hooft, þýðir „fiskimaður í
stafni“, þ.e. höfuðfiskimaðurinn. Willem
(sem i bernsku var kallaður muis, mús,
af því andlitið var mjótt og hvasst, en
er nú kallaður Wim) var fjörugastur
þriggja bræðra, afburðagóður í hokkey
og tennis, og ágætur námsmaður, þó
hann bæri ekki beinlínis af í skóla. Fað-
ir Wims varð orðlaus af undrun, þegar
hann sagðist hafa hug á að gerast prest-
ur. „Það verður þér erfitt líf, og ég ef-
ast um að þú munir gera þig ánægðan
með launin, sem þú færð“, sagði faðir
hans. Það varð að samkomulagi milli
þeirra feðga, að Wim skyldi stunda nám
í guðfræði og lögfræði til skiptis, sitt
árið hvora grein. Honum fannst lög-
fræðin svo leiðinleg og guðfræðin svo
heillandi, að faðir hans lét undan og
leyfði honum að halda sér að guðfræð-
inni.
W im varði doktorsritgerð við
ríkisháskólann í Leiden og fjallaði hún
um uppruna og bakgrunn hins svo-
nefnda. „félagslega fagnaðarerindis"
(social gospel) í Bandaríkjunum. Hann
var ekki vígður að loknu guðfræðiprófi,
vegna þess að mótmælendakirkjan, sem
hann var í, vígði aðeins menn sem tóku
við prestaköllum, en Visser ’t Hooft
hafði þá komizt í kynni við bandaríska
alkirkjumanninn og æskulýðsleiðtogann
John K. Mott, sem fékk hann til að
verða framkvæmdastjóri Heimssam-
bands K.F.U.M. í Genf. Upp frá því varð
þessi svissneska heimsborg aðsetur hans
og starfsvettvangur. Hann var vígður til
prests af Kalvínskirkjunni í Sviss og
prédikar endrum og eins, þó hann hafi
engan fastan söfnuð.
Visser ’t Hooft gekk að eiga hollenzka
konu, Henriette Philippine Jacoba
Boddaert, og eignuðust þau þrjú börn,
sem nú eru uppkomin og dreifð um alla
Evrópu. „Vandamál alþjóðlegrar fjöl-
skyldu er tungan“, segir Wim brosandi.
„Þegar við komum saman, byrja sam-
ræðurnar stundum á frönsku, en svo er
allt í einu farið út í hollenzku eða þýzku,
og einatt enda þær á ensku.“
Frá K.F.U.M. fór Visser ’t Hooft yfir
til Alþjóðasambands kristilegra stúd-
entafélaga, og tíu árum síðar var hann
skipaður framkvæmdastjóri bráðabirgða
nefndarinnar sem varð Alkirkjuráðið á
ráðstefnunni í Amsterdam árið 1948.
S vissneski guðfræðingurinn Karl
Bartli hefur haft gertæk áhrif á Visser
’t Hooft. „Barth áleit að kirkjan hefði
nær týnt sál sinni með því að leitast
við að samræma kenningar sinar sögu-
legum straumum," segir hann. „Hann
kallaði kirkjuna aftur til sjálfrar sín.“
Hann minnist þess, að „óopinbert víg-
orð“ mannanna, sem komu saman í Ed-
inborg árið 1937 til að hrinda alkirkju-
hreyfirgunni af stokkunum, var: „Kirkj-
an verði kirkja“. „Þetta fól ekki í sér,“
segir hann, „að kirkjan ætti að flýja
heiminn. Það fól 1 sér, að kirkjan væri
ekki einungis bergmál þeirra kenninga
sem uppi eru í heiminum á hverju
skeiði.“ Markmið alkirkjuhreyfingarinn-
ar er ekki að „safna saman kirkjudeild-
um eins og menn safna frímerkjum,
heldur er hér um að ræða hreyfingu
allra trúfloklca sem stefnir að því að
lyfta kirkjunni á hærra plan. Megin-
verkefni alkirkjuhreyfingarinnar er að
gera allar kirkjudeildir hluttækar í einu
sameiginlegu verkefni, og þá verða þær
nauðbeygðar til að þoka sér saman."
c
einni heimsstyrjöldin færði Viss-
er ’t Hooft ný og óvænt verkefni upp í
hendurnar — hann varð leiðtogi í and-
spyrnuhreyfingunnL Jafnvel áður en
styrjöldin hófst vann hann af kappi að
því að bjarga Gyðingum og öðrum fórn-
arlömbum Hitlers frá Þýzkalandi. Karl
Barth sagði honum eitt sinn frá presti,
sem lent hefði í fangelsi og hann hefði
miklar áhyggjur af. Wim rifjaði þá upp
fyrir sér bjórdrykkjukvöld, sem hann
hafði átt með nazista-svartstakki að
nafni Heinrich Himmler árið 1933. Hann
tók sig til og skrifaði þessum gamla
drykkjunaut, minnti hann á kvöldið
góða og fékk hann til að láta prestinn
lausan.
Þegar styrjöldin hófst komst Visser
’t Hooft að raun um, að eðlilegt var að
smygla upplýsingum til hollenzku út-
lagastjórnarinnar í Lundúnum með
flóttamönnunum, sem smyglað var úr
landi. Erindrekar þessarar starfsemi
voru búnir smáfilmum í lindarpennum
og leynilegum stuttbylgjutækjum. Synir
hans tveir minnast með óhugnaði hdnna
skuggalegu manna sem voru stöðugt að
heimsækja heimili fjölskyldunnar J
Genf. Þegar þeir komu urðu börnin
ævinlega að hverfa burt úr setustofunni
— sem var eina upphitaða herbergið i
húsinu á stríðsárunum. Á þessu skeiði
rak hinn litld vísir Alkirkjuráðsins skrif-
stofu með völdum skjalafölsurum, sem
útbjuggu fölsuð skilríki og vegabréL
E*
itt af hjartans málum Visser
Hoofts eftir styrjöldina var að koma upp
Alkirkjustofnun í Sviss í því skyni að
þjálfa leiðtoga til starfa fyrir hugsjón
alkirkjuhreyfingarinnar. Eitt sinn þegar
hann var í Bandaríkjunum og snæddi
kvöldverð með fjármálamönnunum
Xliomas W. Lamont og John D. Rocke-
feller yngri, lýsti hann fyrirætlun sinni
fyrir Rockefeller, sem sagði við hann:
„>ú verður að biðja um meira íé.“
Rockefeller lagði síðar fram kringum
eina milljón dollara til að setja á stofn
Alkirkjustofnunina í Boissy, sem árlega
útskrifar nokkra tugi stúdenta frá mörg«
um þjóðum eftir 20 vikna námskeið.
I Genf er starfslið Visser ’t Hoofts
kringum 180 manns og hefur til þessa
haft aðsetur í hrörlegri þyrpingu gam-
alla smáhalla og bragga, en í ár verður
lokið við nýja byggingu, sem verða mua
aðalstöðvar Alkirkjuráðsins. Við vinnu
sína keðjureykir Wim, er frjáls í hátt-
um við starfsfólkið, en mjög nákvæmur
um rétta sætaskipun á ráðstefnum og
við veizluborð, því hann þekkir mann-
lega veikleika og leggur sig fram um
að móðga engan eða særa.
Visser ’t Hooft er skemmtilegur fé-
lagi, hlýr og hjartanlegur, þegar hana
fær sér glas með starfsfólkinu að lokn-
um vinnudegi eða situr með því yfir
te í hinum daglega 15 mínútna „kaffi-
tíma“. En hann er harður við sjálfan
sig og aðra þegar til starfsins kemur.
Hann á það til að bregða á leik, þegar
starfsfólkið skemmtir sér, t. d. syngur
hann árlega á kvöldi heilags Nikulásar
(5. desember) glettnar gamanvísur um
starfsfélagana. Hann ferðast gríðarmik-
ið og sagði eitt sinn: „Ef ég á nokkurt
met, þá er það fyrir að sækja alþjóð-
legar ráðstefnur. Ég gæti bezt trúað
að þær væru orðnar þúsund talsins."
Aðaltómstundagaman Wims er
Rembraudt. Hann fékk fyrst áhuga á
efninu einfaldlega vegna þess að Rem-
brandt var samlandi hans og einn mestl
málari allra tíma. En þegar hann kynnt-
ist verkum hans nánar, komst hann að
raun um, hver óigrynni Rembrandt hafði
málað af biblíulegum myndum. „Hann
hafði ákveðinn skilning á Biblíunni,“
segir Wim. „Ég fékk áhuga á því sem
hann var að leitast við að túlka.“ En
hann fann engar bækur sem gætu frætt
hann nánar um þetta efni, svo hann tók
sig til og samdi slíka bók sjálfur. Hún
heitir „Rembrandt og fagnaðarerindið“.
Utgefandl: HJ. Arvakur, ReykjavOc.
Framkv.stj.: Stgíús Jónsson.
Rttstjórar: Valtýr Stelinsson (
SlgurSur Bjamason fri Vlgur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonráS Jónsson.
Auglýslngar: Arnl GarSar Kristtnsson.
Ritstjórn: ASalstræU 6. Símt 22480.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
9. tölublað 1983